زمانی که تنها ۱۷ سال سن داشت، برونو دِی در واحدی به نام «سَر مرگ» (Death’s Head) در کمپ استاتهوف در لهستان اشغال شده و در سال های پایانی جنگ جهانی دوم نقش یکی از اعضای گارد اس اس را بر عهده داشت. روز پنج شنبه گذشته، برونو دی به جرم مشارکت در ۵,۲۳۲ مورد قتل و یک مورد مشارکت در تلاش برای قتل محاکمه شد. او از محل نگهبانی خود می توانست صدای ضجه و فریادهای قربانیان در اتاق های گاز را بشنود و جنازه آنان در حال انتقال به کوره ها را ببیند. این اعداد بر اساس مرگ هایی که در این کمپ بین سال های ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۵ رخ داده محاسبه شده است.
از ۵,۲۳۲ مورد مرگ مذکور ۵,۰۰۰ مورد در نتیجه ابتلا به حصبه در اثر شرایط نامناسب بهداشتی در کمپ، ۲۰۰ مورد مرگ بر اثر استنشاق گاز سمی و ۳۰ مورد نیز تیرباران بوده است. با توجه به سن متهم در هنگام انجام این جنایات، دَی در دادگاه هامبورگ متعلق به افراد زیر سن قانونی محاکمه شد. به دلیل اینکه او اکنون ۹۳ سال سن دارد، این مامور سابق اس اس، به مدت دو سال حمل زندان او تعلیقی خواهد بود که می توان شبیه آزادی مشروط باشد. دادستان ها برای برونو دی سه سال زندان درخواست کرده بودند در حالی که وکلای مدافع خواهان رفع اتهام و تبرئه موکل خود شدند.
اگر چه آقای دَی در ابتدای جلسه دادگاه اعتراف کرد که نگهبان کمپ مراقبت از زندانیان بوده است، اما در قتل هایی که در این کمپ رخ داده خود را گناهکار نمی دانست. این مرد بازنشسته ویلچرنشین در پایان دادگاه به خاطر نقشش در ماشین نابودی و کشتار نازی ها عذرخواهی کرده و گفت که این واقعه « نباید هرگز تکرار شود»: «امروز می خواهم از تمام کسانی که این دیوانگی جهنمی را متحمل شدند عذرخواهی کنم».دی در سال ۱۹۴۴ برای حضور در میدان نبرد و ارتش آلمان نازی نامناسب تشخیص داده شده و به همین دلیل به کمپ استاتهوف در نزدیکی شهر محل تولدش، دانزیگ، منتقل شد تا نقش نگهبان کمپ را ایفا کند.
کمپ دانزیگ (شهری که در لهستان واقع شده و اکنون گدانسک نام دارد) تا سال ۱۹۴۰ محل نگهداری از زندانیان لهستانی یهودی و غیریهودی بود اما در این سال به عنوان «کمپ آموزش حرفه ای» به مکانی برای نگهداری شهروندان لهستانی و شوروی تبدیل شد که این افراد در آن نگهداری شده و پس از سال ها کار اجباری عمدتاً جانشان را از دست می دادند. از دیگر افرادی که در این کمپ نگهداری می شدند می توان به زندانیان سیاسی، خلافکاران، افراد متهم به فعالیت های همجنسگرایی و باورمندان به فرقه شاهدان یهووه اشاره کرد. بیش از ۶۰,۰۰۰ نفر در کمپ استاتهوف با تزریق مستقیم بنزین یا اسید فنیک به قلب، اتاق های گاز، تیرباران یا در اثر گرسنگی کشته شدند.
برخی دیگر نیز به خاطر سرمای هوا و در حالی که در فضای باز کمپ و عریان به حال خود رها شده بودند جان باختند. دَی ادعا می کرد که سعی کرده در آشپزخانه ارتش مشغول به کار شود و هیچگاه گلوله ای شلیک نکرده است. وی مدعی شد که در طول دوران نگهبانی خود در کمپ استاتهوف یک بار به زندانیان اجازه داده که گوشت اسب مرده ای که بیرون از کمپ پیدا کرده بودند را به داخل کمپ قاچاق کنند. وی در پایان گفت: «تصاویر فلاکت و وحشت در تمام طول زندگی ام مرا رها نکرده است». روز دوشنبه بود که وی اعلام کرد تنها در دادگاه از «جهنم دیوانگی» که قربانیان در این کمپ متحمل شده اند باخبر شده است. در جریان دادگاه بیش از ۴۰ شاکی علیه دَی شهادت دادند. یکی از ان ها به نام جودی میزل که خود زندانی کمپ استاتهوف بوده گفته است که مادرش مینا بکر در این کمپ درگذشته است.
نوه این زن، بن کوهن، به سی ان ان گفته است که رأی دادگاه «عدالت نمادین» برای قربانیان بوده است اما از آنجایی که اغلب افسران نازی هرگز محاکمه نشدند، «عدالت واقعی» دست یافتنی نیست. با توج به اینکه سن بازماندگان جنگ جهانی دوم و نگهبانان نازی از ۹۰ گذشته است به نظر می رسد که دادگاه برونو دَی یکی از آخرین دادگاه های مربوط به نازی های آلمانی باشد. یک روز قبل از دادگاه دَی نیز دادگاه جان دمیانیوک برگزار شد که نگهبان سابق کمپ مرگ سوبیبور بوده و محاکمه او به جرم مشارکت در قتل باعث شد که برخی دیگر از همکاران وی نیز به پای میز محاکمه کشانده شوند.
درس عبرتی برای ما باشه که جهل و نادانی چه راحت باعث کشتار میشه. ما که هیچوقت درس نگرفتیم.