پدیده خودفریبی : چطور خودمان را گول بزنیم تا حس بهتری داشته باشیم؟

سعیده اکبری یکشنبه، ۰۸ اسفند ۱۴۰۰

۴ راهکار وجود دارد که می توانید از آنها برای خودفریبی و دروغ گفتن به خودتان استفاده کنید تا با کمک آنها، احساس بهتری نسبت به خودتان داشته باشید.

ممکن است فکر کنید برخی چیزها فقط بر دیگران تأثیر می گذارد و به شما ربطی ندارد؛ چیزهایی مثل رانندگی بد. یا شاید هنگام برنامه ریزی برای تعطیلات فقط به لذت خود فکر می کنید و تأثیرات محیطی را در نظر نمی گیرید. این ها هر دو نشانه خودفریبی هستند – یعنی دروغ گفتن به خودتان.

خودفریبی

خودفریبی بخشی طبیعی از زندگی است. همانطور که همه گاهی دلشان خواسته با سرعت زیادی ماشین برانند یا تصمیم گرفته اند هنگام برنامه ریزی برای تعطیلات به جای قطار، سوار هواپیما شوند.

خودفریبی در افکار شما رخنه می کند و گاهی حتی متوجه نمی شوید که دارید خودتان را گول می زنید.

فرانچسکو مارکی از دانشگاه آنتورپ و آلبرت نیون از دانشگاه روهر بوخوم چهار استراتژی رایج را که مردم برای دروغ گفتن به خود استفاده می کنند، تجزیه و تحلیل کرده است. آنها در مجله “روانشناسی فلسفی” نحوه عملکرد این استراتژی ها را شرح می دهند.

آلبرت نیوئن گفت: «همه به خودشان دروغ می‌گویند و این غیرمعمول نیست.» خودفریبی معلوم می کند که افراد به یک باور خاص پایبند هستند، حتی اگر شواهد محکمی بر خلاف آن وجود داشته باشد.

خودفریبی

خودفریبی با نوسازی دوبارۀ باورها

به عنوان مثال، اگر پدری متقاعد شود که پسرش دانش‌آموز خوبی است و پسرش نمرات ضعیفی می ‌گیرد، ممکن است بگوید که موضوع آنقدر مهم نیست یا معلم مطالب را به خوبی توضیح نداده است.

خودفریبی

خودفریبی با انتخاب شواهد

این بدان معنی است که مردم دوست دارند حقایقی را انتخاب کنند که از باورهای آنها حمایت می کند و برعکس، دوست دارند از هر چیزی که با اعتقادات آنها مخالف است اجتناب کنند.

فرانچسکو مارکی برای توضیح این موضوع مثال بالا را توضیح داد.

برای مثال، اگر معلم ریاضی مهربان پسرتان با احتیاط به او اشاره کرد که پسرش با او کنار نمی ‌آید، اما پدر انتظار داشت در صورت وجود هر مشکلی توضیح شفافی بدهد، ممکن است مراقبت و مهربانی معلم را به عنوان ارزیابی مثبت از توانایی ‌های پسرش تعبیر کند.

خودفریبی

خودفریبی با رد شواهد

اینجاست که مردم حقایقی را که ممکن است باورهای خودشان را نفی کند، بی اعتبار می کنند. این کار اغلب با تردید در اعتبار منبع انجام می شود.

ممکن است پدر به سادگی از سوال کردن در مورد نمرات امتحان ریاضی بعدی خودداری کند. چرا؟ خب، از آنجایی که معلم از نظر او بی کفایت است، امتحانات در هر صورت چیزی در مورد توانایی های فرزندش نمی گوید.

خودفریبی

خودفریبی با تولید شواهد

این حالت زمانی اتفاق می افتد که استراتژی های قبلی دیگر کار نمی کنند. به عنوان مثال، وقتی که معلم ریاضی به پدر نزدیک شود و توضیح می دهد که پسر در حال حاضر به خوبیِ دیگران در کلاس با او کنار نمی آید. سپس ممکن است پدر سعی کند این توضیح را دوباره تفسیر کند، شاید بگوید پسرش باهوش است اما در این لحظه قادر به نشان دادن کامل پتانسیل خود نیست.

ممکن است دلایل مختلفی برای این وجود داشته باشد – کلاس ممکن است پر سر و صدا باشد، بنابراین ، او نمی تواند تمرکز کند. یا کلاس ریاضی همیشه اول صبح است و برای پسری که شب بهتر کار می کند خیلی زود است.

هر زمان که موقعیتی مبهم باشد، تولید شواهد وارد عمل می شود. به دنبال هر توضیحی است که هنوز بتواند از باورهای شما پشتیبانی کند.

خودفریبی

خودفریبی بد نیست!

باورهایتان به شما کمک می کند تا احساس مثبت تری نسبت به خودتان داشته باشید.

همان طور که می بینید، قبل از اینکه یک فرد عقیده خود را تغییر دهد، اتفاق های زیادی باید بیفتد. ممکن است در بحث درباره کووید-۱۹ و واکسیناسیون با برخی از این استراتژی‌ ها در عمل مواجه شده باشید.

نیون گفت: «اینها رویه‌های مخرب نیستند، بلکه بخشی از تجهیزات شناختی اولیه انسان‌ها برای حفظ دیدگاه تثبیت شده ‌شان از خود و جهان هستند.»

باورهای شما مانند ستون هایی هستند که جهان بینی شما را تثبیت و محافظت می کنند. باورهایی که از تصویر مثبتی که از خود یا سایر نزدیکانتان دارید حمایت می کند، اهمیت ویژه ای دارند و به طور خاص و سرسختانه دفاع می شوند. بنابراین ، موضوع مربوط به خود واقعیات نیست، بلکه در مورد شخصی است که آنها را نگه می دارد.

خودفریبی

این اساساً بد نیست. برعکس، این دو فیلسوف، نیوئن و مارکی، گفتند که خودفریبی نه غیرمنطقی است و نه در کوتاه مدت برای مردم مضر است.

این چهار استراتژی حتی می توانند به افراد کمک کنند تا احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند و در موقعیت های سخت با انگیزه بمانند. تنها در صورتی مشکل ساز می شود که باورها در میان مدت و بلندمدت کاملاً در برابر تغییر مقاوم باشند.

اگر پدر حتی زمانی که پسرش به مدرسه می رود و دوباره نمرات ضعیف ریاضی می گیرد، اعتقادات خود را حفظ کند، در این صورت او و پسرش شانس بهبود توانایی ریاضی خود را در دراز مدت از دست خواهند داد. چنین نگرشی همیشه مشکل ساز است. اما به گفته نیوئن، “در زمان چالش ‌های کاملاً جدید که نیاز به تغییرات سریع در رفتار دارند، این امر بسیار مضر است.”