مصر باستان و باورهای غلط درباره آن که به واسطه فیلم های سینمایی شکل گرفته

فیلم های سینمایی یکی از قدرتمندترین عوامل پیش برنده ی فرهنگ عامه هستند و به همین دلیل هم هست که هر چه که در آن ها در قالب تصویر یا ایده مطرح می شود در ذهن ما سفت و سخت تثبیت می شود. بسیاری از باورهای غلطی که وجود دارد، از جمله باورهای غلط تاریخی به لطف فیلم های سینمایی مختلف به وجود آمده اند، مثلاً اینکه آوردن انگشت شست رو به پایین برای یک گلادیاتور به معنای صادر شدن حکم اعدام او است، یا اینکه کلاهخود وایکینگ ها شاخ دار بود.

در ادامه از باور های غلطی خواهیم گفت که به واسطه ی فیلم های سینمایی درباره مصر باستان به وجود آمده است.

کلئوپاترا واقعاً چه شکلی بود؟

ملکه کلئوپاترا را در دنیا یکی از زیباترین زنان مصری می دانند و او به زیبایی اش معروف است. با این حال، کلئوپاترا احتمالاً ظاهر بی عیب و نقصی نداشت چون در اغلب پرتره هایی که از او در دوران زندگی اش کشیده شدند، بی نقص ترسیم می شد. به عقیده ی تاریخدانان، کلئوپاترا زنی ریزنقش با ظاهری مردانه و بینی ای عقابی بود و با توجه به منطقه ای که این پرتره ها در آن خلق شدند، او متفاوت از ظاهر واقعی خودش به تصویر کشیده می شد (مثلاً در این پرتره ها گاهی اندامی انحنادار و زنانه دارد و گاهی اندامی ریز و مردانه). احتمالاً گیرایی، هوش و مهارت کلامی این ملکه قدرتمند بود که همگان را شیفته ی او ساخته بود.

تله ها و گنجینه های درون اهرام

فیلمسازها دوست دارند مقبره ها و دخمه های مصری را پر از تله هایی به تصویر بکشند که به دقت طراحی شده اند. و اگر شخصیت اصلی فیلم بتواند همه ی آن ها را با موفقیت پشت سر بگذارد، در انتهای دالانی طویل یک پشته گنجینه ی پرتلألو در انتظارش خواهد بود. اگر غیر از این بود، اصلاً چه لزومی داشت پا به این هزارتوی ترسناک باستانی بگذارد؟

آن هایی که اهرام مصر را ساختند حتماً تلاش خود را برای حفظ مقبره ها کردند، اما قدرت تخیل قوی ای که بسیار از فیلمنامه نویس ها از آن برخوردارند را نداشتند. مثلاً یک اتاق ساختگی در کنار اتاق اصلی درست می کردند و طوری آن را می چیدند که انگار مورد سرقت قرار گرفته تا غارتگران را گمراه کنند. علاوه بر این، چاه های عمیقی می ساختند که کسی نتواند به تنهایی از آن ها خارج شود. به گفته ی کارشناسان، در هرم بزرگ جیزه یک «دستگاه باستانی» کشف شد که سیستم آن برای آن دوره بسیار پیچیده محسوب می شود. این دستگاه مسیر منتهی به تالار فرعون را با بلوک های عظیم گرانیتی مسدود می کرد و همین امر کار ورود را برای سارقان دشوار می ساخت.

به همان ترتیب، گنجینه ها هم اغلب در حد یک رویا باقی می مانند چون تنها تعداد معدودی از مقبره هایی که توسط باستان شناسان حفاری شدند حاوی جواهرات بودند. در اغلب موارد، هر گنجینه ای که در آنجا یافت شده، از ارزش تاریخی و فرهنگی برخوردار بوده، نه ارزش مادی.

مجسمه ابوالهول به خاطر ناپلئون بینی ندارد

مجسمه ابوالهول در شهرت چیزی از اهرام مصر کم ندارد و برای بسیاری هنوز سؤال است که این مجسمه ی باستانی چرا بینی ندارد. بسیاری تصور می کنند این ارتش ناپلئون بود که این مجسمه را هدف گلوله های خود قرار داد و بینی آن را از بین برد. با این حال، تصاویری از مجسمه ابوالهول در سال ۱۷۵۵ وجود دارد که در آن ها هم بینی ندارد و این در حالی است که ناپلئون در سال ۱۷۶۹ به دنیا آمد. این بدان معنی است که ناپلئون هیچ نقشی در از بین رفتن بینی مجسمه ابوالهول نداشته. اما اینکه چرا مجسمه ابوالهول از بینی محروم است، معمایی است که هنوز حل نشده است.

اهرام مصر را برده ها ساختند

متأسفانه هنوز هم این باور رایج وجود دارد که فراعنه ی مصر اهرام را برای ستایش بزرگی خود و ثبت خود در تاریخ پس از مرگ شان ساختند. به همین دلیل است که تصور می کنیم برده های مصری زیادی در کار ساخت آن ها شرکت داشتند. اما این تصور درست نیست. باستان شناسان در نزدیکی اهرام مصر گورهایی متعلق به افراد عادی یافتند که با تشریفات خاصی دفن شده بودند. تصور می شود این افراد کارگرانی از مشاغل مختلف بودند که برای این اثر عظیم که قرن ها باقی مانده است، پول خوبی دریافت می کردند.

هیروگلیف های مصری

ما از فیلم ها می دانیم که مصری ها از خط هیروگلیف استفاده می کردند. درست است، اما آن ها متون مقدس و عادی هم داشتند که با خط مخصوص به خودشان نوشته می شدند. کاهن های مصری از خط کاهنی (Hieratic) استفاده می کردند و از خط عامیانه (Demotic) هم برای کارهای دیگری استفاده می شد.

نفرین فراعنه

باور غلطی که درباره ی«نفرین فراعنه» وجود دارد احتمالاً پس از گشودن مقبره ی توتانخامون شکل گرفت. می گویند بعضی از باستان شناسانی که موفق به کشف آن شدند بعد از گشودن مقبره جان خود را از دست دادند. اینگونه شد که مردم وجود نفرین را باور کردند، گرچه همه ی کسانی که در حفاری ها شرکت داشتند به دلایل کاملاً قابل درکی جان خود را از دست دادند که ارتباطی به آن نفرین نداشت. با این حال، کارگردان ها از این داستان خوش شان آمد و شروع به استفاده از آن ها در فیلم هایی کردند که درباره ی مقبره های اسرار آمیز و اهرام مصر بودند.

فرعون ها و کاهن های مصری چه شکلی بودند؟

فرعون ها با وجود پادشاه بودن شان، اصلاً زندگی رویایی ای نداشتند. زندگی آن ها مملوء از شن، شپش، انگل و بسیار چیزهای ناخوشایند دیگری بود که در فیلم ها حرفی از آن ها زده نمی شود. احتمالاً هم به همین دلیل است که در تصویری که فیلمسازها از زندگی مصریان باستان ترسیم می کنند اشتباهات زیادی وجود دارد.

مثلاً مصری ها از کلاه گیس هایی استفاده می کردند که هر کسی استطاعت خریدشان را نداشت تا زیبایی و مقام خود را با آن ها به رخ کشد. علاوه بر این، بسیاری از زنان و مردان آرایش چشم داشتند چون در آن زمان معتقد بودند آرایش چشم ها اثر ضد عفونی کننده و حفظ کننده دارد.

دیوارنگاره های کشف شده ای که فراعنه و دیگر اشخاص عالیرتبه ی مصر باستان در آن ها به تصویر کشیده شده، افرادی بلند قد، باشکوه و زیبا را نشان می دهند. در ساخت فیلم ها از این باور بهره گرفته شده که همه ی آن ها به این شکل بودند. با این حال، با در نظر گرفتن رژیم غذایی (که شامل نان، عسل و نوشیدنی های مخمری بوده) و همینطور سبک زندگی آن ها، پادشاهان باستانی و نیز کاهن های مصر اصلاً ظاهر ایده آلی نداشتند. احتمالاً بعضی از آن ها چاق و به دیابت مبتلا بودند.