طی روزهای گذشته خبری مبنی بر فوت دو شهروند بوشهری بر اثر گرمای شدید هوا در فضای مجازی منتشر شد که پس از پیگیری‌های برخی رسانه‌ها مشخص شد صحت ندارد.
اما از آنجا که در آستانه فصل تابستان قرار داریم و بسیاری از شهرهای جنوبی کشور در خطر گرمای شدید هستند، احتمال مرگ افراد بر اثر گرمازدگی به هیچ عنوان دور از ذهن نیست. به همین خاطر لازم است نشانه‌های این نوع آب‌وهوا را به خوبی بشناسید و بدانید که چگونه با آن مقابله کنید.
اگر تاکنون در معرض هوای بسیار گرم قرار نداشته‌اید، بسیار محتمل است که با «خستگی گرمایی» مواجه شوید. نشانه‌های این اختلال را در زیر برایتان نوشته‌ایم:
سردرد
سرگیجه
از دست دادن اشتها
حالت تهوع
عرق کردن بیش از اندازه طبیعی
گرفتگی عضلات
تند نفس کشیدن
تشنگی شدید و پایان‌ناپذیر
به محض مشاهده هر کدام از نشانه‌های بالا باید سریعا دمای بدن خود را پایین بیاورید.
استفاده از خاکشیر یخ‌زده و شربت آبلیمو برای جلوگیری از گرمازدگی موثر است. برای جلوگیری از اسهال و تأثیر خنکی، خاکشیر باید به شکل یخ‌زده یا همراه خرده یخ مصرف شود، در غیر این صورت ملین و اسهال‌آور است. با توجه به گرمی و آلودگی هوا، مصرف آبلیمو نیز به دلیل داشتن ویتامین C که دارای خاصیت ضدعفونی‌کننده است، توصیه می‌شود و نیاز است هر دو روز یک بار، یک عدد لیمو در آب مصرفی استفاده شود.
اگر دمای بدن بیشتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد بشود، احتمال «سکته گرمایی» وجود خواهد داشت که به درمان اورژانسی نیاز دارد. از نشانه‌های خطرناک این عارضه این است که بدن فرد خشک است اما به شدت داغ می‌شود. یعنی عرق نمی‌کند و تنفس هم برای او دشوار خواهد شد.
«سکته گرمایی» شدیدترین نوع گرمازدگی است که به اقدامات فوری پزشکی نیاز دارد. علائم گرمازدگی در مراحل مختلف می‌تواند از تهوع و استفراغ، سردرد و سرگیجه، عدم تعریق، پوست داغ خشک و قرمز، ضعف و گرفتگی عضلات تا اختلال در هوشیاری، ضربان قلب و تنفس سریع و غش متفاوت باشد که اگر این حالات ادامه یابد می‌تواند به نارسایی ارگان‌های مختلف بدن، کما و مرگ منجر شود.
نوزادان و کودکان، سالمندان، افراد چاق، کارگران و ورزشکاران در فضای باز، افراد با بیماری زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی و فشارخون، مصرف داروهای خاص مانند دیورتک‌ها بیشتر در معرض ابتلا به گرمازدگی هستند.
اگر فردی در اطراف شما دچار گرمازدگی شد اور را فورا از گرما دور کرده و به محلی خنک منتقل کنید. لباس‌های فرد را سبک کرده ، ملحفه خیس روی فرد انداخته و آب ولرم روی او بپاشید. یک پارچه سرد و مرطوب را به مچ دست، گردن، زیر بغل و یا کشاله ران بمالید. در صورت هوشیاری فرد را به دوش گرفتن و نوشیدن آب و مایعات خنک تشویق کنید.
اگر نشانه‌های گرمازدگی بهبود نیافت یا وخیم‌تر شد و یا احتمال سکته گرمایی وجود داشت فرد را سریعا به مرکز درمانی منتقل کنید.
هندوانه یک میوه تابستانی لطیف، آبدار، خنک کننده، آرام بخش و مسکن التهابات درونی است که اصولا برای رفع عطش در اوج گرمای تابستان مصرف می‌شود و مورد پسند بسیاری از مردم است. طبیعت هندوانه سرد و تر است و برای افراد گرم مزاج بسیار مطلوب است. مربای پوست هندوانه برای رفع حرارت بدن، رفع تشنگی و گرمازدگی بسیار مفید است.
غذا و نوشیدنی‌های خود را با هوشیاری کامل انتخاب کنید
از آنجا که بدن در هوای گرم عرق می‌کند، بسیار مهم است که خسارت ناشی از آب از دست رفته را جبران کنید. بنابراین باید پیش از خروج از خانه آب زیادی بنوشید. لباس‌های روشن، گشاد و سبک بپوشید. از غذاهای کم چرب و کم نمک استفاده کنید.
برای پیشگیری از گرمازدگی سعی کنید در ماه‌های گرم سال کمتر از خانه بیرون بروید و از فعالیت بیش از حد در گرما پرهیز کنید.
تا حد امکان از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی خودداری کنید زیرا این مواد کم‌آبی بدن را تشدید می‌کنند.
مهم‌ترین املاحی که همراه با آب در فرآیند تعریق از بدن دفع می‌شوند سدیم، پتاسیم و منیزیوم است؛ بنابراین استفاده از منابع سرشار از پتاسیم شامل میوه‌ها و سبزی‌هایی مانند موز، هندوانه، طالبی، مرکبات، آلو، توت فرنگی، خیار، سبزی‌های برگ سبز، قرمز و بنفش مانند اسفناج، چغندر، گوجه فرنگی، کلم بروکلی، هویج، لوبیا و غذاهای با طبع سرد مانند غذاهای دریایی، بیشتر توصیه می‌شود.
غذاهایی مملو از پروتئین و کربوهیدرات را به اندازه کم مصرف کنید زیرا هضم آنها زمان زیادی می‌خواهد و این روند دمای بدن را بالاتر می‌برد. مواد غذایی دارای قند و چربی زیاد به دلیل اینکه فاقد آب هستند و متابولیسم را افزایش می‌دهند، بهتر است در فصل تابستان کمتر مصرف شوند.
بد نیست بدانید زنان کمتر از مردان در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند، اما مادران شیرده به دلیل تولید شیر باید دست کم یک و نیم تا دو لیتر بیشتر از نیاز معمول آب مصرف کنند.
به گفته‌ی دانشمندان، غذاهای تند و پرادویه می‌تواند دمای عمومی بدن را کاهش دهد.
تا حد امکان در خانه بمانید
برای پیشگیری از گرمازدگی و سکته گرمایی توصیه می‌کنیم در خانه بمانید و فعالیت‌های شدید نداشته باشید.
از سفر‌های غیرضروری پرهیز کرده و از رفتن به جا‌هایی که سایبان ندارد و تهویه آن خوب نیست، حتی‌المقدور خودداری کنید. به خصوص ماشین‌های پارک شده در زیر آفتاب جا‌های مناسبی نیستند. اگر چاره‌ای جز سفر در هوای گرم ندارید، یک بطری آب همراه خود داشته باشید. همچنین، حتما حواستان به همه نشانه‌های بدنتان باشد. مایعات و آب به مقدار کافی بنوشید تا مطمئن شوید که دچار کم‌آبی نمی‌شوید.
همیشه در سایه و در نزدیکی سیستم تهویه هوا باشید.
ساعات ۱۲ تا ۱۵ که شدت گرما در تابستان بیشتر است در صورت امکان از منزل بیرون نیایید. چنانچه در هوای گرم ورزش می‌کنید، سعی کنید تمرینات شدید را صبح زود و یا عصر که هوا خنک است انجام دهید.
بستنی یک درمان موقتی برای مقابله با گرمازدگی است.
لباس‌های خنک و نازک بپوشید
لباس پوشیدن بر اساس فصل امری بدیهی است. اما باید این را بدانید که انتخاب صحیح لباس تاثیر شگرفی در پیشگیری از گرمازدگی دارد. لباس‌های سبک و گشاد از جنس کتان و نخ بپوشید زیرا لباس‌های تیره و سنگین گرما را جذب می‌کنند. البته از وسوسه پوشیدن لباس‌های بدون آستین و کوتاه در فضای باز پرهیز کنید زیرا حفاظ کافی در برابر اشعه ماورای بنفش خورشید ایجاد نمی‌کنند.
همچنین از کلاه‌های لبه‌دار و ترجیحا منفذدار و عینک آفتابی برای محافظت از چشم استفاده کنید.
هنگام گرمازدگی از گرفتن دوش آب سرد به جهت ایجاد شوک، از قرار گرفتن در معرض باد مستقیم کولر به دلیل ایجاد عفونت‌های تنفسی و از نوشیدن سریع مایعات بسیار سرد به جهت به هم خوردن وضعیت سیستم ایمنی و گوارشی بدن خودداری کنید.
اقدامات درمانی که هنگام بروز گرمازدگی باید صورت گیرد
هنگام مواجهه با فردی که دچار گرمازدگی شده است باید اقدامات زیر انجام شود:
مصدوم را به جای خنک منتقل سازید، مصدوم دراز بکشد و پا‌های او را بالا بیاورید.
لباس‌های مصدوم را درآورده، ملحفه خیس روی فرد انداخته و آب ولرم روی بیمار بپاشید. حمام گرفتن برای افراد هوشیار توصیه می‌شود.
برای تسریع دفع حرارت از کولر یا پنکه استفاده کنید. از قرار دادن کیسه‌های یخ در کشاله ران، زیر بغل، زانو، مچ دست و پا نیز می‌توان استفاده کرد.
در صورتی که فرد هوشیار باشد می‌توان او را تشویق کرد تا کم‌کم آب یا یک نوشیدنی خنک بنوشد. محلول ORS یا محلول آب و نمک و شکر (یک قاشق چای‌خوری نمک با ۸ قاشق چای‌خوری شکر در یک لیتر آب) در این شرایط مفید است.
حوله نم‌دار روی پیشانی و عضلات مصدوم قرار دهید و در صورت هوشیاری می‌توان مصدوم را داخل وان یا لگن آب سرد قرار داد.
به محض خنک شدن بدن فرد، عمل خنک کردن (در آب سرد یا به شکل دیگر) را متوقف کنید و اگر دمای بدن او مجدداً افزایش یافت، عمل خنک کردن را مجدد شروع کنید.
ماهیچه‌های گرفته و گرمازده فرد را ماساژ دهید.
اگر نشانه‌های گرمازدگی بهبود نیافت یا وخیم‌تر شد، بیمار را سریعا به مرکز درمانی منتقل کنید. همچنین موارد زیر را نیز مدنظر داشته باشید:
بهتر است در هنگام سفر در گرمای تابستان علاوه بر نوشیدن آب، چند عدد خیار و نمک در اختیار کودکان قرار دهید.
شربت آبلیمو و خاکشیر و دوغ تأمین‌کننده آب و املاح از دست رفته بدن هستند. نوشیدن نوشابه در گرما مناسب نیستند.
اب خنک با ترکیب عسل و یکم نمک چاره گشا هست
خودم خیلی وقتا میرم بیرون و میام بدنم بی حس میشه. انگار میخوام غش کنم. اوایل نمیدونستم برا چیه. تا دو سه ساعت طول میکشید تا شرائطم عادی بشه. رفته بودم دکتر و اونجا بود با گرمازدگی اشنا شدم. اتفاقا تنها چیزی که برام توصیه کرد همین بود. اب با نمک و شکر مخلوط کن و یکم ابلیمو بریز همیشه با خودت داشته باش. منم هر چند روز یه بار یه پارچ کامل درست میکنم و به جای شکر عسل میریزم و همیشه تو یخچاله. همینکه احساس غش و ضعف میکنم دو قلوپ میخورم بعد یک دقیقه همه چیم اوکی میشه.
اب خنک با ترکیب عسل و یکم نمک چاره گشا هست
خودم خیلی وقتا میرم بیرون و میام بدنم بی حس میشه. انگار میخوام غش کنم. اوایل نمیدونستم برا چیه. تا دو سه ساعت طول میکشید تا شرائطم عادی بشه. رفته بودم دکتر و اونجا بود با گرمازدگی اشنا شدم. اتفاقا تنها چیزی که برام توصیه کرد همین بود. اب با نمک و شکر مخلوط کن و یکم ابلیمو بریز همیشه با خودت داشته باش. منم هر چند روز یه بار یه پارچ کامل درست میکنم و به جای شکر عسل میریزم و همیشه تو یخچاله. همینکه احساس غش و ضعف میکنم دو قلوپ میخورم بعد یک دقیقه همه چیم اوکی میشه.