«ایران» مادر شد؛ به دنیا آمدن توله های ماده یوز ایرانی

ایران، ماده یوز ۴ ساله که در پارک ملی توران، سایت مرکز تکثیر یوز ایرانی در سمنان نگهداری می شود، ۳ توله ی سالم به دنیا آورده است. این نخستین بار در دنیا است که یک یوزپلنگ آسیایی در شرایط اسارت موفق به زایمان می شود. نکته جالب اینکه اعلام شده جنسیت این سه توله ماده است که خبر بسیار خوبی است زیرا گونه ماده یوزپلنگ ایرانی از گونه نر کمیاب تر بوده و تولد سه توله ماده یوز ایرانی می تواند شرایط خوبی را برای تداوم بقای این گونه نادر فراهم کند.

معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، علی سلاجقه با اعلام خبر تولد نوزادان ماده یوز سایت مرکز تکثیر یوز ایرانی، اظهار کرد: «با توجه به حضور تیم دامپزشکی از یک هفته گذشته و بررسی شبانه‌ روزی رفتارهای این جانور، مشخص شد که بارداری کامل بوده و با توجه به شرایط فیزیکی گونه و عدم توانایی در زایمان طبیعی، با نظر دامپزشکان مشاور و دامپزشک معتمد سازمان، نسبت به انجام زایمان سزارین صحرایی اقدام شد.»

سلاجقه در ادامه گفت: اقدامات اولیه دامپزشکی ماده یوز ایرانی انجام‌ شده و حال مادر و توله‌ ها فعلاً طبیعی و تحت مراقبت‌ های ویژه بعدی هستند.»

سلاجقه اظهار امیدواری کرد: «با توجه به اینکه این نخستین زایمان یوز آسیایی در اسارت است، انشاالله بتوانیم با حفظ این توله‌ ها، افزایش جمعیت یوزپلنگ را در شرایط اسارت و سپس در شرایط نیمه اسارت داشته باشیم که کمک بزرگی به حفظ ژن این‌ گونه ی در خطر انقراض است.»

سلاجقه گفت در زیستگاه های اصلی یوز یعنی استان های سمنان، کرمان، یزد و خراسان‌ های رضوی، شمالی و جنوبی تا به امروز کمتر از ۲۰ قلاده یوز مشاهده‌ شده است و تصریح کرد: «یوزها در هر بارداری ۲ تا ۶ توله به دنیا می‌ آوردند و هر چند این فرایند به‌ نوبه ی خود برای حفظ این‌ گونه ی مهم از نظر ژنتیکی بسیار اهمیت دارد اما در کنار این اقدام، همچنان اولویت کاری سازمان حفاظت محیط‌ زیست برنامه‌ ریزی برای پایش و حفاظت از زیستگاه‌ های طبیعی یوز در کشور است.»

داستان «ایران» ماده یوز ایرانی

تولد توله های «ایران» نتیجه ی سال ها تلاش کارشناسان ایرانی برای حفظ ژن یوزپلنگ ایرانی در آستانه ی انقراض است که سومین گربه سان کشور پس از ببر و شیر محسوب می شود. یوز در آسیا منقرض شده است و آخرین بازمانده‌ های آن در ایران هستند.

پروژه ی تکثیر یوز ایرانی با «دلبر» و «کوشکی» آغاز شد. سازمان حفاظت محیط زیست در دوران ریاست معصومه ابتکار، یک یوز نر به نام «کوشکی» و یک یوز ماده ی سمنانی به نام «دلبر» را به پارک پردیسان تهران آورد تا با جفتگیری آن ها نسل در معرض انقراض یوز ایرانی نجات یابد. پس از این انتقال، اخباری مبنی بر جفتگیری این دو سوزپلنگ منتشر شد اما سازمان حفاظت محیط زیست در نهایت از سقط جنین «دلبر» به دلیل عفونت خبر داد.

لقاح مصنوعی هم مشکل این دو یوزپلنگ را حل نکرد به همین دلیل سازمان حفاظت محیط زیست ماده یوز دیگری به نام «ایران» را جایگزین «دلبر» کرد اما میان «کوشکی» و «ایران» هم اتفاقی نیفتاد.

کارشناسان علت این مسأله را استرس های ناشی از زندگی در شهر تهران می دانستند به همین دلیل سازمان حفاظت محیط زیست تصمیم گرفت این دو یوزپلنگ را به پارک ملی توران در سمنان ببرد.

سن «کوشکی» بسیار بیشتر از آنی بود که بتواند نسل در حال انقراض یوز را نجات دهد به همین دلیل سازمان حفاظت محیط این بار به سراغ زنده گیری یک یوز نر از طبیعت رفت، اقدامی که با اعتراض شدید فعالان محیط زیست رو به رو شد. حضور سه یوزپلنگ قبلی یعنی «دلبر»، «کوشکی» و «ایران» در این پروژه، نتیجه ی شکار غیر مجاز بود. در نهایت یوز نری به نام «فیروز» جایگزین «کوشکی» شد. بالاخره بهمن ماه سال گذشته خبر جفتگیری «ایران» و «فیروز» منتشر شد.

حالا با به دنیا آمدن توله های «ایران»، اخباری درباره ی جایگزینی «فیروز» با یک یوز نر جوان تر به نام «فراز» به گوش می رسد. به گفته ی کارشناسان، این جایگزینی از جهت تنوع ژنتیکی یوزهای تکثیر شده در اسارت لازم است. به علاوه «فیروز» حالا می‌ تواند دوباره به طبیعت بازگردد.