۱۸ دی ماه سال ۱۳۸۵ بود که هوگو چاوز، رئیس جمهور ونزوئلا در نطقی اعلام کرد که از این پس هر آنچه تا کنون خصوصی شده را باید ملی کرد. دستور ملی کردن همه شرکت های خصوصی شده اعلام شد تا این شرکت ها، مجددا دولتی شوند.
هنگامی که برای نخستین بار، هوگو چاوز در آخرین روزهای قرن بیستم میلادی، به قدرت رسید، خود را رهبر راه سوم می دانست. او تحت تاثیر میراث ملی گرایانه بولیواری بود که در ونزوئلا، جایگاه رفیعی داشته و او به اندیشه های آن، وفادار بود.
در دهه شصت قرن بیستم میلادی، ونزوئلا به دنبال تنوع سازی سبد درآمدی خود بود تا با توسعه دیگر بخش های اقتصاد، گرفتار نفرین طلای سیاه (نفت) نشود. در دهه هفتاد قرن بیستم میلادی، نفت اوج گرفت. ونزوئلا که سال ها ثبات سیاسی را تجربه کرده بود و رشد اقتصادی را، با نادیده گرفتن بخش خصوصی، وارد رکود شد.
یکی از مهم ترین اشکلاتی که به روش ونزوئلا در مدیریت اقتصاد در قرن بیست و یکم وارد شد، اتکا زیاد به درآمد نفتی بود. افیونی که گریبان گیر صاحبان میادین نفتی از ایران تا کشور های منطقه خلیج فارس شد و نروژی ها، خیلی زود متوجه دام نفت شدند تا امروز یکی از ثروتمند ترین کشورهای جهان بوده و تنها مقصد تحصیلی رایگان با کیفیت در شمال اروپا.
از دیدارهای نیکولاس مادورو رئیس جمهور فعلی ونزوئلا با هوگوچاوز
دولت ونزوئلا با درآمد نفتی و اتکا به آن، شرکت های خصوصی را که پیش از چاوز کار می کردند را از صحنه خارج کرد و با سیاست های غیر مبتکرانه و توتالیته دولت چاوز، به ورطه نابودی رفتند. او قبلا گفته بود که علاوه بر آن که شرکت مخابرات را ملی می کند، هر چه تا کنون خصوصی شده را نیز ملی خواهد کرد.
وی در سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری و در زمان ادای سوگند، گفته بود که همه بخش هایی که پیش از سال ۱۹۹۹ میلادی، خصوصی شده اند، باید تحت کنترل دولت درآمده و بایستی تمام بخش های استراتژیک تمامیت ارضی، امنیتی و دفاعی را مجدادا از آن دولت کند. سیاست های بد دولت چاوز، فساد سیستماتیک، دزدی گسترده از پول عمومی سبب شد تا با اداره سیاستمداران غیر ماهر و فاسد، دولت چاوز و مادورو، دچار بحران عمیق شود که اثراتش در روزهای پایانی دهه دوم قرن بیست و یکم میلادی، احساس و دیده می شود.
هوگو چاوز، محبوب رئیس جمهور محبوب ما، شرکت های مخابرات، آب و برق ونزوئلا را مراکزی می دانست که باید تحت قیمومیت دولت قرار بگیرند. او معقتد بود که زمانی که شرکت ملی تلفن ونزوئلا یا CANTV که ۶ درصد سهام شرکت مخابرات این کشور را در اختیار داشت، خصوصی اعلام شد، خیلی ها با نظر او مخالفت کرده بودند.
چاوز بر این عقیده بود که در صورتی که اختیارات بیش تری از مجلس این کشور بگیرد، روند دولتی کردن شرکت های خصوصی، تسریع می یابد. او خواستار اختیارات ویژه از مجلس این کشور شد و توانست با اختیارات ویژه تفویض شده مجلس، بانک مرکزی ونزوئلا را تحت نظارت دولت درآورد.
رئیس جمهور وقت ونزوئلا، مبنای سیاست خود را سوسیالیستی کردن اقتصاد می دانست و می گفت که کشور را به سمت یک جمهوری سوسیالیستی سوق می دهد. او پیش از سومین دوره ریاست جمهوری خود قول داده بود که سوسیالیسم را نهادینه کند. یک دوره طولانی قیمت های بالای جهانی برای صادرات، مواد خام، مواد معدنی، نفت و گاز و محصولات کشاورزی، موجب رونق اقتصادی این کشورها شده بود و درآمد کشورهای آمریکای لاتین را افزایش داد.
افزایش قیمت های جهانی سبب شده بود تا دولت های آمریکای لاتین، ظرفیت اقتصادی لازم را برای افزایش هنگفت هزینه های عمومی، بسط یارانه فقرا به سطوحی بی سابقه، ادامه دهند. شکوفایی اقتصادی این کشور ها در دهه گذشته، بیش از هر چیزی، ناشی از عوامل خارجی بود تا مدیریت و روشنفکری داخلی و مدیریت بهینه منابع.
اما همان طور که شرایط کنونی ونزوئلا نشان می دهد، سیاست های اقتصادی دولت های پوپولیستی، ناپایدار است. مضر است و در بلند مدت، خروجی مطلوبی برای مردمی که برایش کف می زنند، ندارد. سیاست های چاوز، امروزه به عنوان سیاست های «چاوزیمو» مورد نکوهش اکثریت طرفداران اقتصاد باز و غیر دولتی بوده و در نهایت، بستر نابودی اقتصاد تک محصولی این کشور را فراهم کرد. امروزه شما هیچ برندی در هیچ صنعتی در جهان سراغ ندارید که روی آن عبارت پر افتخار: MADE IN VENEZUELA حک شده باشد.
ونزوئلا کجا اشتباه کرد؟
کتاب ها و مقالات بسیاری درباره ظهور و سقوط و نابودی اقتصاد ونزوئلا در عصر پوپولیستی چون هوگو چاوز، در سال های اخیر تالیف شده که خوانندگان محترم را به مطالعه شماری از آن ها که صفحات قابل مشاهده ای در آمازون دارد، توصیه می کنیم.
کشوری که زمانی، یکی از قدرت های اقتصادی و از پول دار ترین کشورهای قاره آمریکا بود، امروز کارش به جایی رسیده است که شاهد انتشار ویدیوهای غارت فروشگاه های زنجیره ای پایتختش در اینترنت هستیم. رکود شدید دارد و مصداق بدبختی در دهه دوم قرن بیست و یکم. ونزوئلا طی شش سالی که از ریاست جمهوری نیکولاس مادورو می گذرد، بحران بی سابقه سیاسی و اقتصادی را تجربه کرد. بیش از ۳ میلیون نفر از جمعیت ونزوئلا در این مدت از کشور گریختند.
انقلاب ونزوئلایی ها را به افتخار چاوز، چاویزمو می دانند. از ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۳ میلادی، رهبری ونزوئلا را بر دست گرفت و پس از مرگش، مادورو، اولین میراث دارش شد. مادورو، به هواداران چاوز که چاویزتا خطاب می‌کرد، گفته بود که پرنده ای کوچک، برای او از رهبر فقید، پیام می آورد. مادورو، خود را پسر هوگو چاوز خطاب کرد و می گفت هر چه می‌کند، بر اساس فرامین فرمانده چاوز است.
ونزوئلا، زمانی، ثروتمند ترین کشور آمریکای جنوبی بود. دردسرش از رکود اقتصادی شروع شد. رکود تورمی ، انحطاط سیاسی و بحران اقتصادی را به ارمغان آورد. تورم در سال ۲۰۱۷ میلادی به ۲۶۱۶ درصد رسید و و بولیوار، واحد پول ونزوئلا به قدری بی ارزش شد که خریداران، به جای شمردن اسکناس، آن را وزن می کردند. ۱۶ مرداد ۹۸ هم ترامپ، دستور توقیف اموال ونزوئلا در این کشور را صادر کرد.
فرانسه ، نفت ندارد. اقتصاد شیک دارد از صنعت عطر سازی تا هواپیما سازی و مدیون اقتصاد بخش خصوصی است.
نفت که در فاصله ۲۰۱۲ تا۲۰۱۴ میلادی، بهای بالای ۱۰۰ دلار داشت، تحت فشار مازاد عرضه قرار گرفت و در سال ۲۰۱۶ به کم تر از ۲۰ دلار رسید. اوضاع به گونه ای شد که شرکت ملی نفت این کشور که PDVSA نام داشت، پولی برای پرداخت به شرکت های خارجی استخراج کننده هم نداشت.
با نادر شدن کالاهای اساسی و دارو، قتل و غارت و خشونت افزایش یافت. اقتصاد ونزوئلا، چند سال است که منقبض شده و تورم به درصدی نا آشنا رسیده است. این رکود، ۲ برابر رکود بزرگ در آمریکا است. یک سال پس از شروع بحران اقتصادی در ونزوئلا، نرخ قتل ها در شهر ها برابر با نرخ قتل های شهروندان غیر نظامی در عراق در سال ۲۰۰۴ میلادی بود.
در سال ۱۹۵۰ میلادی، وقتی دنیا به دنبال بازیابی خود پس از جنگ جهانی دوم بود، ونزوئلا ۲ برابر شیلی و ۱۲ برابر چینی ها، ثروت داشت. اما این ثروت، دائمی نبود و امروز، شاهد هستیم که نفت، اقتصاد این کشور را به نابودی کشانده است و یکی از فقیر ترین کشورهای آمریکای لاتین است. کمبود گسترده مواد غذایی و برق و سایر کالاهای اساسی، خشونت را در کاراکاس افزایش داده است. سوء مدیریت، بلای اقتصاد و سیاست ونزوئلا شده است و یک بحران حقوق بشری را رقم زده است.
ونزوئلا، فقط یک کشور ناکام و تجربه بزرگ در اشتباه دولتی کردن اقتصاد نیست. یک شکست برای چپ ها و پوپولیست ها نیز محسوب می شود. تجربه ونزوئلا را باید جدی گرفت.
بدون نظر