چرا اوکراین ۳۰ سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

چرا اوکراین ۳۰ سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

این روزها بحران اوکراین به کلافی سردرگم تبدیل شده و همه غرب بسیج شده اند تا ولادیمیر پوتین را از حمله احتمالی به همسایه اش و جلوگیری از نزدیکی بیشتر این کشور به غرب منصرف کنند. اوکراین تا چند سال پیش روابط خوبی با روسیه داشت اما گرایش به غرب خط قرمز مسکو برای همسایگانش است. اما ریشه تنش های اخیر دو کشور ریشه در سال ها قبل دارد. در پایان جنگ سرد، سومین قدرت هسته ای جهان نه بریتانیا بود نه فرانسه و نه چین. سومین زرادخانه بزرگ هسته ای جهان را آن زمان اوکراین داشت که بعد از ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی قرار می گرفت. با سقوط شوروی که در دسامبر ۱۹۹۱ تکمیل شد، کشور تازه استقلال یافته اوکراین نزدیک به ۵,۰۰۰ سلاح هسته ای به ارث برد که پیش از آن دولت متمرکز در مسکو در خاک این کشور مستقر کرده بود.

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

سیلوهای زیرزمینی در پایگاه های نظامی اوکراین حاوی صدها موشک دوربرد بود که تا بیش از ۱۰ کلاهک هسته ای حمل می کردند و هر کدام بسیار قوی تر از بمبی بودند که هیروشیما را با خاک یکسان کرد. در آن زمان تنها روسیه و ایالات متحده سلاح های هسته ای بیشتری نسبت به اوکراین داشتند. خارج کردن این زرادخانه هسته ای موفقیتی بزرگ در برنامه کنترل تسلیحات هسته ای به شمار می رفت و دیپلمات ها و فعالان حقوق بشر، اوکراین را نمونه شهروندی نمونه در جهان قدرت های هسته ای می نامیدند که از سلاح های هسته ای خود برای ایجاد صلح و ثبات دست می کشد. اما این اقدام تاثیر شدیدی بر دولت و ارتش اوکراین گذاشت. علیرغم اصرار روسیه بر خلع سلاح هسته ای اوکراین و تحویل دادن سلاح های هسته ایش، در آن زمان هم اوکراینی ها و هم آمریکایی نسبت به خلع سلاح اتمی اوکراین حس خوبی نداشتند زیرا آن را تنها ابزار بازدارنده قابل اعتماد در برابر روسیه می دانستند.

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

امروزه اوکراین کار آسانی برای تولید بمب اتمی ندارد در حالی که بار دیگر نیروهای روسی در آستانه حمله به این کشور قرار دادند. در واقع اوکراین طی قراردادی با روسیه پذیرفت که سلاح های خود را تحویل دهد و امنیت و تمامیت ارضی آن توسط این کشور محترم شمرده شود. آندری زاهورودنیوک، وزیر دفاع سابق اوکراین با اشاره به اطمینان امنیتی که در قبال تحویل دادن سلاح های هسته ایشان به آن ها قول داده شده بود، می گوید :«ما این قابلیت را در قبال هیچ از دست دادیم. از این رو، الان هر بار که کسی یک تکه کاغذ برای امضا به ما می دهد، پاسخ این است که از شما بسیار ممنونم. ما مدت ها قبل یکی از این کاغذها را امضا کردیم». دولت اوکراین در ابتدای استقلال برای خلاص شدن از سلاح های دوران اتحاد جماهیر شوروی عجله داشت که علاوه بر انواع بمب ها (از جمله هسته ای)، شامل توپخانه سنگین، مین های زمینی، کلاهک های بزرگ و کوچک روی موشک های کوتاه برد و بلند برد نیز بود.

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

در ژانویه ۱۹۹۲، تنها یک ماه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، رییس جمهور و وزیر دفاع وقت اوکران به فرماندهان نظامی دستور دادند تا به کشور جدید ادای وفاداری کنند که بسیاری با این درخواست مخالفت کردند. بسیاری از فرماندهان نیز با خلع سلاح اتمی کشور مخالف بودند و اصرار داشتند که دستکم تعدادی از این سلاح ها در کشور باقی بمانند تا این کشور بتواند همچنان قدرت بازدارندگی نسبی داشته باشد. در سال ۱۹۹۳ بود که اوکراین اعلام کرد در قبال واگذاری سلاح های اتمی و سنگینش خواستار تضمین سفت و سخت امنیت کشور است و این تضمین قلب توافقی بود که در اوایل سال ۱۹۹۴ در مسکو توسط سران روسیه، اوکراین و ایالات متحده امضا شد.

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

در اواخر همان سال نیز معاهده بوداپست به امضای سران کشورهای روسیه، اوکراین، ایالات متحده و بریتانیا رسید که در آن قول داده شده بود هیچ کدام از سه کشور دیگر تهدید یا اعمال زوری علیه اوکراین نداشته و همگی حاکمیت این کشور و مرزهای کنونی اش را به رسمیت شناخته و به آن احترام بگذارند. همچنین در این معاهده آمده بود که اگر تهاجمی به این کشور صورت گیرد، امضا کنندگان باید از طریق شورای امنیت سازمان ملل، برای کمک به اوکراین دست به کار شوند. بدین ترتیب در می ۱۹۹۶ بود که آخرین سلاح های هسته ای اوکراین از این کشور خارج شده و به روسیه برگردانده شدند. اما چیزی که مقامات اوکراینی و آمریکایی پیش بینی نکرده بودند، ظهور ستاره جدیدی در سیاست روسیه به نام ولادیمیر پوتین بود که با حمله به کریمه در اوایل سال ۲۰۱۴ و ایجاد گروهی نیابتی در شرق اوکراین عملاً معاهده بوداپست را نادیده گرفت.

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

از همان زمان بود که برخی از مقامات دولتی اوکراین از لزوم تلاش برای دوباره تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای گفتند. اکنون نیز بسیاری از دولتمردان اوکراین بر این باورند که در صورت به نتیجه نرسیدن تلاش های اوکراین برای پیوستن به ناتو، دستیابی دوباره به سلاح هسته ای تنها امید مستقل ماندن اوکراین و احترام به مرزهای این کشور توسط روسیه یا هر کشور متخاصم دیگری است. در صورتی که بحران کنونی اوکراین ختم به خیر نشده و تنش ها کاهش نیابد،  به باور بسیاری از کارشناسان، این موضوع می تواند به درس عبرتی برای کشورهایی تبدیل شود که با مخالفت کشورهای غربی برای دستیابی به بمب اتمی یا دستکم دانش ساخت آن تلاش می کنند.

چرا اوکراین 30 سال پیش سلاح های هسته ایش را به روسیه تحویل داد؟

به هر ترتیب حدود ۳۰ سال پیش اوکراینی ها تقریباً به شکل خود خواسته سلاح های هسته ای شان را تحویل دادند و اکنون پشیمانند. بسیاری از مردم و سیاستمداران کنونی اوکراین خلع سلاح هسته ای این کشور را اشتباهی بزرگ می دانند و در صورتی که پوتین به این کشور حمله کند، مشخص خواهد شد که بهای سختی برای اشتباه (ظاهراً) ۳۰ سال پیششان خواهند پرداخت.

مطالب مرتبط
مطالب دیگر از همین نویسنده
مشاهده بیشتر
دیجیاتو
۱۴ نظر

ورود

  • جواد بهمن ۲۰, ۱۴۰۰

    مسأله بمب هسته ای نیست
    متاسفانه تنها قدرت نظامی این کشور بمب های هسته ای بود و همون اول ریختنشون بیرون

    نمی‌دونم کشور های آمریکایی چه توقعی دارن که ما موشک هامون رو کنار بگذاریم؟

  • سامان بهمن ۲۱, ۱۴۰۰

    عجب،چقدر شبیه به قدرت هسته ای ایران و تعهداتیه که آمریکا داد و در نهایت از برجام خارج شد،انگار تاریخ همیشه تکرار میشه البته اگه ازش درس نگیریم

  • صالح بهمن ۲۱, ۱۴۰۰

    خب عاقبت دوری از بهترین تسلیحات
    آیه ۶۰ سوره انفال : به بهترین سلاح در برابر دشمن مجهز شوید

    زمانی که اوکراین بیش از هزاران بمب اتم داشت روسیه جرعت نداشت که یک سربازش رو به نزدیک مرز اوکراین بفرسته

    اما زمانی که اوکراین توافق رو پذیرفت و خلع سلاح شد و تاسیسات اتمی اش و خیلی از بمب هاش رو هم از بین برد
    نتیجه اش ‌‌:
    الان نهایت تا ۱ ماه دیگه توسط روسیه با خاک یکسان میشه
    و میلیون ها نفر از اهالی اوکراین آواره و بدبخت و کشته خواهند شد

    الان قانون در دنیا قانون جنگله
    هرکی که قوی تر باشه زنده خواهد موند
    ضعیف ها هم نابود میشن
    مسئولین خائن لطفا با توافق این بلا رو سر ایران نیارید
    غرب و کمونیسم و یهود و….. فقط زبان موشکی میفهمند
    حالا یه سری خودشون رو میزنن به نفهمی و مینویسن ساندیس ماندیس
    ماهم میتونیم بهشون بگیم عرق خور آمریکایی
    ولی بفهمید بمب اتم نداشته باشیم نامی از ایران نخواهد موند

    • شیرین بهمن ۲۴, ۱۴۰۰

      والا اگه امثال توئیتریهای این مملکت مثل سیامک قاسمی بفهمن
      ممنون از کامنتتون

    • majed اسفند ۶, ۱۴۰۰

      بی تدبیری سرانجامش مرگ است اگر قدرت داشته باشی زنده می مانی احتمالآ رهبرانشان خیانت کردند وگر نه به این روز نمی افتادن

    • رضایی اسفند ۱۹, ۱۴۰۰

      الان حرفهای تو آدم فهمیده! ضد حرفهای رهبر ج ا نیست؟؟

      • صالح اسفند ۲۲, ۱۴۰۰

        خیر
        فتوا قابل تغییر هستش و ممکنه پیام اصل دین نباشه

        و دستور روایات و آیات قرآن کریم این چنین هستش
        (ای بندگان خدا به بهترین سلاح مجهز شوید)

        اما فتوا ممکنه بر اساس شرایط و زمان و یا موقعیت استراتژیک باشه

        که خب شاید کمی تفکر داشته باشی بفهمی

        در ۱۵ سال پیش که رهبر انقلاب گفتند بمب اتم حرامه. و به دلیل همین جمله بقیه کشور ها هم دیگه برنامه اتمی ایران براشون مهم نبود

        اون زمان قدرت دفاعی ایران ضعیف بود اگر رهبر معظم انقلاب میگفتند همین فردا سلاح اتمی بسازید کل دنیا بهمون حمله ور میشد

        التماس فکر

  • محسن بهمن ۲۳, ۱۴۰۰

    نکته ای را فراموش کردی موشکهای اتمی هزینه تعمیر ونگهداری بالایی دارند حالا الان عدد یادم نیست ولی می دانم که بریتانیایی ها سالانه پول هنگفتی را برای تعمیر ونگهداری سلاح های اتمی خودشان به آمریکا می پردازند که از موارد مورد مخالفت نماینده حزب مخالف دولت محافظه کار یعنی جرمی کوربین هم بود وبعد هم اینکه قدرت یک ملتی فقط به داشتن سلاح های نا متعارف نیست ، بزرگترین منبع قدرت اتحاد وهمبستگی یک ملت است که سیاستمداران فاسد اوکراین آن را از دست دادند و پوتین هم با زرنگی از جنگ داخلی اوکراین برای اشغال کریمه استفاده کرد در ضمن کنایه ای هم در مقاله ات به ما ایرانی هاست که در جواب می گویم ما نمی خواهیم ونباید بمب اتم داشته باشیم چون آن وقت اعراب جزیره العرب وشیخ نشینهای خلیج فارس هم می خواهند بمب اتم بخرند که آن وقت چه شود خدا می داند.

    • صالح بهمن ۲۴, ۱۴۰۰

      اولا حتی فرق پیام و مقاله رو نمیدونی
      دوم بمب های اتمی جدید مثل موشک بالستیک ساخته میشه
      سوم کشور های مسلمون از جمله پاکستان و امارات و عربستان و مصر(۱۰۰ درصد) به سلاح اتمی رسیدن
      چهارم وقتی کل دنیا به این فناوری رسیده فقط مسخره اس که ایران بمب اتم نداشته باشه
      پنجم : یک موشک اتمی = قدرت ۱ میلیون نظامی

  • شهروند اسفند ۵, ۱۴۰۰

    چرا بعضیا درس نمی گیرن از اینکه آمریکا قابل اعتماد نیست و اسرار دارن موشک ها مون رو نابود کنیم.اگر موشک ها رو بدیم دیگه امنیت نداریم.

    • رضایی اسفند ۱۹, ۱۴۰۰

      ادعاهایت پشتوانه ای ندارد

      • امید اسفند ۲۲, ۱۴۰۰

        اوکراین رو که دیدی
        پس کمتر حرف مفد بزن
        ایران سلاح دفاعی نداشته باشه با وجود این همه دشمن ( اسرائیل و آمریکا و عربستان و آذربایجان و طالبان و….. ) نابوده

  • سجاد اسفند ۵, ۱۴۰۰

    مقاله خوبی بود اما یه نکته رو فراموش کردید که باید اضافه میشد. اکراین علم هسته ای نداشت بلکه تنها سلاح های هسته ای داشت که ان هم عملیاتی نبودند چرا که به تعبیری ماشه های موشک ها در مسکو بود و اگر اکران سلاح ها را پس نمیفرستاد فقط هزینه های کذایی تعمیر و نگهداری داشت که مبادا حادثه ای مثل چرنوبیل ایجاد شود.

    • امید اسفند ۶, ۱۴۰۰

      اتفاقا عملیاتی بود که تحریم بود و مذاکره پذیرفت