جرمی بنتام فیلسوف و اقتصاد دان انگلیسی است و نامش به دو مفهوم گره ای اساسی خورده است: «فایده‌گرایی» و «اقتصاد پولی». در حیطه اقتصاد، آن‌چیزی که از اقتصاد پولی مد نظر بنتام بود، تفاوتی آشکار با نظر دیوید ریکاردو داشت، اما به طرز شگفت انگیزی هردوی آنها شباهت هایی به هنری تورونتون داشتند.
مکتب مطلوبیت‌گرایی بر آثار هیوم و سپس جرم بنتام و جان استوارت میل، استوار است. بنیاد این مکتب بر فلسفه‌ای به نام لذت‌گرایی استوار است. طبق این فلسفه، لذت یا رفع درد، هدف زندگی است. اپیکور که او را بنیانگذار فلسفه لذت می‌دانند می‌گوید: «لذت، مبدأ و غایت زندگی سعادتمندانه است؛ زیرا ما لذت را به عنوان خیر نخستین می‌شناسیم که ذاتی و همراه ماست و با توجه به آن است که به هر انتخابی مبادرت می‌ورزیم.»
طبق آموزه‌های این مکتب، هر کس چنان باید عمل کند که بیشترین مقدار ممکن خوبی را به وجود آورد. خوبی در اینجا یعنی شادی یا لذت. این نظریه معتقد است سود یا زیان انجام یا ترک یک کار یا دسته‌ای از کارها، تعیین‌کننده درستی یا نادرستی اخلاقی آن است.
رهنمود اقتصادی این مکتب در باب توزیع عادلانه این‌گونه است: توزیع عادلانه درآمد، توزیعی است که مجموع مطلوبیت حاصل از آن برای جامعه، بیشینه باشد. دو تعبیر متفاوت از مطلوبیت‌گرایی وجود دارد که به آن اشاره می‌‌کنیم. بنتام از دیدگاهی در مطلوبیت‌گرایی دفاع میکند که به مطلوبیت‌گرایی عمل‌نگر معروف است، طبق این برداشت، کاری خاص، تنها و تنها در صورتی درست است که هیچ کار ممکن دیگری برای فاعل در آن زمان (به نظر فاعل) شادی بیشتری نداشته باشد. این دیدگاه با برداشت فیلسوف مشهور مطلوبیت‌گرا و اقتصاد سیاسی جان استوارت میل متفاوت است.
دیدگاه میل که در سال ۱۸۶۱ ارائه است مشهور به مطلوبیت‌گرایی قاعده‌نگر است. این برداشت می‌گوید: «تنها و تنها کاری درست است که مطابق دستورات نظام اخلاقی باشد که آن نظام بیشتر از هر نظام اخلاقی مشابه شادی به همراه دارد.» بنابراین مطلوبیت‌گرایی قاعده‌نگر معتقد است که عمل صحیح اخلاقی، عملی است که مطابق عرف اخلاقی بهینه باشد.
عرف اخلاقی بهینه، عرفی است که اگر از جانب تمام اعضای جامعه یا دست کم آنهایی که دغدغه جدی نسبت به مسائل اخلاقی دارند پیروی شود، بیشترین مطلوبیت اجتماعی را نتیجه می‌دهد. جان هارسِنیایی؛ اقتصاددان، یکی از مشهورترین طرفداران این برداشت است.
طبق نظر بنتام (۱۹۷۰)، همان‌گونه که ما در مقام فرد زندگی‌مان را با انتخاب چیزهایی راه می‌بریم که به گمانمان خوشبختی‌مان را بیشینه می‌کنند، دولت هم باید در انتخاب اینکه چه اعمالی را انجام دهد و چه سیاست‌هایی را اختیار کند مبنا را تعیین این مسئله قرار دهد که چه چیزی خوشبختی دولت یا کشور را بیشینه میکند. اما بیشینه کردن خوشبختی دولت چه معنایی دارد؟ بنتام می‌گفت این به معنی بیشینه کردن خوشبختی اعضای آن جامعه است.
بنتام تاکید خاصی بر گسترش پولی اقتصاد داشت و در نظرش، به وسیله این شکل از سیاستگذاری پولی، امکان ایجاد اشتغال کامل در جامعه فراهم می‌آمد. نکته جالب در مورد بنتام این است که علیرغم گذشتن ۲۶۰ سال از زمان تولدش، درکی بسیار امروزی از اقتصاد داشت.
تنها کافی است به اتفاقاتی که در این ۲۶۰ سال افتاده فکر کنید تا متوجه شوید که کجای این مسئله جالب است: بنتام کاملا بر تاثیر پسانداز اجباری وقوف داشت و نسبت به معیار میل به مصرف هم کاملا آگاه بود. بنتام به خوبی میدانست که با بالارفتن سـطح توان خرید، مصرف هم بالا خواهد رفت و رابطه‌ای را بین پسانداز و سرمایه‌گذاری در جامعه متصور بود. همین چند مسـئله امروزه به مواد خام تحلیل رابطه بین درآمد و اشتغال و کلیت اقتصاد تبدیل شده اند.
دیدگاه‌های پولی بنتام بسیار نزدیک به مفاهیم بنیادی بودند که در الگوی تصمیم‌گیری فایده‌گرای خود بسط داده بود. به همین خاطر است که در بخش دوم این نوشته به توضیح الگوی فایده‌گرای بنتامی پرداخته میشود. به هر صورت بنتام را میتوان یکی از اولین مدافعان اقتصاد رفاهی دانست. در همان الگوی تصمیم‌گیری بنتام، که یک سرش به اخلاق کشیده شـد و سر دیگرش به اقتصاد، این امکان وجود داشت که لذت و الم را بر اساس ارزششان طبقه بندی کرد.
بنتام نام این ارزش را «بعد» گذاشت و مثال بعد را از قبیل شدت، مدت و قطعیت لذت یا الم، مدانست. بنتام معتقد بود که که لذت باید به حداکثر و الم یا درد باید به میزان حداقل خود برسد. همین نوع نگاه بنتام باعث شد که بعدها اصل به حداکثر رسانی، به مبنایی اساسی در علم اقتصاد مصرف کننده محور تبدیل شود و در تحلیل بنگاه ها و کلیت یک اقتصاد رفاهی هم به کار بیاید
نمادی از جرمی بنتام در کالج لندن
تولد تا مرگ بنتام
در ۱۵ فوریه ۱۷۴۸ در لندن به دنیا آمد. او دارای نبوغ زیادی بود. بنتام پس از تحصیلات مقدماتی به دانشگاه آکسفورد رفت و در ۱۷۶۳ از آنجا فارغ‌التحصیل گشت. او در سال ۱۷۸۵ به ایتالیا و قسطنطنیه و در سال ۱۷۸۷ به روسیه مسافرت کرد. در روسیه کتابی به نام دفاع از رباخواری (Defense of Usury) نوشت. مهم‌ترین اثر او مقدمه‌ای بر اصول اخلاقیات و قانونگذاری (Introduction to Principles of Morals and Legislation) است، که در سال ۱۷۸۹ منتشر شد.
وی در این کتاب از اصل سودمندگرایی دفاع میکند و عقیده دارد هدف قانونگذار باید این باشد که حداکثر خوشی و آسایش را برای حداکثر افراد تأمین نماید. مرگ او در ۶ ژوئن ۱۸۳۲ در لندن درگذشت. وی وصیت کرد تا بدن او را با یونجه پر کنند و بر روی یک صندلی بگذارند. بدن او امروزه در دانشگاه لندن وجود دارد که در عکس بالا مشاهده می کنید.. در واقع جرمی بنتام از نظر شیوه تفکر در نقطه مقابل منتسکیو قرار دارد. بنتام انگلیسی است اما تفکر فرانسوی دارد حال آنکه منتسکیو فرانسوی با نحوه تفکر انگلیسی است. تفکر انگلیسی تجربه‌گرایانه بوده و تفکر فرانسوی آرمان‌خواهانه است..
کتاب مهم مقدمه ای بر اصول اخلاق و قانون مداری نوشته جرمی بنتام کتابی است که یادآور اخلاق مداری در اقتصاد است. اصلی که در دنیای جدید، به فراموشی سپرده شده و طرفداران توسعه پایدار، تلاش می کنند آن را زنده کنند
کتاب مقدمه‌ای بر اصول اخلاق و قانون گذاری سال:۱۷۸۹
«مقدمه ای بر اصول اخلاق و قانونگذاری»، شناخته شده ترین اثر جرمی بنتام است. این کتاب، متنی کلاسیک برای مطالعه فلسفه سیاسـی و حقوق مدرن است. این کتاب شامل اولین مطالب و بیانیه‌های منسجم و عظیم مربوط به مبانی فلسفه «فایده‌گرایی» است و مطالعه‌های دقیق از جنایت و مجازات را به دست می‌دهد. هم «جنایت» و هم «مجازات» هنوز هم در مرکز مباحثات معاصر نظریات حقوقی، اقتصادی، فلسفی، سیاسی و اخلاقی حضور دارند، و تا حد زیادی این مسئله مدیون جرمی بنتام و این کتاب اوست. اگر نسخ‌های از این کتاب را تهیه کنید که مقدمه «روزن» بر آن اضافه شده است، به سادگی و راحتی می‌توانید مطالعه ای ساده درباره کلیت دیدگاه‌های بنتام و زندگی او هم داشته باشید.
یسیار عالی و مفید!
لطفا منابع رو هم ذکر کنین
با تشکر