بدن انسان یک دستگاه حیرت انگیز است. با بیش از ۶۰۰ ماهیچه، حدود ۲۰۶ استخوان و هزاران تاندون، اجزای زیادی درون آن وجود دارد که برای زنده نگه داشتن فرد دائماً در فعالیت هستند. هر یک از این اجزا، خود یک سیستم محسوب می شوند و کارکرد خاصی دارند که بدن ما را قادر می سازد تا بسیاری از وظایف پایه ای و زندگی بخش خود را انجام دهد. اما آیا می دانستید که بدن انسان می تواند بدون بعضی از اجزای خود هم به زندگی ادامه دهد؟ در حقیقت ما برای زنده ماندن به همه ی اندام های بدن خود نیاز نداریم. ترکیبی از تغییرات تکاملی و پیشرفت های پزشکی باعث شده انسان های بی شماری بتوانند بدون بسیاری از اندام هایشان به زندگی خود ادامه دهند، اندام هایی که زمانی حیاتی محسوب می شدند. در ادامه به تعدادی از اعضای بدن می پردازیم که انسان بدون آن ها هم قادر به زندگی است.
۱- کیسه ی صفرا
کیسه ی صفرا یک اندام کیسه مانند و کوچک است که وظیفه ی اصلی آن ذخیره و متمرکز کردن ماده ی صفرا است (صفرا به آنزیم های زرد رنگی اطلاق می شود که به بدن در هضم غذاهای پرچربی مثل ساندویچ های پنیردار کمک می کند).
گرچه کیسه ی صفرا نقشی کلیدی در بهینه سازی گوارش بدن دارد، اما حقیقت آن است که روده ها برای انجام وظایف شان، نیازی به کیسه ی صفرا ندارند. به علاوه، گاهی شیره های گوارشی به صورت جامد در کیسه ی صفرا انباشته شده و باعث ایجاد سنگ صفرا می شوند که ناراحتی زیادی ایجاد می کند. اگر این سنگ ها بیش از حد بزرگ باشند یا بیش از اندازه به وجود بیایند، ممکن است که کیسه ی صفرای شخص را با انجام عمل جراحی را به کل بردارند.
در صورت از دست دادن کیسه ی صفرا، تنها موردی که باید به آن توجه شود، مسأله ی رژیم غذایی است و اینکه فرد احتمالاً باید از خوردن غذاهای پرچرب پرهیز کند. نبود کیسه ی صفرا صدمه ای به شخص نمی زند، بلکه ممکن است به خاطر آنکه ماده ی صفرا دیگر به اندازه ی قبل در روده ها متمرکز نیست، شخص دچار بعضی مشکلات گوارشی شود.
۲- طحال
یکی از اصلی ترین وظایف طحال، تولید سلول های خونی و دفاعی در دوران رشد جنین است. اما بعد از به دنیا آمدن نوزاد، کار طحال به ذخیره ی پلاکت های خونی، تولید پادتن و از بین بردن سلول های غیر طبیعی در خون تغییر می کند.
از آنجایی که در هر لحظه، خون زیادی از طحال می گذرد، هر گونه صدمه ای به این اندام می تواند منجر به مرگ شود. در اغلب موارد، عاقلانه تر این است که قبل از آنکه طحال از هم بپاشد و باعث خونریزی داخلی در بدن شود، آن را با عمل جراحی از بدن فرد خارج کنند.
گرچه بدون طحال، احتمال ابتلا به بعضی عفونت ها بیشتر می شود، اما از نظر پزشکی شما می توانید بدون جایگزین کردن این عضو هم به زندگی ادامه دهید.
۳- آپاندیس
پزشکان هنوز به طور قطعی مطمئن نیستند که به ما چه احتیاجی به آپاندیس داریم. آن ها تا به حال متوجه شده اند که کار آپاندیس تولید ایمنوگلوبین است، یعنی پروتئین هایی که به سیستم ایمنی بدن در مقابله با عفونت کمک می کند. با این حال، اندام های دیگری هم در بدن هستند که به هدفی مشابه، بافت لنفاوی تولید می کنند، بنابراین آپاندیس برای زنده ماندن ما کاملاً ضروری نیست.
در حقیقت، بسیاری از بزرگسالان و کودکان هستند که به دلیل بروز آپاندیسیت، آپاندیس آن ها با عمل جراحی برداشته شده. آپاندیسیت یک عفونت خطرناک است که درصورت خارج نشدن آپاندیس، می تواند باعث از هم پاشیدن این اندام شود.
۴- کلیه
کلیه ها یک جفت اندام مجزا در دستگاه ادراری بدن هستند. این اندام ها نقشی اساسی در فیلتر کردن سموم از جریان خون و تولید هورمون هایی دارند که فشار خون را تنظیم می کنند، یعنی در صورت از دست دادن هر دو کلیه ی خود، شانس زنده ماندن شما بسیار اندک خواهد بود.
اما اگر فقط یکی از آن ها را از دست دهید، خطری جان شما را تهدید نمی کند. همین مسأله است که اهدای کلیه را امکان پذیر کرده است و در عین حال، فرد اهدا کننده می تواند به زندگی خود ادامه دهد.
اما یکی از مشکلات داشتن فقط یک کلیه این است که اگر در آینده اتفاقی برای آن رخ دهد، دیگر کلیه ی دومی ندارید که به آن اتکا کنید.
زندگی بدون هیچ کلیه ای امری امکان پذیر اما دشوار است، چون در چنین شرایطی فرد به دیالیز نیاز پیدا می کند. دیالیز نوعی روش درمانی پزشکی است که با فیلتر کردن سموم و آب اضافه از بدن، جایگزین وظایف کلیه ها می شود. شخصی که هیچ کلیه ی سالمی نداشته باشد باید به مدت نامحدود یا تا زمانی که پیوند کلیه شود، تحت دیالیز قرار بگیرد.
به همین دلیل است که کسانی که با بعضی بیماری های کلیوی مثل بیماری کلیه ی پلی کیستیک متولد می شوند، به کلیه ی اهدایی نیاز دارند.
افراد زیادی در سراسر دنیا در لیست انتظار پیوند کلیه هستند.
۵- ریه
ما حیات تک تک سلول های بدن خود را مدیون ریه هایمان هستیم. وظیفه ی اصلی ریه ها گرفتن اکسیژن تنفس شده، رساندن آن به جریان خون و همینطور بیرون دادن کرین دی اکسید از بدن است. گرچه هر دو ریه ی ما در این فرآیند همیشگی شرکت دارند، اما ریه ها برای انجام وظایف شان به یکدیگر وابسته نیستند و نیازی ندارند. به همین دلیل است که فقط با یک ریه هم می توانیم زنده بمانیم.
پاپ فرانسیس، رهبر فعلی کاتولیک های جهان، از دوران نوجوانی تا به امروز با یک ریه زندگی کرده است.
۶- اندام های تناسلی
گرچه بدون بعضی از اندام های تناسلی کلیدی، باروری به صورت طبیعی امکان پذیر نیست، اما بدون آن ها در مجموع مشکلی برای ادامه ی زندگی نخواهید داشت. حتی در بعضی افراد، برداشته شدن این اندام ها از نظر پزشکی می تواند برای سلامت آن ها مفید باشد.
برای مثال، بعضی زنان برای درمان مشکلاتی مثل اندومتروز یا فیبروم رحم، مجبور به برداشتن رحم خود از طریق عمل جراحی می شوند. یک عمل جراحی دیگر، برداشتن یک یا هر دو تخمدان است. به این حالت، یائسگی ناشی از جراحی هم گفته می شود، چون نبود تخمدان ها به این معنی است که دیگر خبری از چرخه ی قاعدگی رخ نخواهد بود. به همین ترتیب، ممکن است مردی به دلیل ابتلا به سرطان بیضه، مجبور به برداشتن بیضه های خود از طریق عمل جراحی شود.
مهم ترین مسأله ای که در رابطه ای با نبود اندام های تناسلی وجود دارد، کاهش چشمگیر هورمون های جنسی، مثل استروژن و تستوسترون است. چون وجود این هورمون ها روی بسیاری از فرآیندهایی که در بدن رخ می دهد، تأثیر می گذارد.
برای مثال، در بدن زنان، هورمون استروژن به حفظ تراکم استخوان ها، مهار گر گرفتگی ها و کاهش خشکی واژن کمک می کند.
به همین ترتیب، در بدن مردان، هورمون تستوسترون به حفظ استحکام استخوان ها، تن عضلانی، رشد موها و بسیاری موارد دیگر کمک می کند.
با این حال، در خصوص هر دو هورمون استروژن و تستوسترون، روش های درمانی جایگزینی وجود دارد که به افرادی که به این هورمون ها نیاز دارند کمک می کند.
۷- روده ی بزرگ
مواد غذایی خورده شده بعد از اینکه از دهان به مری، معده و روده ی بزرگ می رسند، وارد روده ی بزرگ می شوند. تا قبل از رسیدن مواد غذایی به این نقطه، تقریباً تمامی مواد مغذی آن ها جذب شده اند و مواد باقی مانده معمولا نمک ها و فیبرهای غیر قابل هضم هستند. روده ی بزرگ این مواد زائد را به صورت جامد در می آورد و به صورت مدفوع به بیرون از بدن هدایت می کند.
همین مسأله روده ی بزرگ را به اندامی بسیار مهم تبدیل کرده. اما به لطف پیشرفت های زیادی که در حوزه ی تکنولوژی پزشکی و جراحی رخ داده، می توانیم بدون قسمتی از روده ی بزرگ خود یا تمامی آن هم به زندگی خود ادامه دهیم.
در حقیقت، جراحی کولکتومی یا همان برداشتن قسمتی از روده ی بزرگ یا تمامی آن، عمل بسیار رایجی است. این جراحی برای درمان بیماری هایی مثل دیورتیکول، سرطان، کولیت زخمی، پولیپ، کرون و همینطور سوراخ شدن یا انسداد روده انجام می شود.
در این حالت، با انجام جراحی، یک سوراخ در روده ی کوچک ایجاد می شود و روده به کیسه ای در خارج از بدن متصل می شود، بنابراین شخص بدون روده ی بزرگ خود هم قادر به دفع فضولات از بدنش خواهد بود.
۸- مثانه
از آنجایی که مثانه اصلی ترین نقش را در دستگاه ادراری بدن دارد، حتماً تصور می کنید که ادامه ی زندگی بدون این اندام غیر ممکن است. به علاوه، همه ی ما باید بتوانیم مواد زائد را از بدن خود دفع کنیم.
اما در صورتی که شخص را خطر سرطان یا اختلالات التهابی تهدید کند، مثانه را هم مانند بسیاری از دیگر اندام های این فهرست، می توان با عمل جراحی از بدن خارج کرد.
با برداشته شدن مثانه، شخص برای دفع ادرار خود، باید از یک کیسه ی مخصوص استفاده کند که به بیرون شکم او متصل می شود. به این عمل، یوروستومی گفته می شود و این امکان را به وجود می آورد که ادرار دائماً از بدن خارج شود.
در مواردی، پزشکان می توانند با استفاده از بافت روده یک کیسه ی کوچک بسازند که ادرار را بعد از گذشتن از روده ها، در خود نگه می دارد. این ادرار بدون اینکه از مثانه ی واقعی عبور کند، بعداً از طریق سوند از بدن تخلیه می شود.
۹- معده
حتماً تعجب می کنید که بدانید ما بدون معده هم می توانیم زنده بمانیم، اما این امر کاملاً امکان پذیر است.
بعضی سرطان ها و بیماری های ژنتیکی، چاره ای جز برداشتن معده با عمل جراحی باقی نمی گذارند. بعضی افراد هم که مستعد بعضی بیماری ها هستند می توانند برای پیشگیری، به خارج کردن معده ی خود از طریق عمل جراحی اقدام کنند.
وقتی بیماری تحت عمل گاسترکتومی کامل (عمل جراحی برداشتن معده) قرار بگیرد، مری او را به طور مستقیم به روده ی بزرگ متصل می کنند. از آنجایی که این کار باعث کوتاه شدن مسیر کلی گوارش می شود، بیشتر افرادی که تحت این عمل جراحی قرار می گیرند، معمولاً مجبور می شوند رژیم غذایی خود را تغییر بدهند. اما در مجموع، کسانی که معده ی خود را از دست می دهند، مشکلی برای خوردن و هضم غذاهای جامد ندارند.
۱۰- لوزه ها
مانند دیگر اندام های سیستم لنفاوی بدن، وظیفه ی اصلی لوزه ها حمایت از وظایف ایمنی بدن است که مانع بیمار شدن ما می شوند.
لوزه ها میکروب هایی که از طریق دهان وارد بدن می شوند را گیر می اندازند و به بدن اعلام خطر می کند تا گلبول سفید تولید کند. اما از آنجایی که بدن علاوه بر لوزه ها، مدافعان دیگری هم دارد، برداشتن آن ها با عمل جراحی به راحتی امکان پذیر است و مشکلی برای سلامت ما ایجاد نمی کند. به علاوه، لوزه ها در دوران بزرگسالی سرعت انجام همان وظایف سیستم ایمنی را کاهش می دهند، بنابراین از دست دادن آن ها، مشکل بزرگی نیست.
۱۱-غده ی تیروئید
تقریباً تمامی دیگر اعضای بدن برای انجام وظایف خود به غده ی تیروئید وابسته هستند. کار این غده، تولید هورمون هایی است که سوخت و ساز بدن را تنظیم می کنند (یا به سلول ها می گونید که چطور از انرژی بدن استفاده کنند).
از آنجایی که غده ی تیروئید نقش بسیار کلیدی ای در سوخت و ساز بدن دارد، احتمالاً تصور می کنید که زندگی بدون آن ممکن نیست. اما به لطف پزشکی مدرن، این مشکل هم برطرف شده. کسی که تیروئید خود را از دست بدهد، می تواند با دریافت هورمون های مصنوعی، آن ها را جایگزین هورمون های تولیدی تیروئید کند.
۱۲- چشم ها
گرچه چشم ها نقش مهمی در ارتباط ما با دنیای اطراف مان دارند اما برای ادامه ی حیات ما ضروری نیستند.
افرادی هستند که بر اثر یک آسیب، چشم های خود را از دست داده اند یا به خاطر سرطان، مجبور به برداشتن چشم های خود از طریق عمل جراحی شدند.
گرچه نبود چشم ها می تواند مشکلات زیادی برای شخص به وجود آورد، اما آن ها از نظر پزشکی اندام حیاتی ای محسوب نمی شوند.
بدون نظر