در جریان روند طبیعی افزایش سن، مغز هم مانند دیگر نقاط بدن دستخوش تغییراتی طبیعی می شود. اما بین تغییرات طبیعی مغز که ناشی از بالا رفتن سن هستند و اختلالات شناختی ای مثل آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل تفاوت زیادی وجود دارد. در یک مغز سالم و نرمال، با بالا رفتن سن فعالیت نورون ها یا همان سلول های عصبی کمی کندتر می شود، یعنی پردازش اطلاعات جدید یا واکنش به آن ها زمان بیشتری می برد. اما دو نکته را باید در نظر داشت. اول آنکه همه ی آدم ها با هم متفاوت هستند. به همین خاطر است که گاهی افراد مسنی را می بینیم که بسیار هوشیار هستند. و دوم آنکه، مشکلات شناختی ای که ما را در انجام کارهای روزمره ی خود دچار مشکل کنند، جزئی از روند طبیعی پیری نیستند. در صورتی که متوجه وجود نشانه های اختلالات ناشی از پیری زودرس مغز در خود شدید حتما به پزشک مراجعه کنید.
۱- ضعف حافظه ی کوتاه مدت
در میان بیماری هایی که باعث پیری مغز می شوند، آلزایمر مهم ترین آن ها است. این بیماری یک نشانه ی هشدار دهنده ی بسیار واضح دارد. آلزایمر بیشترین تأثیر را روی بخش حافظه ی کوتاه مدت در مغز می گذارد. بنابراین عمده ترین نشانه ی این بیماری، ضعف حافظه ی کوتاه مدت است. این مسأله می تواند به هر شکلی باشد، از فراموش کردن اتفاقات روزانه گرفته تا ناتوانی در به یاد آوردن دستورالعمل انجام کارها. تکرار سؤال ها یا فراموش کردن مکالمه های اخیر خود هم از نشانه های این مشکل هستند.
۲- ضعف حافظه ی بلند مدت
اگر در به خاطر آوردن اتفاقاتی دچار مشکل شده اید که سال ها یا دهه ها قبل رخ داده اند، احتمالا درگیر شکل دیگری از زوال عقل هستید. زوال عقل مالتی انفارکت در اثر سکته های مغزی متعدد به وجود می آید و در رسیدن خون به مغز اختلال ایجاد می کنند، درنتیجه بافت مغز صدمه می بیند.. چون سکته های مغزی می توانند به قسمت های مربوط به حافظه ی بلند در مغز صدمه بزنند.
۳- سخت شدن پیدا کردن کلمات
همه ی ما ممکن است گاهی اسم دیگران را فراموش کنیم. اما سخت شدن به یاد آوردن اصول دستور زبان مثل کلمات پراستفاده و روزمره می تواند از نشانه های مشکلات شناختی است. علت این مسأله، بروز مشکل در بخش های کنترل زبان در مغز است. این مشکل می تواند از اولین نشانه های بیماری آلزایمر و دیگر اختلالات تخریب گر اعصاب هم باشد.
۴- درست انجام ندادن کارها
یکی دیگر از نشانه های آلزایمر بروز مشکل در عملکرد اجرایی مغز است که مربوط به بخشی از آن به نام قشر پیش پیشانی است. عملکرد اجرایی، سطح بالاتری از تفکر است. بنابراین اگر کسی در مدیریت مسائل مالی یا استدلال کردن هنگام تصمیم گیری دچار مشکل شده باشد، چنین مشکلاتی از نشانه های اولیه ی آلزایمر هستند.
۵- سخت شدن رانندگی کردن
افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است خودشان متوجه مشکلی که در رانندگی پیدا کرده اند نشوند اما اطرافیان آن ها مثل خانواده و دوستان به این مسأله پی می برن. گرچه عوامل فیزیکی مختلفی مثل خشکی مفاصل و مشکلات بینایی می تواند روی توانایی رانندگی تأثیر بگذارد، اما آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل هم می توانند با تحت تأثیر قرار دادن حافظه و مهارت های تصمیم گیری، فرد را در رانندگی کردن دچار مشکل کنند. برای مثال اگر هنگام رانندگی فراموش می کنید که چطور باید مکان آشنایی را پیدا کنید و مشکلاتی از این دست دارید، باید به پزشک مراجعه کنید چون ممکن است رانندگی کردن برایتان خطرناک باشد.
۶- تغییرات خلقی و شخصیتی
احساس ناراحتی یا حتی بی تفاوت شدن هم باید مورد توجه قرار بگیرد. منفعل شدن نسبت به گذشته یا بروز افسردگی در افراد بزرگسال می تواند از نشانه های اختلالات شناختی باشد. این مشکل به دلیل تغییراتی در بخش هایی از مغز بر اثر آلزایمر یا دیگر بیماری های مغزی رخ می دهد.
۷- ناتوانی در حفظ تعادل
بعضی از انواع زوال عقل، نشانه های فیزیکی هم می توانند داشته باشند. برای مثال، زوال عقل مالتی انفارکت که در عملکرد ذهنی اختلال ایجاد می کند، ممکن است نشانه های فیزیکی ای مثل عدم تعادل داشته باشد. زوال عقل با اجسام لویی هم نوعی بیماری پیش رونده است که در اثر آن رسوب های غیر طبیعی ای از پروتئین در مغز انباشته می شود. به همین دلیل افراد مبتلا ممکن است در دست ها و پاها دچار خشکی و رعشه شوند و توهماتی به ویژه از نوع شنیداری داشته باشند.
۸- از دست دادن حس بویایی
تضعیف حس بویایی نه تنها می تواند از نشانه های اولیه ی بیماری پارکینسون باشد، بلکه بیماری آلزایمر هم روی قسمت هایی از مغز تأثیر می گذارد که مربوط به تشخیص بو هستند. تحقیقی در سال ۲۰۱۶ بیان کرد آزمایش تشخیص بوهای رایجی مثل سیگار، قهوه و غیره در بیماران احتمالا می تواند به شناسایی آلزایمر در آن ها کمک کند.
۹- مشکلات شنیداری
گرچه عوامل مختلفی مثل بروز عفونت یا پارگی پرده ی گوش می توانند منجر به مشکلات شنیداری شوند، اما بیماری آلزایمر هم می تواند یکی از دلایل بروز چنین مشکلاتی باشد. پلاک هایی که بر اثر بیماری آلزایمر درون مغز ایجاد می شوند، می توانند عملکرد مرکز شنوایی در مغز را مختل کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
آن دسته از تغییرات به وجود آمده در توانایی های شناختی مثل ضعف حافظه یا سردرگمی ای که روال روزمره ی زندگی را مختل می کنند را نباید جزئی از روند طبیعی بالا رفتن سن دانست. هرگز تصور نکنید که تغییرات چشمگیر در عملکرد مغز به فرآیند طبیعی پیری مربوط می شوند. بنابراین در صورتی که متوجه تغییرات شناختی ای در خود شدید که روی زندگی روزمره ی شما تأثیر گذاشته اند، به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی مشکل مشخص شود. اگر تغییر قابل ملاحظه ای در حافظه و تفکر شما به وجود آمده که دیگران هم متوجه آن شده اند و پی برده اید که توانایی سابق تان را ندارید، این مسأله حتما دلیلی غیر از پیری طبیعی دارد.
بدون نظر