تا به حال به این فکر کرده‌اید که خون از چه چیزهایی تشکیل شده است؟ از آنجایی که یک فرد بالغ به‌طور متوسط پنج تا شش لیتر خون در بدن خود دارد، این مایع برای زندگی ما حیاتی است، اکسیژن را در بدن به گردش درمی‌آورد و عملکردهای مختلفی انجام می‌دهد.
با وجود ظاهر ساده و قرمزرنگ خود، خون از اجزای شیمیایی زیادی تشکیل شده است. اینفوگرافیک پیش رو ترکیبات خون و محتویات میکروسکوپی موجود در آن را به تصویر می‌کشد. در اینجا می‌توانید اینفوگرافیک ترکیبات خون را با کیفیت بهتری مشاهده کنید.
خون از چه چیزی تشکیل شده است؟
دو جزء اصلی خون را تشکیل میدهند:
پلاسما: ۵۵ درصد
پلاسما قسمت مایع یا آبکی خون است که بیش از نیمی از محتوای خون را تشکیل می‌دهد.
سلول های خونی: ۴۵ درصد
سلول های خونی به سلول ها، پلاکت ها و تکه های سلولی معلق در پلاسما اشاره دارد.
پلاسما
پلاسما عمدتا از آب (۹۰٪)، نمک ها و آنزیم ها تشکیل شده است اما پروتئین ها و اجزای مهمی را نیز در خود دارد که بسیاری از عملکردهای بدن را انجام میدهند.
پروتئین های پلاسما ۷ درصد محتویات پلاسما را تشکیل میدهند و در کبد ساخته می‌شود که شامل موارد زیر است:
آلبومین ها: این پروتئین ها از نشت مایعات از رگ های خونی به سایر قسمت های بدن جلوگیری می‌کنند. آنها همچنین مولکول های مهمی نظیر کلسیم را حمل کرده و به خنثی کردن سموم کمک می‌کنند.
گلوبولین ها: این ها نقش مهمی در لخته شدن خون و مبارزه با عفونت ها دارند و همچنین ناقل هورمون ها، مواد معدنی و چربی ها هستند.
فیبرینوژن و پروترومبین: هر دوی این پروتئین ها با تسهیل ایجاد لخته های خون در حین بهبود زخم به توقف خونریزی کمک می‌کنند.
آب و پروتئین ها ۹۸ درصد پلاسمای خون را تشکیل میدهند. دو درصد دیگر از محصولات جانبی شیمیایی و ضایعات سلولی ازجمله الکترولیت ها، گلوکز و سایر مواد مغذی تشکیل شده است.
سلول های خونی
سه دسته سلول خونی در خون وجود دارد: پلاکت ها، گلبول های سفید و گلبول های قرمز. گلبول های قرمز با ۹۹٪ بیشترین سهم را در سلول های خونی دارند و یک درصد باقیمانده از پلاکت ها و گلبول های سفید تشکیل شده است.
پلاکت: پلاکت ها یا ترمبوسیت ها سلول هایی از سیستم ایمنی هستند که وظیفه آنها تشکیل لخته خون برای کاهش خونریزی از زخم است. این موضوع پلاکت ها را نه تنها برای زخم های کوچک مانند بریدگی بلکه برای جراحی ها و آسیب های تروماتیک نیز حیاتی می‌سازد.
گلبول سفید: گلبول های سفید یا لکوسیت ها از بدن در برابر عفونت محافظت می‌کنند. پنج نوع گلبول سفید با نقش های متفاوت برای مبارزه با عفونت وجود دارد: برخی به سلول ها و ویروس های خارجی حمله می‌کنند، بعضی آنتی بادی تولید می‌کنند، برخی سلول های مُرده را از بین می‌برند و برخی به آلرژن ها پاسخ میدهند.
گلبول قرمز: گلبول های قرمز خون یا اریتروسیت ها اکسیژن و مواد مغذی تازه را به سرتاسر بدن می‌رسانند. آنها حاوی پروتئین خاصی به نام هموگلوبین هستند که حامل اکسیژن است و به خون رنگ قرمز می‌دهد. طول عمر یک گلبول قرمز معمولی حدود ۱۲۰ روز است و پس از آن می‌میرد و با یک سلول جدید جایگزین می‌شود. بدن ما به‌طور مداوم گلبول های قرمز خون در مغز استخوان را با سرعت میلیون ها سلول در ثانیه تولید می‌کند.
گلبول های قرمز غیرطبیعی
گلبول های قرمز طبیعی دیسک های گرد و پهنی هستند که قسمت وسط آنها نازک تر است. با این حال، برخی بیماری ها و درمان های پزشکی می‌توانند شکل گلبول های قرمز را به روش‌های مختلف تغییر دهند.
در ادامه انواع گلبول های قرمز غیرطبیعی و بیماری های مرتبط با آنها آورده شده است:
کم خونی داسی شکل یک بیماری شناخته شده است که بر شکل گلبول های قرمز تأثیر می‌گذارد. برخلاف گلبول های قرمز معمولی و گرد، سلول‌های مرتبط با سلول‌های داسی شکل هلالی یا داسی شکل هستند که می‌تواند جریان خون را کند و مسدود کند.
سایر علل شایع گلبول های قرمز با شکل غیرطبیعی عبارتند از تالاسمی، اختلالات خونی ارثی، کم خونی، فقر آهن و بیماری کبد. شناسایی سلول های خونی غیرطبیعی نقش مهمی در تشخیص علل زمینه ای و یافتن شیوه درمان دارد.
وظایف خون
می دانیم که خون حیاتی است اما این عنصر حیاتی واقعا چه کاری در بدن انجام می‌دهد؟
خون اکسیژن را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل و منبع انرژی را فراهم می‌کند. همچنین دی اکسید کربن را برای بازدم به ریه ها می‌رساند.
پلاکت ها، گلبول های سفید و پروتئین های پلاسما در خون نقش مهمی در مبارزه با عفونت ها و لخته شدن دارند.
خون مواد زائد بدن را به کلیه ها و کبد منتقل می‌کند که آن را فیلتر کرده و خون تمیز را به گردش در می آورد.
خون با جذب و توزیع گرما در سراسر بدن به تنظیم دمای داخلی بدن کمک می‌کند.
درست است که همه ما می‌دانیم که بدون خون نمی‌توانیم زندگی کنیم، اما این عامل حیاتی عملکردهای مختلفی را در بدن انجام می‌دهد که اغلب متوجه آن نیستیم. برای انسان و بسیاری از موجودات دیگر به طور یکسان، خون جزء جدایی ناپذیری است که ما را زنده نگه می دارد.
بدون نظر