آب مجازی منظور میزان آبی است که کالا یا محصول در یک فرآیند تولید از لحظه شروع تا پایان، مصرف می کند. مثلا برای تولید یک کیلوگرم گندم که از کالاهای استراتژیک هر کشور محسوب می شود و در ایران نرخ خرید تضمینی دارد و گاها ارز ارزان قیمت برای وارداتش اختصاص می یابد، به طور متوسط، ۱۳۰۰ لیتر آب در جهان مصرف می شود.
یعنی هر یک کیلو گندمی که مصرف می کنیم، صدها لیتر آب برای تولیدش، اختصاص یافته است. ۲۶۰۰ بطری نیم لیتری. در فهرست زیر، میزان آب مجازی که برای تولید برخی کالا ها استفاده می شود را مرور می کنیم.
آمار، عجیب است. برای یک برش نانی که مصرف می کنیم، ۴۰ لیتر آب مجازی مصرف شده است. برای یک لیوان شیری که هر روز می نوشیم، ۲۰۰ لیتر آب صرف شده است. پس باید مصرف را نیز مدیریت کنیم. خاک و طبیعت، به اندازه نیاز روز افزون ما، توانایی تولید ندارد.
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک لیوان شیر: ۲۰۰ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک فنجان چای: ۱۸ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک برش نان: ۴۰ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک عدد تخم مرغ: ۱۳۵ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک عدد سیب زمینی: ۲۵ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک برگ کاغذ A4: ده لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک عدد سیب: ۷۰ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک کیلوگرم گندم: ۱۳۰۰ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک جفت کفش چرمی: ۸۰۰۰ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک قالب پنیر: ۲۵۰۰ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک کیلوگرم گوشت گاو: ۱۵۰۰۰ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک کیلوگرم گوشت مرغ: ۴۰۰۰ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک عدد گوجه فرهنگی: ۱۳ لیتر
میزان مصرف آب مجازی برای تولید یک عدد پرتقال: ۵۰ لیتر
روش های مدیریت مصرف بهینه آب کشاورزی
بخش کشاورزی با این واقعیت روبرو است که در آینده، بایستی ضمن مصرف آب کمتر،تولید بیشتر را ارائه کند. لذا با مدیریت صحیح منابع آب و با استفاده از دانش و فناوری های نوین، باید در جهت ارتقا بهره وری از منابع آب، افزایش کارایی مصرف آب ،افزایش راندمان آبیاری و افزایش عملکرد در واحد سطح ، گام های اساسی برداشت.
باید روش کشاورزی را از ژاپنی ها و هلندی ها فرا گرفت که با کمبود زمین روبرو هستند و تولیدات کشاورزی خوبی دارند. بازدهی ٖآبیاری در کشور طبق گزارش FAO در سال ۲۰۰۰ میلادی، ۳۲ درصد بوده و طبق گزارش معاونت امور زیربنایی در سال ۱۳۸۲، حدود ۴۰ درصد بوده است.
این در حالی است که در کشورهایی که از نظر اقلیمی، اجتماعی و اقتصادی، مشابه ایران هستند، بازدهی آبیاری به مراتب بالا تر از کشور ما است. به طوری که بازدهی آبیاری بر اساس گزارش فائو در سال ۲۰۰۰ میلادی، در لیبی ۶۰ درصد، در هند ۵۲ درصد، مصر ۵۳ درصد، سوریه ۴۵ درصد و پاکستان ۴۴ درصد و عربستان ۳۳ درصد و ترکیه ۴۰ درصد، چین ۳۶ درصد و ایران ۳۲ درصد بوده است.
کارآیی مصرف آب، مقدار ماده خشکی که توسط گیاه به ازاء هر متر مکعب آب حاصل می شود، تعریف شده است. مقدار ماده خشک تولید شده به ازاء هر متر مکعب آب مصرفی در کشور ما در مقایسه با سایر کشورها، بسیار پایین است.
در ۲ استان اصفهان و گلستان (نگارستان ایران)، که مطالعاتی در این زمینه انجام شده است، در دشت برخوردار اصفهان ، متوسط تولید ماده خشک، به ازاء هر متر مکعب آب از ۱۳۲ گرم تا ۳۸۳۲ گرم بر متر مکعب متغیر است.
کم ترین آب مربوط به تنباکو و بیش ترین آن مربوط به ذرت علوفه ای است. متوسط کارایی مصرف آب محصولات زراعی، ۸۰۰ گرم است. محصولاتی مانند ذرت علوفه ای، ذرت دانه ای، سیب زمینی، پیاز، یونجه و جو، کارآیی مصرف آب بالاتری داشته اند. در حال حاضر، مصرف آب کشور در حدود ۹۳ میلیارد متر مکعب و در کشاورزی و مصرف شهری وصنعتی ۷ درصد است.
میزان مصرف آب برای آبیاری محصولات مهم کشاورزی ایران در مقایسه با هنجارهای جهانی، بسیار بالا است و در ایران عصر ۱۴۰۰ باید راهکار استراتژیک برای برون رفت از این معضل توسط دولت و مجلس و حمایت ملت، در دستور کار قرار بگیرد.
مصرف ٖآب در ایران در سیستان و بلوچستان
مقایسه مصرف آب کشاورزی در آبیاری انواع محصولات در ایران و جهان
مصرف آب کشاورزی برای تولید گندم در دنیا، ۴۵۰۰ تا ۶۵۰۰ متر مکعب است که در ایران، ۶۴۰۰ متر مکعب در هکتار است.
میزان مصرف آب کشاورزی برای تولید صیفی جات در جهان، ۷۰۰۰ تا ۱۰۵۰۰ مترمکعب در هکتار است که در ایران، ۱۷۹۰۰ مترمکعب در هکتار است.
میزان مصرف آب برای تولید برنج در جهان، ۵۵۰۰ تا ۷۵۰۰ متر مکعب در هکتار است که در ایران، ۱۰ هزار تا ۱۴هزار متر مکعب است.
میزان مصرف آب برای تولید نیشکر در جهان، ۴۵۰۰ تا ۷۰۰۰ متر مکعب در هکتار است که این مقدار در ایران، ۸۰۰۰ تا ۱۰ هزار متر مکعب در هکتار است.
میزان مصرف آب کشاورزی برای تولید ذرت در جهان، ۱۵ هزار تا ۲۵۰۰۰ متر مکعب در هکتار است که در ایران، ۱۸هزار تا ۲۰ هزار متر مکعب در هکتار است.
راهکارهای بهینه سازی روش های آبیاری و افزایش کارآیی مصرف آب در اراضی زراعی
اصلاح الگوی کشت محصولات زراعی
انتخاب ارقام پر محصول و با کارآیی مصرف آب بالا و ترویج کشت آن ها
بررسی و تحقیق درباره آرایش کاشت گیاهان زراعی مختلف
استفاده و ترویج مدیریت تلفیقی آب آبیاری و کودهای شیمیایی
کاشت زود گیاهان به منظور فرار از خشکی وتنش
گسترش کشت ارقام با طول دوره رشد کوتاه و رشد اولیه سریع
بررسی در مورد تعیین ابعاد مناسب مزرعه به منظور بهبود راندمان آبیاری
بررسی و تحقیق در مورد تراکم بوته مطلوب در هکتار
تغییر نوع کشت منطقه به محصولات کم آب بر
ذخیره سازی آب در مجاری و مخازن سرپوشیده به منظور جلوگیری از اتلاف افزایش بازدهی ٖآبیاری و یکپارچه سازی اراضی
بدون نظر