۱۰ اتفاق مهم یک دهه اخیر؛ از مرگ «اسامه بن لادن» تا الحاق کریمه به روسیه [قسمت اول]

در یک دهه اخیر اتفاقات بزرگ و مهم زیادی رخ داده که مسیر تاریخ را دستکم مقداری تغییر داده اند. در هنگام نوشتن این مطلب سال ۲۰۱۹ به پایان رسیده و اولین روز سال ۲۰۲۰ است. دهه ۲۰۱۰ یکی از مهم ترین دهه ها در دو قرن اخیر به شمار می آید. سبک زندگی، کار، غذا خوردن، سفر کردن و خوشگذرانی به طور کامل دگرگون شد. دنیای سیاست نیز با فراز و نشیب های زیادی همراه بود؛ از ظهور داعش و گسترش تروریسم در مقیاسی بی سابقه تا ظهور رهبران ملی گرا و بحران پناهجویان. با این وجود هر سال از این دهه با یک اتفاق بزرگ و قابل توجه همراه بود که در ادامه این مطلب قصد داریم یک به یک آن ها را مرور کنیم.

۲۰۱۰: نشت نفت در سکوی نفتی دیپ واتر هرایزن

در ۲۰ آوریل ۲۰۱۰، جهان یکی از بدترین فجایع زیست محیطی تاریخ را تجربه کرد. دکل نفتی دیپ واتر هرایزن (Deepwater Horizon) دچار آتش سوزی شده و به مدت بیش از ۲۴ ساعت در آتش می سوخت تا اینکه در نهایت در خلیج مکزیک غرق شده و باعث گردید که روزانه بیش از ۸.۰۰۰ بشکه نفت خام به طور مستقیم وارد دریا شود. این شروعی بسیار ترسناک برای دهه بود اما اینکه فرصت های زیادی برای جلوگیری از این فاجعه وجود داشت این موضوع را ترسناک تر ساخت. هیچ آژیر اخطاری نواخته نشد تا ۱۲۶ مردی که روی سکو بودند از اتفاقی که در حال وقوع بود خبردار شوند زیر این آژیر خاموش شده بود. مدیران سکو از نقص سیستم ایمنی سکو که یخ زده و آژیرهای خطر نابهنگام و کاذب می فرستاد درمانده شده و به جای تعمیر تصمیم گرفتند کل سیستم اعلام خطر را خاموش کنند.

این سیستم برای بیش از یک سال خاموش بود تا اینکه حادثه بزرگ رخ داد اما این تنها خطایی نبود که در جریان آتش سوزی سکوی نفتی دیپ واتر هرایزن رخ داد. در این سکو یک سیستم و ابزار دیگر نیز وجود داشت که به محض رسیدن سطح گاز به میزانی خطرناک، عملیات حفاری و مته زدن را به صورت اتوماتیک متوقف می کرد اما این سیستم نیز مدت ۵ سال بود که عمداً خاموش مانده بود. هیچ کس از این نقص ها خبر نداشت زیرا داده های دروغین در اختیار کارکنان روی سکو قرار داده شده بود تا این نقص ها لاپوشانی شوند. از همه مضحک تر این که در روز انفجار این سکو، مدیران اجرایی کمپانی بریتیش پترولیوم برای جشن گرفتن هفتمین سال متوالی بدون مشکل ایمنی و حادثه، به این سکو رفته بودند.

بعد از یک سخنرانی جذاب در مورد اهمیت ایمنی، مدیران اجرایی بریتیش پترولیوم به مکانیک ارشد سکو دستور دادند که لایه گِلی سنگینی را که برای پایین نگه داشتن فشار چاه با آب دریا استفاده می شد کنار زده تا بر سرعت عملیات حفاری افزوده شود. و دو ساعت بعد از اینکه مدیران اجرایی سکو را ترک کردند، دستور آن ها باعث بالا رفتن فشار در چاه شد که در ادامه آتش گرفتن سکو را در پی داشت. در نهایت ۴.۹ میلیون بشکه نفت خام وارد دریا شد تا اینکه توانستند نشت چاه را مهار کنند و هنوز هم عملیات پاکسازی سطح دریا از این نفت به پایان نرسیده است.

۲۰۱۱: مرگ اسامه بن لادن

در ۲ می ۲۰۱۱، نیروهای آمریکایی خطرناک ترین و تحت تعقیب ترین تروریست جهان در آن زمان، اسامه بن لادن را در خانه اش کشتند. این حمله به ساختمانی در ابوت آباد، پاکستان صورت گرفت، جایی که رهبر بدنام القاعده در آن مخفی شده بود، عملیاتی که تنها ۴۰ دقیقه به طول انجامید. این عملیات توسط تیم شماره ۶ تفنگداران ویژه دریایی ایالات متحده صورت گرفت که پس از سال ها برنامه ریزی و کار عملیاتی در نهایت با موفقیت و آنطور که گفته شد، «بی نقص» به پایان رسید. مرگ بن لادن یک دهه پس از حملات تروریستی یازده سپتامبر که توسط القاعده برنامه ریزی و اجرا شده بود صورت گرفت. این گروه مسئولیت ۴ عملیات تروریستی هماهنگ و برنامه ریزی شده در منهتن (نیویورک)، آرلینگتون کانتی (ویرجینیا) و شهر استونی کریک در نزدیکی شنکسویل، پنسیلوانیا را بر عهده گرفت که به مرگ ۲.۹۹۷ انجامید.

در سال ۲۰۱۰، سرویس های اطلاعاتی ایالات متحده از مکان مخفی شدن بن لادن مطلع شدند. باراک اوباما، رییس جمهور وقت ایالات متحده، دستور انجام عملیات را داده و تیم تفنگداران ویژه دریایی نیز تمرین عملیات را با استفاده از یک ماکت هم اندازه محل مخفی شدن بن لادن انجام دادند. با سقوط یکی از هلیکوپترهای رادارگریز بلک هاک قبل از رسیدن به اقامتگاه بن لادن، نزدیک بود که این عملیات متوقف شود اما در کمال ناباوری این حادثه هیچ مجروح یا کشته ای نداشت و عملیات  ادامه یافت. وقتی که تفنگداران دریایی دریافتند که بن لادن در طبقه سوم ساختمان حضور دارد، مستقیماً از ناحیه سر مورد اصابت گلوله قرار گرفته و کشته شد. سپس جسد او در درون یک کیسه پلاستیکی مخصوص قرار داده شده و هلیکوپترهای پشتیبانی اعضای تیم عملیات را سوار کرده و از محل خارج کردند.

باراک اوباما در پیامی تصویری مرگ بن لادن را به اطلاع مردم آمریکا و جهانیان رساند: «امشب، ما از نیروهای حرفه ای اطلاعاتی و ضد تروریسم بیشماری که به شکلی خستگی ناپذیری برای رسیدن به این نتیجه تلاش کردند تشکر می کنیم. مردم آمریکا تلاش های آنان را نمی بینند، اسم هایشان را نیز نمی دانند. اما امشب رضایتشان را از کار آن ها حس کرده و همچنین نتیجه تلاش آن ها برای احقاق عدالت». در کمتر از ۲۴ ساعت پس از این عملیات، جنازه بن لادن در دریا دفن شد و روز بعد آزمایش دی ان ای تایید کرد که فرد کشته شده و جنازه مذکور متعلق به رهبر القاعده بوده است.

۲۰۱۲: ماجرای بسته شدن وبسایت مگاآپلود و حمله هکرها

مگاآپلود (Megaupload) یک وبسایت اشتراک فایل با ۱۵۰ میلیون کاربر ثبت شده بود. این وبسایت توسط یک برنامه نویس با نام مستعار کیم داتکام تاسیس شده و یکی از پربازدیدترین سایت های اینترنت به شمار می رفت. تا اینکه در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۲، اف بی آی به دلیل زیر پا گذاشتن قوانین دانلود غیرقانونی اطلاعات یک شبه آن را بست. آن ها ادعا کردند که فعالیت های این وبسایت باعث وارد شدن خسارت ۵۰۰ میلیون دلاری به دارندگان حق کپی رایت شده است. داتکام به باجگیری، تخطی از قانون کپی رایت، پولشویی و کلاهبرداری در اینترنت متهم شد اگر چه کاربران وبسایت مگاآپلود برای دانلود فایل های خود هزینه ای پرداخت نمی کردند.

درآمد این وبسایت عموماً از طریق تبلیغات تامین می شد. مدیران مگاآپلود اتهامات و اعداد و ارقام ارائه شده توسط اف بی آی را نپذیرفته و اعلام کردند که در درآمد آن ها بزرگنمایی شده است اما در نهایت داتکام همراه با سه مدیر وبسایت در یک عمارت ۳۰ میلیون دلاری در نیوزیلند دستگیر شدند. اگر چه داتکام شهروند آلمان بود و کسب و کار او در هنگ کنگ به ثبت رسیده بود اما اف بی آی درخواست استرداد او را کرده و داده های وبسایت مگاآپلود را در کنترل گرفت. این اقدام برای تمام کاربرانی که از مشترکان ثبت شده وبسایت به شمار می آمدند و همچنین گروه هکرهای موسوم به Anonymous بسیار گران آمد. بدین ترتیب این گروه یک حمله هکری گسترده از نوع Distributed Denial of Service را علیه اف بی آی و سازمان های رگولاتوری انتشار موسیقی و فیلم در آمریکای شمالی و بسیاری موسسات دیگر راه اندازی کرد. آن ها همچنین به سازمان سیا توئیتی بدین مضمون فرستادند: «از صمیم قلب امیدواریم که از داروی خودتان خوشتان بیاید» و ظاهراً اف بی آی اصلاً خوشش نیامد.

آن ها همچنین در بیانیه بعدی خود آدرس های و شماره تلفن های مدیران اجرایی شرکت های مذکور را منتشر کردند تا دیگر مشترکان وبسایت مگاآپلود بتوانند اعتراضشان را به گوش آن ها برسانند. علیرغم نافرمانی مدنی آن ها، که یکی از بزرگترین موارد در تاریخ بود، و مذاکرات وکلای داتکام برای تغییر ساختار مگاآپلود، این وبسایت بسته باقی مانده و تلاش ها برای استرداد کیم داتکام و همکارانش از نیوزیلند هنوز هم بردوام است. اگر چه مورد داتکام آغاز پایان سایت های اشتراک غیرقانونی فایل ها بود اما رشد سایت های توزیع قانونی فایل در اینترنت را تسریع بخشید، از جمله سایت Mega.NZ متعلق به داتکام که جایگزین مگاآپلود شده و هنوز هم فعال است.

۲۰۱۳: کناره گیری پاپ بندیکت شانزدهم از مقام خود

در سال ۲۰۱۳ به نظر می رسید که اوضاع در جهان روال آرام و همیشگی خود را طی می کند تا اینکه پاپ بندیکت شانزدهم با اعلام کناره گیری خود از مقام رهبر کلیسای کاتولیک همه را شوکه کرد. این روزها به ندرت رخ می دهد که کسی خودخواسته از قدرت کناره گیری کند و این موضوع نیز بسیاری را شوکه کرد؛ به ویژه بعد از اینکه بدانید آخرین پاپی که از مقام خود کناره گیری کرد پاپ گرگوری دوازدهم در سال ۱۴۱۵ بوده است. پاپ بندیکت شانزدهم از بندی استفاده کرد که به او اجازه می داد به خاطر مشکلات جسمی و مرتبط با سلامتش از مقام خود استعفا دهد اما برای بسیاری باور این اتفاق سخت بود زیرا کناره گیری از مقام پاپی در طول تاریخ به ندرت رخ داده بود.

حتی در روزگاران پرالتهاب و پرتنش کلیسا نیز پاپ هایی که کناره گیری می کردند در واقع وادار به کناره گیری می شدند و نه به شکل خودخواسته. اما تا آنجایی که می دانیم، پاپ بندیکت شانزدهم با تصمیم شخصی خودش از مقام پاپی کناره گیری کرده، در ادامه عنوان پاپ بازنشسته را گرفته و سمت مشاور پاپ بعدی را دریافت کرد. در ادامه حلقه کاردینال ها به سرعت تشکیل جلسه داده و کاردینال خورخه ماریو برگوگلیو را به عنوان پاپ بعدی انتخاب کردند. وی در نهایت عنوان پاپ فرانسیس اول را با یاد فرانسیس آسیسی برای خود در نظر گرفت تا بر این نکته تاکید داشته باشد که اولین پاپ یسوعی در تاریخ واتیکان است.

او همچنین اولین پاپ از قاره آمریکا و آمریکای جنوبی و اولین پاپ غیراروپایی پس از قرن هشتم میلادی است. پاپ فرانسیس اول خیلی زود به خاطر رویکرد مهربان، ساده و متفاوتش به جایگاه پاپ به داستان بزرگ سال تبدیل شده و بسیاری او را یک انقلابی و اصلاح طلب دیدند که سبک زندگی اش حتی غیرکاتولیک ها را نیز تحت تاثیر قرار می داد. اگر چه نمی توان به سرعت تغییری بزرگ ایجاد کرد اما پاپ فرانسیس تلاش های زیادی در این مدت کوتاه برای بهبود وجهه کلیسا انجام داده و در درون سازمان واتیکان نیز تغییرات زیادی ایجاد کرده است.

۲۰۱۴: الحاق منطقه کریمه به روسیه

اتفاقات بسیاری در سال ۲۰۱۴ رخ داد، از جمله شیوع ایبولا و اعلام تاسیس دولت خلافت اسلامی توسط داعش. اما بزرگ ترین اتفاق سال زمانی رخ داد که روسیه بخش از قلمرو اوکراین که کریمه نامیده می شد را به خاک خود اضافه کرد. اعلام این خبر در ماه مارس باعث خشم جامعه بین المللی شد و بدنبال آن خبر از شروع یک دوران جنگ سرد تازه رسید. مدت کوتاهی بعد روسیه از گروه جی-۸ اخراج شده و ایالات متحده تحریم های اقتصادی سختی را علیه این کشور اعلام کرد که برای مدتی برداوم بودند. اما مردم کریمه عمدتاً از الحاق به روسیه ناراضی نبودند زیرا تاریخ این منطقه ارتباطی طولانی و تنگاتنگ با روسیه و روس ها داشت.

اما این موضوع در مناسبات بین المللی و حاکمیت مرزی کشورها مورد توجه نبوده و اقدام روسیه تجاوز به اوکراین و حاکمیت آن تلقی می شد. بدین ترتیب به سرعت جنگی بین نیروهای اوکراینی و شبه نظامیان مورد حمایت روسیه در مرز دو کشور آغاز شد که هنوز هم ادامه دارد. این الحاق اولین مورد اینچنینی بعد از پایان جنگ جهانی دوم در اروپا بود و دولت اوکراین نیز اعلام کرد که الحاق کریمه به روسیه را به هیچ عنوان به رسمیت نخواهد شناخت. این اتفاق تاثیرات دیگری بر روابط کشورهای غربی داشته و حتی نقش مهمی در ماجرای استیضاح دونالد ترامپ داشت.

درگیری ناشی از این الحاق باعث شکل گیری یک جنگ نیابتی در شرق اوکراین بین نیروهای شبه نظامی طرفدار روسیه و نیروهای اوکراینی مورد حمایت غرب شد که به مرگ بیش از ۱۰.۰۰۰ نفر و آوارگی ۱.۵ میلیون نفر دیگر انجامیده است. این جنگ در سال ۲۰۱۹ به بن بست رسیده و به پرتاب خمپاره و درگیری های کوچک مرزی تغییر چهره داده است. تا به امروز، روسیه دخالت خود در این درگیری ها را رد کرده اما نیروها و تجهیزات روسی را به وضوح می توان در میدان نبرد دید، هر چند از پرچم، لباس و آرم های مربوط به ارتش روسیه استفاده نمی شود.

قسمت دوم این مطلب را در این لینک مطالعه نمایید.