خواندن اخبار روزانه یکی از چیزهایی است که به صورت هر روزه با آن سروکار داریم و با بوجود آمدن شبکه های اجتماعی و به ویژه تلگرام و اینستاگرام و شبکه های خبری به بخشی جدا نشدنی از زندگی ما تبدیل شده است. حتی کوچک ترین و بی اهمیت ترین خبرها در دور دست ترین نقاط جهان در کسری از ثانیه در برابر چشمان فرد قرار می گیرد و خواندن خبر به امری اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. اما خواندن خبر در دنیایی که هر روزه اتفاقات ناخوشایند بسیاری در آن رخ می دهد ناخواسته ما را با غم، درماندگی، استرس، خشم و بسیاری احساسات ناخوشایند دیگر درگیر می سازد.
علاوه بر این وقتی که برای خوانده خبرهایی که ما را به معنای واقعی کلمه بمباران می کنند هم وقتمان را گرفته و هم باعث خستگی و کاهش ساعات استراحت و خوابمان می شوند. مطالعات نیز این امر را تایید کرده و نشان داده که از هر ۱۰نفر فرد بالغ دستکم یک نفر هر یک ساعت یک بار اخبار را چک می کند و تقریبا ۲۰ درصد از افراد نیز به طور مداوم و بی وقفه خبرهایی که از طریق رسانه های اجتماعی دریافت می کنند را مطالعه می نمایند. به نظر می رسد که خواندن خبر نیز به بخشی ضروری از زندگی ما تبدیل شده؛ رژیمی که حتی از رژیم غذایی نیز پیشی گرفته و وارد مرحله اعتیاد شده است.
اگر چه نمی توان خبرهای خوب و خوشحال کننده را نیز نادیده گرفت اما در کمال تاسف باید گفت که خبرهایی که ما را متاثر می سازند بسیار بیشتر از خبرهایی هستند که با خواندن آن ها احساس خوبی به ما دست خواهد داد. قابل درک است که بسیاری از افراد مطلع بودن از اتفاقات اطرافشان را ضروری بدانند اما باید اذعان داشت که خواندن خبر بدون شک درجه ای از استرس و نگرانی را نیز همراه خود خواهد داشت. مطالعت نشان می دهد که شیوه دسترسی به اخبار همراه با سبک اخباری که امروزه غالب شده ممکن است برای سلامتی روحی و جسمی ما مضر باشد.
گراهام دیوی، استاد بازنشسته دانشکده روانشناسی دانشگاه ساسکس در بریتانیا و سردبیر مجله روان آسیب شناسی تجربی در این باره می گوید:” روشی که اخبار ارایه شده و روشی که ما به اخبار دسترسییدا می کنیم در ۱۵ تا ۲۰ سال اخیر به شدت دچار تغییر شده است. این تغییرات اغلب برای سلامتی عمومی ما خطرآفرین بوده است”. به گفته وی اخبار امروزی «به میزان بالایی تصویری و شوکه کننده» بوده که برای مثال می توان به ویدیوها و کلیپ های صوتی که هر ساعت روی گوشی تلفن خود و در شبکه های اجتماعی دریافت می کنیم اشاره کرد. خواندن خبر در این مقیاس گسترده و به این شکل و با این محتوا می توانند باعث استرس مزمن در افراد شود و در ادامه فرد را با مشکل خواب، تغییرات رفتاری و اخلاقی و رفتارهای پرخاشگرانه و یا حتی اختلال استرس پس از حادثه مواجه سازد.
مطالعات این محقق نشان داده که خبرهای تلویزیونی نقش مهمی در تغییر ناگهانی اخلاق افراد داشته و به طور عمده باعث غمگین شدن فرد و نگرانی و استرس در وی خواهند شد. وی در این باره چنین گفته است:” مطالعات ما همچنین نشان داده که این تغییر در اخلاق و رفتار باعث تشدید نگرانی های شخصی افراد می شود حتی در صورتی که نگرانی های شخصی هیچ ارتباطی با اخباری که وی مطالعه کرده نداشته باشد”. جالب این که خواندن خبر به صورت بیش از حد معمول باعث استرس و نگرانی شده بلکه این مشکلات روحی رفته رفته مشکلات جسمی را در فرد به وجود خواهند آورد. هورمون های مرتبط با استرس؛ مثلاً کورتیزول، رابطه مستقیمی با التهاب روماتیسمی، بیماری های قلبی عروقی و دیگر بیماری های جدی دارند.
اما اگر افراد با خواندن خبر دچار این مشکلات شده و علاوه بر این که خود این موضوع را درک کرده و تحقیقات علمی نیز این موضوع را تایید می کند چرا افراد باز هم به خواندن خبر ادامه داده و از آن دست نمی کشند؟ دیوی می گوید این موضوع تنها یک دلیل دارد و آن هم سرگرم کننده بودن خبر و خواندن خبر است. همچنین مغز انسان طوری عمل می کند که به خبرهایی که ما را شوکه کرده یا حالمان را بد می کنند توجه بیشتری داشته باشیم که به آن «سوگیری اطلاعات منفی» (negativity bias) گفته می شود. لورتا برونینگ، استاد سابق مدیریت در دانشگاه کالیفرنیا و نویسنده کتاب «عادات مغز شاد» ( Habits of a Happy Brain) در این باره می گوید:” در طبیعت، زنده ماندن ما به یافتن جایزه و دوری جستن از خطر و آسیب وابسته است اما دوری از خطر ارجحیت دارد”.
برونینگ می گوید که مغز انسان به اطلاعات ترسناک و دردسرساز جذب می شود زیرا مغز برای کشف خطرات و نه نادیده گرفتن آن ها طراحی شده است. به گفته وی ” این موضوع باعث می شود که نادیده گرفتن اطلاعات منفی و دنبال اطلاعات مثبت گشتن در اطرافمان برای ما سخت باشد”. در حالی که مغز شما ممکن است آخرین اخبار را جذاب تلقی کند اما واقعیت این است که بسیاری از این خبرها دستکاری شده و رنگ و لعاب داده شده اند. برونینگ بر این باور است که بخش زیادی از نظرات و عقاید کارشناسی که در تحلیل خبرها انجام می گیرد را می توان شایعاتی که در سالن غذاخوری ردوبدل می شوند مقایسه کرد. وی می گوید:” ایده این است که باید اخبار را دنبال کرد تا شهروند مطلعی بود اما بسیاری از چیزهایی که امروزه می بینید تنها شایعاتی هستند که به مقدار بسیار زیادی پیچیده شده اند”.
اگر خبرهایی که می خوانید باعث می شوند که شما نگران شده و یا احساس خستگی و ناراحتی کنید بدون شک این امر برای سلامتی شما مناسب نخواهد بود. بسیاری از کارشناسان حوزه خبر و اطلاع رسانی با دیدگاه انتقادی بر این باورند که بسیاری از این خبرها عمداً به منظور نگران کردن شهروندان نسبت به یک موضوع خاص و در ادامه سوق دادن آن ها به سمت عملی خاص ساخته می شود که با منافع خبرسازان هماهنگی داشته باشد. البته تاثیر منفی که خواندن خبر بر افراد می گذارد از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
کریس پیترز، استادیار رسانه و ارتباطات در دانشگاه آلبورگ در کپنهاگن در این باره چنین می گوید:” اخبار یک عامل بیماری زای مسری و سریع الانتشار مانند ویروس سیاه زخم و ایبولا نیست که انسان را به شیوه ای قابل پیش بینی تحت تاثیر قرار دهد. و پیش بینی این که مردم در کل چگونه به این خبر واکنش نشان دهند اگر غیرممکن نباشد بسیار سخت و پیچیده خواهد بود”. وی بر این باور است که نباید تمرکز خود را روی مقدار خبر و اطلاعاتی که در طول روز مصرف می کنیم قرار دهیم بلکه باید خود را بر روی نحوه برخوردمان با این خبرها در ارتباط با زندگی روزمره و اشخاص اطرافمان متمرکز سازیم. اگر دریافته اید که عادت خواندن خبر شما باعث بر هم خوردن روابط اجتماعی و یا ایجاد مشکل برای سلامتی تان شده است، ایجاد تغییراتی در نحوه برخورد با این خبرها می تواند کمک کننده باشد.
دیوی در این باره پیشنهاد می کند:” سعی کنید از چگونگی تغییر اخلاق و رفتارتان در نتیجه خواندن خبر و یا نحوه ایجاد افکار منفی مرتبط با خبر آگاهی داشته باشید”. اگر حس کردید که خبری باعث ناراحتی شما شده و یا حسی منفی نگرانه را در شما ایجاد کرده سعی کنید با یک فعالیت مفرح مانند گوش دادن به موسیقی دلخواه یا تمرینات ورزشی یا تماشا کردن چیزی که باعث شادی و خندیدن شما می شود آن تاثیرات مخرب را جبران نمایید. همچنین بهتر است حجم اخباری که در روز دریافت می کنید را کاهش دهید زیرا همه می دانیم که هر دقیقه خبرهای فراوانی روی شبکه های اجتماعی بارگذاری می شود و خواندن خبر با این حجم تاثیر منفی از جهات مختلف بر زندگی ما خواهد داشت.
برونینگ توصیه می کند که مصرف خبر خود را به یک زمان خاص در روز محدود کنید؛ برای مثال هنگام ناهار یا قبل از شام. توصیه مهم این است که سعی کنید قبل از رفتن به رختخواب هرگز سراغ خواندن خبر نروید. مطلع ماندن و خبر داشتن از همه اتفاقات اطراف خوب است اما وقتی که پای سلامتی به میان می آید باید بدانید که زیاده روی در خواندن خبر برای شما مضر خواهد بود.
واقعا بهترین مقاله ای بود که خواندم مرسی