هر چند سال تان که باشد، به احتمال زیاد تا به حال چیزهایی در مورد مغز انسان و ویژگی ها و توانایی های آن شنیده اید که در حقیقت کاملا نادرست هستند. مغز انسان به شدت پیچیده است و علیرغم پیشرفت های زیادی که در علم مدرن صورت گرفته، بیشتر بخش های این اندام شگفت انگیز بدن انسان ناشناخته باقی مانده است. احتمالاً به همین دلیل است که وقتی شایعات نادرستی در مورد عملکرد مغز مطرح می شود آن ها را باور می کنیم. در ادامه به چند مورد از رایج ترین باورهای نادرست درباره ی مغز انسان می پردازیم و می خواهیم ببنیم چرا این باورها غلط هستند.
۱- بعضی ها «چپ مغز» و بعضی ها «راست مغز» هستند
یک باور رایج این است که افراد منطقی و تحلیل گر، چپ مغز هستند یعنی از نیمکره ی چپ مغزشان استفاده می کنند، اما افراد خلاق و هنرمند با نیمکره ی راست مغزشان فکر می کنند.
این باور کاملا اشتباه است. هیچ تحقیق علمی ای تا به حال نتوانسته ثابت کند ما تحت تسلط یکی از نیمکره های مغز خود هستیم.
در حقیقت، طی تحقیقی در سال ۲۰۱۳، دانشمندان امریکایی با بررسی مغز بیش از هزار نفر پی بردند هیچ تفاوت جدی ای بین این افراد از نظر تسلط نیمکره های مغزی وجود نداشت. در واقع، بررسی اسکن ام آر آی فعالیت مغزی آن ها نشان داد، هر دو نیمکره ی مغز آن ها از نظر شبکه های عصبی و اتصالات، کم و بیش یکسان بودند.
این باور غلط در مورد چپ مغزی یا راست مغزی، به دنبال فعالیت های تحقیقاتی راجر اسپری به وجود آمد که به خاطر تحقیقاتش بر روی بیماران صرع، برنده ی جایزه ی نوبل شد. در روش اسپری، این بیماران با برداشتن بخشی از جسم پینه ای مغزشان درمان می شدند. جسم پینه ای یک توده بافت سفید رنگ در مغز است که دو نیمکره ی آن را به هم متصل می کند.
۲- ما فقط از ۱۰ درصد مغزمان استفاده می کنیم
گرچه قانع کننده به نظر می رسد که فکر کنیم هنوز بیشتر توانایی های مغز انسان بالقوه باقی مانده و بالفعل نشده، اما حقیقت آن است این تصور که ما فقط از ۱۰ درصد مغزمان استفاده می کنیم کاملا اشتباه است. طی روند تکامل، مغز انسان رشد کرد و به اندازه ی فعلی خود رسید، بنابراین اگر قرار بود که از بیشتر آن استفاده نکنیم، چه لزومی داشته که این همه زمان و انرژی صرف تبدیل این اندام به چنین مغز بزرگی شود. حقیقت آن است که ما از بیشتر مغزمان استفاده می کنیم. تحقیقات علمی نشان داده است که مغز ما حتی در کوچک ترین و شتابزده ترین کارها هم شرکت دارد و فعال است.
حتی شواهدی هم وجود دارد که ما از ذخایر مغزی هم برخورداریم. برای مثال، افرادی هستند که بخش قابل توجهی از مغز خود را به دلایل مختلف از دست می دهند اما همچنان عملکرد نسبتاً طبیعی ای دارند.
۳- هر کسی به یک روشی یاد می گیرد
حتماً در دوران تحصیل شنیده اید که هر کسی به یک روشی یاد می گیرد و شیوه ی یادگیری خاص خود را دارد، یعنی در بعضی ها اطلاعات از طریق دیداری بهتر به ذهن سپرده می شوند، در حالی که این فرآیند در بعضی از طریق شنوایی و در بعضی دیگر هم از طریق زبانی رخ می دهد.
اما حقیقت آن است که شواهد علمی بسیار کمی در این مورد وجود دارد. تحقیق جدیدی در امریکا صورت گرفته که اشتباه بودن این تئوری را نشان داده است. این محققان متوجه شدند دانشجویانی که شیوه ی یادگیری خود را به روشی که برایشان ارزیابی شده بود تغییر دادند، در امتحانات پایان سال خود عملکرد بهتری در مقایسه با دیگران نداشتند.
۴- بعد از ۴۰ سالگی مغز شروع به افت می کند
با بالا رفتن سن، بعضی از توانایی های شناختی ما تحلیل می روند. برای مثال، دوران کودکی بهترین زمان برای یادگیری یک زبان جدید است چون مغز کودکان هنوز در حال رشد است و آن ها اساساً برای جذب اطلاعات ساخته شده اند.
تحقیق جدیدی نشان داده است افراد در سنین بالاتر بیشتر این را حالت تجربه می کنند که کلمه ای را می دانند اما مغزشان یاری نمی کند و آن را به خاطر نمی آورند، یعنی همان حالتی که می گوییم کلمه ای نوک زبان مان است.
اما افزایش سن برای مغز فوایدی هم دارد. برای مثال، افراد در سنین بالاتر از دایره ی واژگانی بهتری برخوردارند و در تشخیص تفاوت های ظریف و جزئی زبانی بهتر هستند. به علاوه، آن ها قضاوت بهتری در مورد شخصیت آدم ها دارند، می دانند که چطور برخورد بهتری با اختلافات داشته باشند و می توانند احساسات شان را راحت تر کنترل کنند. همه ی این ها در نتیجه ی «خرد» اتفاق می افتد.
۵- نحوه ی یادگیری در مردان و زنان متفاوت است
بسیاری از تصورات رایج در مورد نحوه ی یادگیری مردان و زنان به دلیل کافی نبودن مشاهدات صورت گرفته به وجود آمده است. مثلا درست است که مردان مغز بزرگ تری دارند اما اندازه ی مغز کاملاً به اندازه ی بدن بستگی دارد. علاوه بر این، بعضی ها این مسأله را یک برتری می دانند که طی روند تکامل به وجود آمده است.
حقیقت آن است که دانسته های ما درباره ی مغز آنقدری نیست که بتوانیم به نتیجه گیری معنی داری در مورد نحوه ی یادگیری مردان و زنان دست یابیم. هیچ تحقیق علمی ای وجود ندارد که به تفاوت قابل توجهی در مورد نحوه ی اتصال نورون ها به یکدیگر در مغز زنان و مردان یا چگونگی عملکرد مغز آن ها دست یافته باشد.
۶- ما فقط پنج حس داریم
در دوران مدرسه به ما یاد دادند که حواس انسان پنجگانه است: شنوایی، بویایی، بینایی، چشایی و لامسه. اما این مسأله در حقیقت پیچیده تر از چیزی است که به نظر می رسد و ما حس های بیشتری هم داریم. بعضی از عصب شناسان تا ۲۱ روش تقریباً مختلف برای حس کردن دنیای اطراف برشمرده اند.
برای مثال، لامسه آمیزه ای از چندین حس مختلف است. ما حس فشار، حرارت و درد را داریم که به آن نوسیسپشن گفته می شود.
پروپریوسپشن یا حس عمقی هم احساس مکان قرارگیری بدن و حالت فعلی آن است. ما حواس دیگری به نام اینتروسپتیو هم داریم که تعادل، گرسنگی و تشنگی هستند.
۷- آسیب های مغزی دائمی هستند
در بدن انسان همه چیز تحت کنترل مغز است و ما هوشیاری خود را مدیون این اندام هستیم. بنابراین صدمه دیدن مغز مشکلات بزرگی به وجود می آورد. اما اگر مغز شما صدمه ای ببیند، به خوبی می تواند آسیب های خود را ترمیم کند.
محققان در گذشته عقیده داشتند که تعداد سلول های مغزی ما محدود است و هرگز سلولی تولید نمی شود. اما حالا می دانیم که مغز نسبتاً منعطف است و می تواند سلول های جدیدی تولید کند. علاوه بر این، مغز می تواند خودش را ترمیم کند یا در صورت غیر قابل ترمیم بودن صدمه ی صورت گرفته، مغز می تواند دیگر قسمت های خود را برای کمک به انجام شدن وظایف مختلف به کار بگیرد.
۸- ما می دانیم چه چیزی ما را خوشحال یا ناراحت می کند
احتمالاً همه ی ما تصور می کنیم که خوب می دانیم از چه چیزهایی لذت می بریم و از چه چیزهایی نه. اما حقیقت آن است که ما هیچ کنترلی روی وقایع و تجربیاتی که در لحظه باعث خوشحالی یا ناراحتی ما می شوند نداریم.
تحقیقات نشان می دهد ما در مورد احساس خوشحالی مان از فعالیت های اجتماعی و کارهایی که در اوقات فراغت مان انجام می دهیم غلو می کنیم یعنی ارزیابی ای که ما در مورد احساس مان داریم بیشتر از واقعیت آن است. این مسأله در مورد احساس ناراحتی مان نسبت به چیزهایی مثل صبح های شنبه هم صدق می کند. اگر کسی از نزدیکان شما فوت کند، شما نه تنها خودتان نمی توانید غم و ناامیدی ای که حس خواهید کرد را پیش بینی کنید، بلکه مدت زمان سوگوار بودن تان هم آنقدری نخواهد بود که دیگران پیش بینی می کنند. در واقع، مغز ما انعطاف پذیرتر از چیزی است که تصور می کنیم.
بدون نظر