تالاب جازموریان در جنوب استان کرمان و بخشی از سیستان و بلوچستان مهمترین حوزه آبریز کرمان است که زمانی، یکی از بکرترین عرصه های طبیعی نیز محسوب می شد. اما به دلیل احداث سدهای متعدد بر روی هلیل رود، وسعت آن کاهش یافت و حیات این اکوسیستم از بین رفت.
جازموریان که روزی آوای همه پرندگان را در آن می شنیدیم و شاهد عظمتی بودیم، در حال حاضر خشک شده و خیلی از موجودات زنده که حتی از نظر سیستمی بسیار مقاوم هستند، یارای زنده ماندن در آن محیط را ندارند.
بی مهری هایی که به تالاب شده از یک سو و به فراموشی سپردن آن از سوی دیگر، موجب وضعیت امروز جازموریان شده؛ منطقه ای که روزی جغرافیای طبیعی ما را تشکیل می داد.
مسئولان باید بدانند که راهی جز این وجود ندارد که تالاب جازموریان زندگی خود را از سر بگیرد، زیرا زندگی مردم اطراف تالاب وابسته به زنده بودن تالاب است و در غیر این صورت، مردم حاشیه تالاب نیز از بین می روند و این نابودی به همه دیاری سرایت خواهد کرد که روزی عظمت کرمان و هند ایران را تشکیل می داده است.
سدها نفس تالاب را تنگ کرده اند. در حال حاضر بزرگترین سد جنوب شرق کشور در جیرفت بر روی رودخانه هلیل رود احداث شده و در مسیر این رودخانه چندین سد خاکی نیز وجود دارد سایر رودخانه ها نیز شاهد ساخت سد های کوچک و بزرگ هستند که در نهایت میزان آبدهی به تالاب را مسدود می کند.
این درحالی است که موج مهاجرت از اطرف این حوزه آبریز که تا چند سال گذشته مهمترین مرکز تولید دام و علوفه دامی منطقه بشمار می رفت، شدت یافته است.
تصویری از سال ۱۳۹۱ تالاب جازموریان
این تالاب به تنهایی چیزی برای دیدن ندارد و اکنون به دشتی بی آب و علف تبدیل شده است. اما در اطراف آن شهرها و روستاهای متعددی مملو از ظرفیت‌های گردشگری قرار دارند. دشتهای جیرفت، فاریاب و رودبار جنوب در استان کرمان، و دشتهای ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در استان سیستان و بلوچستان در محدودهٔ این حوضهٔ آبریز واقع‌اند.
حوضهٔ آبریز جازموریان از شمال توسط کوه شاه، جبال بارز از حوضهٔ آبریز کویر لوت، و از جنوب توسط بلندی‌های بشاگرد از حوضهٔ آبریز دریای عمان و خلیج فارس جدا می‌شود.
در زیر شماری از مناطق گردشگری کرمان و سیستان و بلوچستان را معرفی کرده‌ایم که می‌توانید در کنار بازدید از تالاب جازموریان سفری هم به آنجا داشته باشید.
کوه‌شاه: شهر بافت در استان کرمان
کوه شاه در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی شهر بافت و در استان کرمان قرار گرفته‌است. بخش شمالی این کوه مشرف به روستاهای لاله زار و هراران است. با توجه به ارتباط کوه شاه با کوه‌های اطراف، برای رسیدن به آن راه‌های بسیاری وجود دارد. مسیرهای رایج صعود به کوه شاه را می‌توان به دو مسیر کوهپیمایی جنوبی که از روستای تلخه چار می‌گذرد و یک مسیر کوهنوردی شمالی که به دهنهٔ یورتی معروف است و از روستای لاله زار قابل دسترسی است، تقسیم‌بندی کرد. مسیر دوم از دریاچه لاله زار آغاز می‌شود و با گذر از دهنهٔ یورتی و چمنزارهای با طراوت اطراف رودخانهٔ لاله زار به چمنزار تخت شاهزاده رسیده و در انتها از سمت غرب به قله لوگر می‌رسد؛ این مسیر ساده‌ترین مسیر صعود به قله است.
شهر لاله زار: شهرستان بردسیر در استان کرمان
شهر لاله‌زار یکی از شهرهای شهرستان بردسیر واقع در استان کرمان ایران است. منطقه لاله زار که در دامنه کوه شاه (لاله زار) قرار دارد از آب و هوای کوهستانی برخوردار است. لاله زار سرشار از درختچه‌های گل محمدی است که برای گلاب از آن استفاده می‌شود.
ضمنا لاله زار بزرگترین منطقه در ایران است که داری بیشترین گل محمدی است و چند سالی است که در اردیبهشت در این منطقه جشنواره گل و گلاب برگزار می‌شود. در ایران معتقدند که قمصر کاشان دارای بیشترین گل محمدی است در حالی که لاله زار دارای بیشترین گل محمدی است.
رودخانه آب بخشا از ارتفاعات بردسیر سرچشمه می‌گیرد و پس از گذشتن از دشت بردسیر از طریق دره کمال‌آباد وارد رفسنجان شده و نقش مهمی در تغذیه آب‌های زیرزمینی منطقه دارد. همچنین قسمتی از آب این رودخانه در حوالی کبوترخان به مصرف کشاورزی می‌رسد.
نام چشمه و مجموعه ای است از درختان گردوی کهنسال در جبهه جنوبی کوه لاله زار که در ابتدای دره ای به نام دره گردودرکار واقع شده است.گردودرکار مجموعه ای است از چندین درخت گردو که شاخه هایشان به سمت زمین خم شده اند و مجددا به سمت بالا رفته اند و چند کیلومتری با دره عشق آباد و روستای ده دیوان فاصله دارد. در بهار عشایر در این منطقه اطراق می کنند. اهالی گاهی برای ادای نذورات خود به این محل می آیند.
رشته کوه جبال بارز: جبالبارز، جیرفت در استان کرمان ایران
رشته کوه جبال بارز یکی از کوهای استان کرمان است که در جنوب شرقی ایران قرار دارد. این رشته کوه دارای طول تقریب ۱۰۰ کیلومتر و ارتفاع ۳۷۵۰ متر است.کوه‌های این رشته‌کوه توسط کوه‌های دیگری مانند کوه شهسواران و کوه هودیان تا جنوب شرق ادامه می‌یابد. کوه‌های جبال بارز دشت هامون جازموریان را از نمک‌زار شهداد و دشت لوت جدا می‌کند.
منطقه جبالبارز کرمان یکی از زیباترین، بکرترین و شگفت‌انگیزترین سلسله کوه‌های ایران است که با ۲۵۰ کیلومتر طول، طولانی‌ترین رشته کوه جنوب شرق کشورمحسوب می‌شود. از نقطه آغاز این رشته‌کوه در شمال غربی شهرستان بم (روستای زیبای مرغک) تا چاله جازموریان، نقطه به نقطه این منطقه کوهستانی، سرشار از جلوه‌های زیبای طبیعت است.
سلام هم مرز نیست ی قسمتش داخل بلوچستان
ممنون اصلاح شد.