سبدگردانی در بورس چه تفاوتی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارد؟

بهترین شیوه سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش سرمایه در مقابل تورم برای افرادی که از زمان یا دانش کافی برای مدیریت پرتفوی خود برخوردار نیستند، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس است. سبدگردانی در بورس و سرمایه‌گذاری در صندوق‌هایی از قبیل صندوق درآمد ثابت و صندوق سهامی، از مهمترین روش‌های کسب سود از بورس به صورت غیرمستقیم به‌شمار می‌روند. در این مقاله ضمن بررسی دقیق هر کدام از این روش‌ها، تفاوت‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم. در انتهای مقاله نیز پرسش‌هایی مطرح می‌کنیم که با پاسخ به آن‌ها می‌توانید مناسب‌ترین روش سرمایه گذاری خود را بیابید.

هدف شما از سرمایه‌گذاری چیست؟

حفظ ارزش دارایی از آسیب تورم، سرمایه‌گذاری به هدف خرید دارایی ارزشمندی مانند خانه یا سرمایه‌گذاری برای آینده فرزندان، تنها تعدادی از پاسخ‌های احتمالی افراد به این پرسش است؛ اما تمام آن نیست. افراد به دلایل کاملا متفاوتی وارد بورس شده و به سرمایه‌گذاری روی می‌آورند. علاوه بر این، میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران نیز با هم یکسان نیست؛ بنابراین نمی‌توان یک گزینه سرمایه‌گذاری یافت که برای همه مناسب باشد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با توجه به انواع مختلفی که دارند، می‌توانند پاسخ خوبی به این مسئله باشند. تنوع انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری به نحوی است که هر سرمایه‌گذار با توجه به میزان ریسک‌پذیری، ترجیحات و اهداف مالی خود می‌تواند صندوقی را انتخاب کند که تا حد زیادی با نیازهای او همخوانی داشته باشد.

برخی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسته به نحوه تخصیص منابع مالی در اختیار خود میان دارایی‌های مالی مختلف، به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند. در ادامه برخی از مهمترین این صندوق‌ها را مورد بررسی قرار داده‌ایم. فراموش نکنید ریسک سرمایه‌گذاری در تمام این صندوق‌ها با توجه به مدیریت حرفه‌ای آن‌ها کمتر از سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس است.

• صندوق درآمد ثابت

منابع مالی این صندوق صرف سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی می‌شود که عموما از درآمد ثابت برخوردارند. از مهمترین دارایی‌های صندوق درآمد ثابت می‌توان به سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت، گواهی‌های سپرده کالایی،‌ سهام و وجه نقد اشاره کرد. مهمترین نکته در ارتباط با صندوق‌های درآمد ثابت از جمله صندوق دوم اکسیر و لبخند فارابی (ETF) این است که سرمایه‌گذاری در آن‌ها عموماً با بازدهی بیش از سپرده‌گذاری در بانک همراه است. به‌عنوان مثال متوسط بازدهی صندوق دوم اکسیر فارابی طی سال‌های اخیر بین ۲۰ تا ۲۵ درصد بوده است. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها کاملا بدون ریسک است.

• صندوق سهامی

بخش عمده دارایی‌های صندوق سهامی صرف خرید سهام شرکت‌های مختلف می‌شود. همان‌طور که می‌دانید خرید و فروش مستقیم سهام در بورس نیاز به کسب دانش و تخصص در زمینه مسائلی نظیر تابلوخوانی، تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی دارد. چرا که بدون بررسی دقیق وضعیت کلی شرکت‌ها، تحلیل صورت‌های مالی و بررسی وضعیت قیمت سهم در طول زمان، نه می‌توان سهام بنیادی بازار را شناسایی کرد و نه می‌توان در زمان مناسب نسبت به خرید آن اقدام کرد. علاوه بر این تشخیص زمان مناسب برای خروج از سهم نیز نیاز به دانش و تجربه فراوانی دارد. با کنار هم گذاشتن تمام این عوامل نتیجه این است که خرید و فروش مستقیم سهام، اگرچه می‌تواند بسیار سود‌آور باشد، اما نیاز به مهارت و دانش بسیار دارد و با در نظر گرفتن ریسکی که در ذات عمل خرید و فروش سهام وجود دارد، می‌توان گفت که اگر این کار را فردی با دانش اندک انجام دهد، میزان ریسک سرمایه‌گذاری او دو چندان خواهد بود.

برای کسانی که زمان کافی برای یادگیری این موارد ندارند یا نسبت به بازار سهام تسلط کافی دارند، اما زمان دنبال کردن وضعیت بازار و شرکت‌ها را ندارند و در عین حال به سود سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌ها علاقه‌مندند، سرمایه‌ گذاری در صندوق سهامی گزینه مناسبی به شمار می‌رود. مدیریت این صندوق بر عهده افراد حرفه‌ای بازار سرمایه است و تحت هر شرایطی می‌توان انتظار داشت عملکرد مناسبی داشته باشد. منظور از عملکرد مناسب این است که در دوران رونق اقتصادی و زمانی که وضع عمومی بازار مناسب است، بازدهی این صندوق‌ها بالاتر از شاخص کل باشد و در زمان ریزش بازار نیز انتظار می‌رود مدیران حرفه‌ای صندوق سهامی ارزش دارایی‌های سرمایه‌گذاران را تا حد زیادی حفظ کنند و مانع این شوند که در دوران نزولی بازار سرمایه، خریداران بخش زیادی از سرمایه خود را از دست بدهند. با این‌حال افراد باید در نظر داشته باشند سرمایه‌گذاری در صندوق سهامی به سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر توصیه می‌شود.

• صندوق مختلط

منابع مالی این صندوق ترکیبی از دارایی‌های مالی با درآمد ثابت و دارایی‌هایی با بازدهی متغیر مانند سهام است. در نتیجه سرمایه‌گذاری در این دست صندوق‌ها نه به اندازه صندوق درآمد ثابت بدون ریسک است و نه به اندازه صندوق سهامی پرریسک. این موضوع باعث می‌شود سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط برای سرمایه‌گذارانی که نه کاملا محتاط هستند و نه کاملا ریسک‌پذیر، گزینه مناسبی به‌شمار رود.

• صندوق طلا

خرید سکه و طلا از دیرباز یکی از اقداماتی بوده که افراد برای حفظ ارزش سرمایه خود انجام می‌دادند؛ اما امروزه مشکلات مربوط به حفظ و نگهداری طلا و البته نقدشوندگی پایین‌تر طلا نسبت به دارایی‌های دیگر، اهمیت بیشتری پیدا کرده و باعث شده افراد به‌دنبال گزینه‌های جایگزین باشند. در چنین شرایطی، اهمیت صندوق‌های طلا بیش از پیش آشکار می‌شود. مدیران این دسته از صندوق‌ها، منابع مالی صندوق را صرف سرمایه‌گذاری در سکه و طلا می‌کنند و خرید واحدهای این صندوق‌‌ها، به لحاظ حفظ ارزش دارایی، درست مانند خرید طلای فیزیکی عمل می‌کند. در عین حال با توجه به ماهیت صندوق‌ها، با سرمایه‌گذاری در آن مشکلات مربوط به نگهداری از طلای فیزیکی و نقدشوندگی اندک آن به‌طور کامل از میان برداشته می‌شود.

****

تا این قسمت از مقاله با مهمترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری آشنا شدید؛ اما فراموش نکنید این صندوق‌ها انواع متعددی دارند و در این مقاله تنها به برخی از رایج‌ترین انواع آن‌ها پرداختیم. در ادامه با سبدگردانی در بورس، شیوه محبوب دیگری از سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس آشنا می‌شوید و نکاتی را مطرح می‌کنیم که در انتخاب یک شیوه مناسب سرمایه‌گذاری به شما کمک خواهد کرد.

سبدگردانی در بورس؛ راهکاری برای سرمایه‌گذاری اختصاصی

همان‌طور که در قسمت قبل مقاله اشاره شد، سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها متناسب با ویژگی‌های اختصاصی هر سرمایه‌گذار انجام نمی‌شود و سرمایه‌گذاران صرفا می‌توانند در گزینه‌ای که با نیازهای آن‌ها همخوانی بیشتری دارد، سرمایه‌گذاری کنند؛ اما سرمایه‌گذاری در صندوق، تنها شیوه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس نیست.

سبدگردانی در بورس، شیوه‌ای دیگر برای ورود غیرمستقیم به این بازار است. در این روش متقاضیان با مراجعه به یک شرکت سبدگردان معتبر که از سوی سازمان بورس مجوز فعالیت دارد، درخواست خدمات سبدگردانی می‌دهند. مدیران شرکت سبدگردان پس از بررسی وضعیت ریسک‌پذیری و اهداف مالی متقاضی، سبدی از دارایی‌های مالی مختلف را برای او تشکیل داده و برای مدتی مشخص که معمولا یک سال است،‌ مدیریت آن را برعهده می‌گیرند.

لازم به ذکر است برای استفاده از خدمات سبدگردانی در بورس باید با شرکت مورد نظر قرارداد سبدگردانی امضا کنید. در این قرارداد موارد مهمی از قبیل طول دوره سبدگردانی، میزان کارمزد ثابت و متغیر و مواردی از این دست مورد توافق طرفین قرار می‌گیرد. نکته مهم دیگر در خصوص سبدگردانی در بورس، حداقل سرمایه مورد نیاز برای استفاده از این خدمات است. هزینه‌بر بودن ارائه این دست خدمات اختصاصی سبب می‌شود شرکت‌های سبدگردان حداقل سرمایه‌ای را برای سبدگردانی تعیین کنند. به‌عنوان مثال حداقل سرمایه مورد نیاز برای استفاده از خدمات سبدگردانی فارابی معادل یک میلیارد تومان است.

کدام روش برای شما مناسب‌تر است؟

پیش از هر چیز در نظر داشته باشید برای انتخاب بهترین شیوه سرمایه گذاری در بورس، همواره می‌توانید از خدمات مشاوران سرمایه‌گذاری کارگزاری فارابی استفاده کنید. اما اگر قصد دارید خودتان تصمیم‌گیری کنید،‌ لازم است پاسخ پرسش‌های زیر را مشخص کنید:

• تعیین میزان ریسک‌پذیری: برای یک سرمایه‌گذاری موفق باید پیش از هر کار بدانید تا چه میزان توان تحمل ریسک دارید. برای این‌کار می‌توانید از تست‌های ریسک‌سنجی استفاده کنید. نهایتا در نظر داشته باشید صندوق درآمد ثابت کاملا بدون ریسک بوده و سرمایه‌گذاری در موارد دیگر از قبیل صندوق مختلط و صندوق سهامی با میزان بالاتری از ریسک همراه است.
• تعیین مدت زمان سرمایه‌گذاری: اگر تصور می‌کنید پس از مدتی کوتاه به سرمایه خود نیاز خواهید داشت، بهترین کار این است که مبلغ مورد نظر را صرف سرمایه‌گذاری در صندوق درآمد ثابت کنید. چرا که سرمایه‌گذاری در این صندوق بدون ریسک است و شما هر زمان که به سرمایه‌تان نیاز داشته باشید، می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن اصل سرمایه، به علاوه سود روزشمار تعلق گرفته به آن را دریافت کنید.

در صورتی که مدت طولانی‌تری برای سرمایه‌گذاری خود در نظر دارید، می‌توانید گزینه‌های دیگر نظیر صندوق‌هایی با ریسک بالاتر یا سبدگردانی را در نظر بگیرید.

• سرمایه شما چقدر است؟ اگر از شرط حداقل سرمایه یک میلیارد تومانی برخوردار هستید و برای زمان بیشتری به سرمایه خود نیاز ندارید، سبدگردانی در بورس بهترین راهکار سرمایه‌گذاری برای شماست. در غیر این‌صورت صندوق‌هایی با ریسک و بازده بالاتر جایگزین مناسبی هستند.