سرمای هوا دلیل سرماخوردگی نیست؛ نگاهی به ۱۲ باور رایج اما غلط درباره سرماخوردگی و آنفلوانزا

چرا در فصل زمستان سرما می خوریم؟ آیا سرمای هوا دلیل سرماخوردگی است؟ عامل سرماخوردگی و آنفلوانزا چیست؟ با فرا رسیدن فصل سرما، کم کم سر و کله ی بیماری های ناخوشایندی مثل سرماخوردگی و آنفلوانزا هم پیدا می شود و اغلب ما احتمالا دست کم یک بار گرفتار این بیماری ها خواهیم شد. اگرچه سرماخوردگی و آنفلوانزا بیماری های شایعی هستند اما هنوز هم باورهای غلطی در مورد آن ها وجود دارد، مثلا بسیاری از مردم تصور می کنند سرمای هوا باعث سرماخوردگی می شود یا اگر یک بار به آنفلوانزا مبتلا شویم دیگر این بیماری را نمی گیریم. در ادامه به ۱۲ مورد از باورهای رایج اما غلط درباره ی سرماخوردگی و آنفلوانزا می پردازیم.

۱- وقتی سردمان شود سرما می خوریم

حالا دیگر بسیاری از مردم می دانند که ویروس سرماخوردگی عامل ابتلا به این بیماری است. اما هنوز هم افراد زیادی هستند که به اشتباه تصور می کنند اگر در روزهای سرد بدون لباس مناسب و کافی (یا با موهای خیس) بیرون بروند، سرما می خورند. احتمالا این تصور اشتباه از اینجا نشأت می گیرد که در ماه های سرد سال افراد بیشتری بیمار می شوند و البته این مسأله درست است، اما علت آن چیزی جز قرار گرفتن در مجاورت عوامل بیماری زا نیست. در فصل سرما مردم عموما زمان بیشتری را در فضاهای بسته می گذرانند، به یکدیگر نزدیک تر هستند، دست های یکدیگر را لمس می کنند یا با سرفه و عطسه ی بیشتری در اطرافشان مواجه می شوند. حضور در هوای سرد تنها باعث می شود احساس سرما کنید (و شاید هم کمی دچار آبریزش بینی و چشم شوید) اما شما را بیمار نمی کند.

۲- بعد از زدن واکسن آنفلوانزا، به آنفلوانزا مبتلا می شویم

ویروس های درون واکسن آنفلوانزا کشته شده یا به بیان علمی تر «غیر فعال» شده اند، بنابراین این ویروس ها باعث بیماری نمی شوند. تزریق واکسن آنفلوانزا ممکن است فقط علائمی شبیه به آنفلوانزا در فرد ایجاد کند. در اغلب موارد، مردم عوارض جانبی تزریق این واکسن را با علائم شروع بیماری آنفلوانزا اشتباه می گیرند. ویروس های تنفسی بسیار زیاد دیگری هم در محیط پیرامون ما وجود دارند که ممکن است بعد از تزریق واکسن آنفلوانزا گرفتار آن ها شویم و اینطور به نظر برسد که علت آن تزریق واکسن بوده.

اما نوع استنشاقی واکسن آنفلوانزا حاوی ویروس های زنده است. این ویروس ها تضعیف شده هستند ولی باعث بروز آنفلوانزا نمی شوند. واکسن استنشاقی آنفلوانزا عوارض جانبی خفیفی مثل آبریزش و گرفتگی بینی، سرفه، لرز، خستگی و ضعف ، گلودرد و سردرد دارد. این عوارض شدید نیستند و در مقایسه با علائم آنفلوانزا ، خیلی زود برطرف می شوند.

۳- وقتی سرما می خوریم نباید شیر بخوریم

خلط، ماده ی مخاطی غلیظ و چسبنده ای است که هنگام ابتلا به سرماخوردگی از پشت حلق جاری می شود. مصرف شیر ممکن است نسبت به مواقع عادی، غلظت خلط را بیشتر و گلو را حساس تر کند، اما باعث نمی شود بدن خلط بیشتری تولید کند. پزشکان توصیه می کنند هنگام ابتلا به سرماخوردگی محصولات لبنی ای مثل سوپ های خامه دار، بستنی، پودینگ یا شیر مصرف کنید، چون گلو درد را تسکین می دهند و کالری مورد نیاز بدن را تأمین می کنند.

اگر بعد از مصرف محصولات لبنی دچار التهاب سینوسی یا عفونت گوش می شوید، احتمالا مشکل شما آلرژی به مواد لبنی است. برای تشخیص دقیق علت این مسأله به پزشک مراجعه کنید.

۴- اگر تب نداشته باشیم، سرماخوردگی / آنفلوانزای ما واگیردار نیست

بعد از ابتلا به سرماخوردگی، ۲ تا ۳ روز اول، این بیماری به شدت مسری است و تفاوتی ندارد در این مدت تب داشته باشید یا نه. گاهی افراد در آخرین روزهای بیماری شان تب می کنند. مرحله ی سرایت ویروس سرماخوردگی معمولا بعد از ۷ تا ۱۰ روز به پایان می رسد.

در مورد آنفلوانزا هم ممکن است یک روز قبل از آنکه علائم آنفلوانزا ظاهر شوند در حالی که کاملا سالم به نظر می رسید و یا ۵ روز بعد از ظاهر شدن علائم، با یا بدون تب، ویروس آنفآنفلوانزا ولانزا به دیگران را انتقال دهید. کسانی که سیستم ایمنی بدن شان ضعیف است، آنفلوانزای آن ها ممکن است بیشتر از یک هفته مسری باشد.

۵- سرماخوردگی می تواند تبدیل به آنفلوانزا شود

ویروس های متفاوتی عامل ایجاد سرماخوردگی و آنفلوانزا هستند. بنابراین سرماخوردگی نمی تواند تبدیل به آنفلوانزا شود. اگر به آنفلوانزا مبتلا شدید، عامل آن ویروس آنفلوانزا بوده نه وخیم تر شدن سرماخوردگی. این دو بیماری علائم مشابهی دارند و تشخیص آن ها از روی حال فرد مبتلا می تواند دشوار باشد اما در مجموع آنفلوانزا شدیدتر از سرماخوردگی است و علائم آن شدت بیشتری دارند مثل تب، بدن درد، خستگی مفرط و سرفه ی خشک. کسانی که به سرماخوردگی مبتلا می شوند، بیشتر دچار آبریزش یا گرفتگی بینی می شوند. سرماخوردگی معمولا مشکلات جدی ای مثل ذات الریه، عفونت های باکتریایی یا بستری شدن به وجود نمی آورد.

۶- آنفلوانزا بیماری جدی ای نیست

اغلب موارد ابتلا به آنفلوانزا، نوع خفیف آن هستند که نیازی به مراقبت پزشکی یا مصرف داروهای ضد ویروس ندارند و کمتر از دو هفته به طور کامل برطرف می شوند. با این حال، آنفلوانزای فصلی یا دیگر انواع ویروس آنفلوانزا را نباید دست کم گرفت چون می توانند کشنده باشند. هر ساله هزاران نفر بر اثر ابتلا به آنفلوانزا از دنیا می روند یا در بیمارستان ها بستری می شوند. ذات الریه، برونشیت و عفونت های سینوسی و گوش ها از جمله مشکلاتی هستند که بر اثر بیماری آنفلوانزا به وجود می آیند. به علاوه، آنفلوانزا می تواند باعث وخیم تر شدن بیماری های مزمن شود. برای مثال، افراد مبتلا به آسم ممکن است هنگام ابتلا به آنفلوانزا دچار حمله های آسمی شوند و کسانی که دچار نارسایی احتقانی قلب هستند، ابتلا به آنفلوانزا بیماری آن ها را وخیم تر کند.

گروه های پرخطر در خصوص بیماری آنفلوانزا، کودکان زیر ۵ سال، افراد بالای ۶۵ سال، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری های مزمن هستند. این افراد در صورت ابتلا به آنفلوانزا حتما باید به پزشک مراجعه کنند.

۷- دوری از افراد بیمار، تنها راه بیمار نشدن است

دوری از افراد بیمار فقط یکی از راه هایی است که به بیمار نشدن ما کمک می کند، نه تنها راه آن. به علاوه، ممکن است سرماخوردگی یا آنفلوانزا را از کسی بگیرید که هنوز هیچ علائمی نداشته باشد (مورد ۴). کارشناسان بهترین راه پیشگیری از آنفلوانزا را تزریق واکسن آنفلوانزا می دانند.

با این حال، شستن دست ها را هرگز نباید فراموش کنید. همین کار ساده به پیشگیری از هر دو بیماری سرماخوردگی و آنفلوانزا کمک می کند. علاوه بر این، از تماس با افراد بیمار پرهیز کنید.

۸- اگر به آنفلوانزا مبتلا شویم، از آن به بعد در برابر بیماری مصون خواهیم بود

شما فقط در برابر ویروس آنفلوانزایی که به آن مبتلا شدید بلافاصله مصون می شوید، نه دیگر انواع ویروس آنفلوانزا، ویروس سرماخوردگی یا ویروس عامل ذات الریه.

۹- اگر از آمپول می ترسیم، می توانیم از واکسن استنشاقی آنفلوانزا استفاده کنیم

واکسن استنشاقی آنفلوانزا تنها برای افراد ۲ تا ۴۹ سالی که باردار نباشند استفاده می شود. همانطور که پیشتر ذکر شد، واکسن های استنشاقی حاوی ویروس های زنده ی آنفلوانزا هستند. اما افرادی هستند که شرایط استفاده از واکسن آنفلوانزا با ویروس های زنده را ندارد:

• کسانی که ریسک آنکه در اثر آنفلوانزا دچار مشکلات دیگری شوند در آن ها بالا است، از جمله افراد مبتلا به بیماری های قلبی یا ریوی مزمن مثل آسم یا بیماری مجاری تنفسی تحریک پذیر، افراد مبتلا به بیماری هایی مثل دیابت یا نارسایی کلیوی و یا افراد مبتلا به بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کنند یا کسانی که داروهای مصرفی شان می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند
• کودکان زیر ۵ سالی که مکررا سابقه ی با خس خس نفس کشیدن داشته اند
• کودکان یا نوجوانانی که آسپیرین مصرف می کنند
• زنان باردار
• کسانی که آلرژی شدیدی به تخم مرغ دارند یا افرادی که به هر یک از عناصر واکسن های استنشاقی حساسیت دارند

برای آنکه بدانید چه نوع واکسنی مناسب شما است به پزشک مراجعه و او را از سوابق پزشکی خود مطلع کنید.

۱۰- اگر جلوتر واکسن آنفلوانزا را نزنیم، زدن آن دیگر بی فایده است

هیچوقت برای تزریق واکسن آنفلوانزا دیر نیست. فصل شیوع آنفلوانزا اغلب در اواسط زمستان به اوج می رسد اما ممکن است تا اواسط بهار هم ادامه پیدا کند، بنابراین تا زمانی که واکسن موجود باشد، زدن آن هرگز دیر نیست.

۱۱- لازم نیست هر سال واکسن بزنیم

ویروس های آنفلوانزا هر سال تغییر می کنند. به همین دلیل است که در طول زندگی تان بارها به آنفلوانزا مبتلا می شوید. مصونیتی که با ابتلا به آنفلوانزا در برابر یک نوع ویروس آن در بدن ایجاد می شود، در برابر دیگر انواع ویروس آنفلوانزا کارساز نیست. بنابراین، واکسن آنفلوانزایی هم که سال قبل زدید ممکن است از شما در برابر انواع جدیدتر ویروس های این بیماری محافظت نکند. به همین دلیل هر سال باید واکسن جدیدی بزنید. علت دیگر این مسأله این است که بعد از ترزیق واکسن، با گذشت زمان از میزان مصونیتی که در بدن ایجاد شده کم می شود. بنابراین بعد از گذشت یک سال ممکن است این مصونیت به قدری کم شده باشد که دیگر از شما در برابر بیماری آنفلوانزا محافظت نکند.

۱۲- داروهای مخصوص آنفلوانزا، سرماخوردگی را هم خوب می کند

داروهای ضد ویروس آنفلوانزا تنها روی ویروس های آنفلوانزا اثر دارند. این داروها کمکی به تسکین علائم سرماخوردگی یا دیگر بیماری های شبیه به آنفلوانزا که عاملی غیر از ویروس های آنفلوانزا دارند نمی کنند. به علاوه، اگر در فکر آن هستید که باقیمانده ی داروهای آنفلوانزای خود را به کس دیگری بدهید که ظاهرا به آنفلوانزا مبتلا شده، باید بدانید که این کار کاملا اشتباه است. در حقیقت هرگز نباید داروهایی که برای شما تجویز شده اند را به کس دیگری بدهید. تنها پزشک می تواند تشخیص دهد که آیا شخصی مبتلا به آنفلوانزا است و چه نوع داروی آنفلوانزایی به او کمک می کند.