نگاهی به پارک ملی گلستان در این روزها

پارک ملی گلستان در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی است.

این منطقه قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشور و پناهگاهی کم‌نظیر برای حیات‌وحش است که ۱۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری، از جمله نیمی از گونه‌های پستانداران ایران را در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت خود جای داده‌است و به همین دلیل از سوی یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌ است.

جنگل گلستان بدون تردید ارزشمندترین منطقه ایران چه از لحاظ کمیت و چه از نظر تنوع حیات جانوری و گیاهی است. تنوع زیستی پارک ملی گلستان حتی فراتر از برخی کشورهای اروپایی است که صدها برابر این پارک وسعت دارند.

پارک ملی گلستان از بهترین زیستگاه‌های پستانداران بزرگی چون پلنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ، وشق، مرال، شوکا، گوسفند وحشی و بز وحشی، آهوی ایرانی و گراز است و به ویژه به خاطر جمعیت فراوان قوچ و میش اوریال معروف است.

یک‌هشتم گونه‌های گیاهی، یک‌سوم گونه‌های پرندگان و بیش از ۵۰ درصد از گونه‌های پستانداران کشور در این پارک زندگی می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این پارک برای گردشگران، حضور پرتعداد گرازها، بدون ترس از انسان در کنار جاده‌ای است که از مرکز پارک می‌گذرد. نترسیدن حیوانات وحشی از انسان‌ها در برخی کشورها امری کاملاً طبیعی است اما در ایران پدیده‌ای نادر و عجیب محسوب می‌شود. برخی گرازهای پارک به قدری با انسان راحت هستند که حتی از دست مسافران غذا می‌خورند. البته این وضعیت فقط در مورد گراز وجود دارد و بقیه حیوانات پارک مثل تمام حیوانات ایران بشدت از انسان هراسان و گریزانند.

یکی از مهمترین خطرات زیست‌محیطی جنگل گلستان وجود جاده‌ی ارتباطی شمال کشور و استان خراسان و حجم بالای تردد در آن است. آمار کشته شدن پستانداران پارک ملی گلستان در این جاده بسیار بالا است. تنها در سال ۱۳۸۴ بیش از ۱۳۰ گونه حیوان و حدود ۶۰ جغد در برخورد با ماشین‌ها قربانی شدند. در سیل مهیب مرداد ۱۳۸۰ در منطقه بسیاری از کشته‌شدگان (۲۴۷ جسد انسان کشف شد) از مسافران این جاده بودند. در سال‌های ۸۱، ۸۲ و ۸۳ نیز سیل‌های دیگری تلفات و خسارات‌های زیادی را بر این جاده وارد کرد. سیل‌های متوالی علاوه بر تلفات انسانی و حیوانی و خسارات مالی به نابودی بخش‌هایی از جنگل نیز منجر شد.

از نظر توپوگرافى، این پارک بى‌نظیر از صخره‌هاى مرتفع آهکى تا تپه‌ماهورهائى با شیب و فراز کم تشکیل شده و از نظر اقلیمى بین دریاى خزر و مناطق خشک شرقى قرار گرفته است، و به همین لحاظ اقلیم‌هاى متفاوت از نواحى بسیار مرطوب تا قسمت‌هاى نیمه‌‌خشک را در بر مى‌گیرد. دامنه تغییرات ارتفاعی در این منطقه بین ۴۵۰ متر و ۲۴۱۱ متر از سطح دریا متغیر است. حداقل ارتفاع پارک در تنگراه و حداکثر آن در قله دیورکجی ۲۴۱۱ متر است.

پارک ملى گلستان مى‌تواند مورد بازدید و گذران اوقات فراغت عموم مردم به ویژه مسافران عبورى در مسیر جاده تهران – مشهد قرار گیرد. پارکینگ‌ها و کمپینگ‌هایى جهت استراحت و اقامت شبانه در این پارک ایجاد شده است که برخى از آنان مدت‌هاست مورد بهره‌بردارى قرار مى‌گیرد.

از آن جمله مى‌‌توان پارکینگ‌هاى تنگ‌‌راه، گلستان و آبشار را نام برد که امکان دسترسى به آن‌ها آسان و نیز از برخى جنبه‌هاى اساسى تفرجگاهى مانند ملاحظه مناظر زیبا و بدیع، بهره‌گیرى از هواى پاک و لطیف، ‌ امکان مشاهده انواع پرندگان و سایر جانوران حائز اهمیت است. این پارکینگ‌ها حداقل وسائل و تجهیزات تفرجگاهى از قبیل میز و نیمکت، اجاق، زباله‌دانى و سرویس‌هاى بهداشتى را دارند.

ضمناً کمپینگى جهت اقامت شبانه در دست تهیه است که پس از تکمیل مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ساختمانى به منظور ارائه اطلاعات، نمایش فیلم‌ها و اسلایدهاى مربوط به منطقه و نیز بیان مسائل زیست محیطى که خود عامل مؤثرى در ارتقاء سطح فرهنگ زیست محیطى بازدیدکنندگان به حساب مى‌آید، ایجاد گردیده است.