نماز میت چگونه خوانده می شود و چه شرایطی دارد؟

سعیده اکبری سه شنبه، ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱

نماز میت یکی از نمازهای واجبی است که بر جنازه شخص مسلمان بالاتر از ۶ سال پیش از دفن خوانده می شود. اگر می خواهید بدانید نماز میت چگونه خوانده می شود و شرایط خواندن آن چیست، این مطلب روزیاتو را از دست ندهید.

نماز میت با دیگر نمازها متفاوت است. زیرا ارکان نماز مانند حمد، رکوع، سجده، تشهد و سلام ندارد. علاوه بر این، برای خواندن این نماز طهارت شرط نیست و می‌توان آن را بدون وضو و غسل به‌جا آورد اما البته رعایت شرایط سایر نمازهای واجب در آن بهتر است.

نماز میت پنج تکبیر دارد. در آن پس از تکبیر اول شهادتین، پس از تکبیر دوم صلوات، پس از تکبیر سوم طلب مغفرت برای مؤمنان و مسلمانان، و پس از تکبیر چهارم طلب آمرزش برای میتی که برایش نماز خوانده می‌شود، انجام می‌شود و با تکبیر پنجم نماز پایان می‌یابد. اگر فردی اقدام به این کارها نمود، وجوب از بقیه افراد ساقط خواهد شد.

نماز میت را می‌توان هم به‌صورت جماعت و هم به‌صورت فُرادا خواند؛ اما در جماعت، مأموم هم باید تکبیرها و دعاها را بخواند.

نماز میت نزد اهل‌سنت چهار تکبیر دارد و با سلام پایان می‌یابد.

روش خواندن نماز میت

واجبات در نماز میت عبارت است از:

قیام (نماز میت را باید ایستاده خواند)
نیت
استقبال قبله (نمازگزار رو به قبله می ایستد و میت در مقابل او به پشت خوابانده می شود به گونه ای که سر میت سمت راست نمازگزار باشد)
تکبیرات پنج گانه
پس از نیت نماز میت، پنج تکبیر گفته می شود که پس از چهارتای آنها دعاهای خاصی خوانده می شود و بعد از تکبیر پنجم نماز خاتمه می یابد.

متن نماز میت

دعای بعد از تکبیر اول

این دعا شهادت به وحدانیت خداوند و نبوت حضرت محمد (ص) است و شامل دو بخش واجب و مستحب می باشد که می توان در زمان نماز به خواندن قسمت واجب اکتفا نمود.

قسمت واجب:

«اَشْهَدُ اَنْ لا الهَ الَّا اللَّهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ اللَّهِ»

قسمت مستحب:

«اَللَّهُ اَکبَرُ اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اللَّهُ وَحْدَهُ لاشَریک لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشیراً وَ نَذیراً بَینَ یدَی السّاعَهِ»

دعای بعد از تکبیر دوم

دعای دوم صلوات بر محمد و آل محمد است.

قسمت واجب:

«اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ»

قسمت مستحب:

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بارِک عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ کاَفْضَلِ ما صَلَّیتَ وَ بارَکتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلی اِبْرهیمَ وَ آلِ اِبْرهیمَ اِنَّک حَمیدٌ مَجیدٌ وَ صَلِّ عَلی جَمیعِ الاَنْبِیآءِ وَ الْمُرْسَلینَ»

دعای بعد از تکبیر سوم

این دعا طلب مغفرت برای مومنان و مسلمانان است.

قسمت واجب:

«اَللَّهُمَّ اْغفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ»

قسمت مستحب:

«اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ وَالْمُسْلِمینَ وَالْمُسْلِماتِ الاَحْیآءِ مِنْهُمْ وَالاَمْواتِ تابِعْ بَینَنا وَ بَینَهُمْ بِالْخَیراتِ اِنَّک مُجیبُ الدَّعَواتِ اِنَّک عَلی کلِّشَیئٍ قَدیرٌ»

دعای بعد از تکبیر چهارم

آخرین دعا طلب آمرزش برای شخصی است که برای او نماز میت می خوانند.

قسمت واجب:

اگر میت مرد است: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِهذَا المَیت» و اگر میت زن است: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِهذِهِ المَیتَهِ»

قسمت مستحب:

اگر میت مرد است:

«اَللّهُمَّ اِنَّ هذا عَبْدُک وَابْنُ عَبْدِک وَابْنُ اَمَتِک نَزَلَ بِک وَ اَنْتَ خَیرُ مَنْزُولٍ بِهِ اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ اِلاّ خَیراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّا اَللّهُمَّ اِنْ کانَ مُحْسِناً فَزِدْ فی اِحْسانِهِ وَ اِنْ کانَ مُسَّیئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ وَاغْفِرِ لَهُ اَللّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَک فی اَعْلا عِلِّیینَ وَاخْلُفْ عَلی اَهْلِهِ فِی الْغابِرینَ وَارْحَمْهُ بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ»

و اگر میت زن است:

«اَللّهُمَّ اِنَّ هذِهِ اَمَتُک وَابْنَهُ عَبْدِک و انبنَهُ اَمَتِکَ نَزَلَتْ بِک وَ اَنْتَ خَیرُ مَنْزوُلٍ بِهِ اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْها اِلاّ خَیراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهامِنّا اَللّهُمَّ اِنْ کانَتْ مُحْسِنَهً فَزِدْ فی اِحْسانِها وَ اِنْ کانَتْ مُسیئهً فَتَجاوَزْ عَنْها وَ اغْفِرْ لَها اَللّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَک فی اَعْلا عِلِّیینَ وَ اخْلُفْ عَلی اَهْلِها فِی الْغابِرینَ وَارْحَمْها بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ»

اهمیت نماز میت

اهمیت نماز میت به حدی است که اگر جنازه ای بدون نماز میت دفن شده باشد و یا نمازی که خوانده شده صحیح نباشد واجب است که در بعضی حالات، بدن متوفی را از قبر بیرون آورده و پس از نماز دوباره دفن کنند و در بعضی شرایط بر قبر او نماز بخوانند.

شرایط نمازگزار در نماز میت

برای نماز میت نیازی به طهارت (وضو، غسل یا تیمم) یا پاکی بدن و لباس نمازگزار یا بیرون آوردن پا از کفش لازم نیست.

مستحبات نماز میت

وضو، غسل یا تیمم داشته باشد.
اگر میت مرد است امام جماعت یا کسی که فرادی بر او نماز می خواند مقابل وسط قامت او بایستد و اگر میت زن است مقابل سینه اش.
پابرهنه نماز بخواند.
در هر تکبیر دست ها را بلند کند.
فاصله او با میت به قدری کم باشد که اگر باد لباسش را حرکت داد به جنازه برسد.
نماز میت به جماعت خوانده شود.
امام جماعت تکبیر و دعاها را بلند بخواند و بقیه نماز را آهسته بخوانند.
در نماز جماعت مامومین عقب تر از امام بایستند.
نمازگزار به میت و مومنین زیاد دعا کند.
پیش از نماز سه مرتبه «الصلاه» بگوید.
نماز میت در جایی خوانده شود که مردم برای نماز میت بیشتر به آنجا می روند.
زن حائض اگر نماز میت را به جماعت خواند در صفی به صورت تنها بایستد.

چرا نماز میت رکوع و سجود ندارد؟

به‌گفته شهید ثانی برپایه دیدگاه مشهور میان فقیهان، نماز میت نماز به‌شمار نمی‌رود و درواقع نوعی دعا برای میت است؛ چراکه نماز بدون رکوع و سجود معنا ندارد و داشتن طهارت در هر نمازی شرط است، اما نماز میت هیچ‌ یک از اینها را ندارد.

در کتاب فقه‌الرضا در روایتی از امام رضا(ع) آمده است که نماز میت، نماز نیست و فقط تکبیر است؛ زیرا نماز چیزی است که در آن رکوع و سجود باشد.

نمازهای میت معروف

نماز میت بر پیکر حضرت زهرا (س) و نماز میت بر جنازه امام خمینی از نماز میت‌هایی است که هریک از جنبه‌ای مورد توجه بوده است:

به‌گفته مورخان حضرت علی (ع)، همسرش فاطمه را شبانه غسل داد و بر پیکرش نماز خواند. به‌گزارش طبرسی، امام حسن، امام حسین، مقداد، سلمان فارسی، ابوذر غفاری، عمار بن یاسر، عقیل بن ابی‌طالب، زبیر بن عوام، بُرَیده بن حصیب اسلمی و تعدادی از بنی‌هاشم در نماز بر جنازه حضرت زهرا (س) شرکت داشتند.

علت این کار این بود که فاطمه به علی (ع) وصیت کرده بود که او را شبانه تشییع کند تا افرادی که به او ستم کرده بودند، در تشییع جنازه‌اش حاضر نشوند و بر پیکرش نماز نخوانند.

نماز بر بدن امام خمینی از شلوغ‌ترین نماز میت‌ها بوده است. این نماز در خرداد سال ۱۳۶۸ش به‌امامت آیت الله گلپایگانی اقامه شد. مراسم تشییع جنازه امام خمینی را پرجمعیت‌‌ترین تشییع جنازه در تاریخ شمرده‌اند.