کم خونی که به نام آنمی هم شناخته می‌شود، اختلال خونی شایعی است که در آن گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد.
سلول‌های قرمز خون، وظیفه حمل هموگلوبین- پروتئین مملو از آهن که به اکسیژن متصل است – را به ریه‌ها و دیگر بافت‌های بدن به عهده دارند. بنابراین، وقتی سلول‌های قرمز خون کاهش می‌یابند، اکسیژن کمتری به سراسر بدن انسان منتقل می‌شود.
این شرایط نوعی اختلال رایج است که فقط در کشور آمریکا سالانه ۳ میلیون نفر به آن مبتلا می‌شوند.
به همین خاطر بهتر است برخی از نشانه‌های کم‌خونی آشنا شوید تا در صورت نیاز به پزشک مراجعه کرده و اقدامات لازم را صورت دهید.
۱- رنگ‌پریدگی یکی از نشانه‌های کم خونی است
بی روح بودن پوست بدن به دلیل کمبود سلول‌های قرمز خون و هموگلوبین در سلول‌های خون است. وقتی تعداد سلول‌های قرمز خون کاهش پیدا می‌کند، دیگر قادر نیستند به سطح پوست برسند و در نتیجه فرد رنگ پریده به نظر خواهد رسید.
۲- کم خونی باعث خشکی پوست و شکنندگی موها می‌شود
تقریبا همه اکسیژن خون با اتصال پروتئین هموگلوبین به سراسر بدن منتقل می‌شود. وقتی شمار هموگلوبین کاهش می‌یابد، اکسیژن به روال عادی خود جریان پیدا نمی‌کند و به همه ارگان‌ها به اندازه کافی نمی‌رسد.
اکسیژن موجود ترجیحا به بافت‌ها و اندام‌هایی ارسال می‌شود که کارهای اساسی و مهم بدن را انجام می‌دهند. بنابراین سهم پوست و مو از اکسیژن کاهش می‌یابد. وقتی اکسیژن به مو و پوست نرسد، خشک و شکننده می‌شوند و موها ریزش می‌یابند.
۳- زبان متورم و رنگ پریده از نشانه‌های کم خونی است
هرگونه تغییر در بافت یا رنگ زبان همانند تورم یا رنگ پریدگی می‌تواند نشانه آنمی باشد. البته کم خونی زبان ممکن است در نتیجه التهاب زبان هم باشد.
آهن به بدن کمک می‌کند تا سلول‌های خونی بسازد، و وقتی کمبود سلول‌های قرمز خونی دارید، بافت زبان اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و باعث بروز مشکل یاد شده می‌شود.
۴- اضطراب می‌تواند نشانه کم خونی باشد
برای عملکرد صحیح و کامل اعصاب و مغز به آهن نیاز است. بدون وجود آهن کافی، بدن برای مخابره سیگنال‌های عصبی، متابولیسم انرژی مغز و شکل‌گیری عایق عصبی با مشکل مواجه خواهد شد.
کاهش سرعت پردازش نورون‌های مرکزی یکی از مشکلات اساسی کمبود آهن در مغز است که می‌تواند همه نشانه‌های مربوط به بیماری‌های روحی را نمایان کند. این نشانه‌های روانشناسی شامل افسردگی، اضطراب، کاهش قدرت تمرکز و آسیب‌پذیری روحی است.
۵- دست‌ها و پاهای سرد هم نشانه کم خونی هستند
اگر فرد دچار کم خونی باشد، اکسیژن کافی به نوک انگشتان دست و پای او نمی‌رسد. به این خاطر که شلول‌های خونی سالم کافی در بدن وجود ندارد و در نتیجه جریان خون به درستی عمل نمی‌کند. این امر سبب سرد شدن دست و پا می‌شودکه در فاصله دوری از قلب قرار دارند.
علل اصلی کم‌خونی در ایران چیست؟
کمبود آهن در بیشتر نقاط جهان و از جمله ایران بسیار شایع است و مهم‌ترین علت آن کم‌خونی است.
البته این بیماری در خانم‌ها شایع و در آقایان کمیاب است. مهم‌ترین منبع ذخیره آهن در بدن گلبول‌های سرخ هستند؛ بنابراین خونریزی ماهانه خانم‌ها موجب از دست رفتن مقادیر زیاد آهن در هر ماه می‌شود. به این ترتیب در همه دنیا به خانم‌ها توصیه می‌شود غذاهای حاوی آهن مصرف و مرتب سطح آهن خون را کنترل کنند تا در صورت وجود کمبود آهن با خوردن قرص‌ها و کپسول‌های حاوی آهن بیماری مداوا شود.
بیماری تالاسمی مینور در کشور ما شیوع زیادی دارد.
فرم شدید بیماری تالاسمی فرد را دچار کم‌خونی بسیار شدید و تغییر شکل استخوان‌ها ازجمله تغییر شکل سر و جمجمه می‌کند و بیمار باید هر ماه خون تزریق کند تا زنده بماند.
در فرم ملایم که به‌نام تالاسمی مینور شناخته می‌شود، بیمار یک ژن سالم و یک ژن معیوب دارد و به این ترتیب دچار بیماری کم‌خونی ملایمی می‌شود. در این بیماری، گلبول‌های قرمز دچار نقص مادرزادی بوده و زودتر از گلبول‌های طبیعی دچار فرسودگی و مرگ می‌شوند. به این ترتیب عمر سلول‌های سرخ این بیماران خیلی کمتر از افراد عادی است و این سلول‌ها ابتدای عمرشان از بین می‌روند. با کم شدن عمر سلول‌های خون بیمار مبتلا به تالاسمی دچار کم‌خونی می‌شود.
بیماران دچار تالاسمی مینور نه‌تنها نیاز به تزریق خون ندارند، بلکه در بیشتر مواقع حتی متوجه بیماری نمی‌شوند. نکته جالب این است که چون بعد از مرگ گلبول‌های قرمز آهن موجود در آنها از بین نمی‌رود و دوباره به چرخه خونسازی برمی‌گردد، بنابراین یک بیمار دچار تالاسمی به طور معمول دچار کمبود آهن نمی‌شود و در واقع به طور معمول دچار زیادی ذخایر آهن است.
مهم‌ترین نکته مربوط به بیماری تالاسمی مینور این است که این بیماران تا مدت‌ها از بیماری خود بی‌خبرند و در کل مشکل مهمی ندارند. مشکل اصلی در زمان ازدواج رخ می‌دهد که اگر زن و مرد مبتلا به تالاسمی مینور با یکدیگر ازدواج کنند هر کدام از فرزندانشان به احتمال ۲۵ درصد دچار بیماری شدید و فرساینده تالاسمی ماژور می‌شوند.
اسفناج، بروکلی، عدس، کلم، دانه های کنجد، بادام هندی، سویا، گوشت، میوه‌های خشک‌شده، نخود، شکلات تلخ، توفو و لوبیا قرمز مملو از آهن هستند.
نشانه‌های کم خونی ناشی از فقر آهن
خستگی: اگر خواب کافی دارید اما همچنان احساس خستگی می کنید یا به طور مداوم ضعف عضلانی و سطوح پایین انرژی را برای مدت زمانی طولانی تجربه می کنید، ممکن است با کمبود آهن مواجه باشید.
سرگیجه، سردرد، و سبکی سر به ویژه در زمان ایستادن
تنگی نفس: اگر در انجام یک فعالیت بدنی ساده، مانند بالا رفتن از پله، به طور مرتب با تنگی نفس مواجه می شوید دچار فقر آهن هستید.
عفونت های مکرر: اگر بهبود زخم های شما بیش از اندازه طول می کشد یا بریدگی ها به راحتی عفونی می شوند، ممکن است با سطوح پایین هموگلوبین مواجه باشید و نیازمند دریافت آهن بیشتر از رژیم غذایی خود باشید.
ناخن های ضعیف و شکننده: اگر موها و ناخن های شما ضعیف و شکننده شده اند، ممکن است با کمبود آهن مواجه باشید.
افزایش ضربان قلب: اگر احساس می کنید به تپش قلب مبتلا شده اید، ممکن است نیازمند بررسی سطوح آهن بدن خود باشید.
هوس های غذایی غیر معمول: اگر هوس های غذایی عجیب و غریب برای مواد غیر غذایی، مانند گچ یا خاک، را تجربه می کنید، ممکن است کمبود آهن داشته باشید.
سندرم پای بی قرار: اگر با احساس ناراحت کننده و سوزن سوزن شدن در پاهای خود مواجه هستید که از بین نمی رود باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن مشخص شود.
درد سینه: درد سینه یکی از نشانه های بالقوه کم خونی است، اما همچنین می تواند نشانه ای از دیگر مشکلات سلامت جدی مانند ایست قلبی نیز باشد.
سلام
بعد از خواندن این مطلب دیگر مطمئن شدم که چند سالی هست دچار کم خونی و فقر آهن هستم!
متشکرم