از فلاپی دیسک تا نوار کاست؛ فناوری های منسوخ شده ای که برای نسل امروزی عجیب اند

دستگاه فکس با قدمتی به درازای بیش از ۱۵۰ سال احتمالاً رفته رفته به تاریخ خواهد پیوست.

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی انگلیس اعلام کرده شرکت های مخابراتی این کشور دیگر ملزم به استفاده از دستگاه فکس نیستند و به همین خاطر، احتمالاً دیگر پایان عمر این دستگاه فرا رسیده است.

این تصمیم نشان می دهد به دلیل در دسترس بودن جایگزین های کم هزینه ای همچون ایمیل و گوگل داکس، سرویس فکس دیگر استفاده ی چندانی در انگلیس ندارد.

در ادامه مروری بر فناوری های منسوخ شده ای خواهیم داشت که دستگاه فکس در قبرستان بزرگ الکترونیک به آن ها خواهد پیوست؛ از فلاپی دیسک تا پیجر و نوارهای وی‌اِچ‌اِس.

دستگاه فکس

این دستگاه ارتباطی زمانی عضو ثابت ادارات و حتی خانه ها بود.

دستگاه فکس به شما اجازه می دهد یک کپی از یک صفحه متن یا عکس را با استفاده از خط تلفن به گیرنده ارسال کنید.

این دستگاه برای معاملات کلانی که مهلت کوتاهی داشتند بسیار مورد استفاده قرار می گرفت، مثل خرید و فروش خانه یا نقل و انتقالات فوتبالی، چرا که امکان رد و بدل سریع قراردادها را فراهم می کرد.

فناوری ای که در پس دستگاه فکس وجود دارد اولین بار در سال ۱۸۴۳ ثبت اختراع شد، یعنی بیشتر از ۳ دهه پیش از آنکه الکساندر گراهام بل تلفن را اختراع کند.

اما ظهور پیام رسانی دیجیتال از طریق تلفن همراه و لپ تاپ، سبب شد دستگاه فکس دیگر کارکرد گذشته را برای کسب و کارها و افراد نداشته باشد.

فلاپی دیسک

فلاپی دیسک، که در سال ۱۹۶۷ توسط شرکت آمریکایی IBM اختراع و ساخته شد، زمانی برای ذخیره ی فایل ها و انتقال آن ها میان کامپیوترها مورد استفاده قرار می گرفت.

فلاپی دیسک یک دایره ی پلاستیکی منعطف بود (بخش فلاپی) که با مواد مغناطیسی پوشانده می شد و در نهایت درون یک محفظه ی چهارگوش از جنس پلاستیک سخت قرار می گرفت. داده ها بر روی سطح دیسک مغناطیسی ذخیره می شد.

وقتی فلاپی دیسک را درون درایو فلاپی دیسک کامپیوتر قرار می دادد، در کشویی فلزی روی آن باز می شد تا دایره ی مغناطیسی داخل معلوم و داده ها خوانده شود.

فلاپی دیسک در نهایت با ظهور سی‌دی، یو‌اِس‌بی و فلش درایو منسوخ شد، چون روش ساده تر و قابل حمل تری برای انتقال کامپیوتر به کامپیوتر فایل ها هستند و گنجایش بیشتری هم دارند.

فلاپی دیسک نحوه ی کار کردن مردم را متحول کرد و خیلی زود به پراستفاده ترین ابزار ذخیره برای سیستم های کوچک بدل شد.

از این محصول در دوران اوجش در اواسط دهه ی ۱۹۹۰، سالانه بیش از ۵ میلیارد عدد در سرتاسر دنیا به فروش می رفت، حالا اما برای عده ای تنها یک خاطره ی کمرنگ و برای بقیه چیزی ناشناخته است.

نوار کاست

تا پیش از ظهور اپلیکیشن های موبایلی پخش آهنگ، آی پادها و اِم‌پی‌تری پلیرها، گذاشتن نوار کاست در ضبط صوت روش غالب برای گوش دادن به موسیقی بود.

نوار کاست هم مانند فلاپی دیسک، یک محفظه ی پلاستیکی چهارگوش بود که در داخل آن دو قرقره ی چرخان با نواری که دور آن ها پیچیده شده بود، وجود داشت.

نوار، پوششی مغناطیسی داشت که از آن برای شکستن کد سیگنال صوتی استفاده می شد.

نوارهای کاست در ابتدا کیفیت پایینی داشتند و از آن ها بیشتر برای ضبط صدا استفاده می شد.

اما با بهبود تدریجی کیفیت ساخت، نوارهای کاست برای ضبط موسیقی هم مورد استفاده قرار گرفتند.

نوارهای کاست در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ از محبوبیت زیادی برخوردار بودند اما با ظهور سی‌دی از دهه ی ۱۹۹۰ این محبوبیت رو به افول رفت.

نوار وی‌اِچ‌اِس

به طور حتم یکی از محبوب ترین محصولات دهه ی ۱۹۹۰ نوارهای وی‌اِچ‌اِس بودند که روش غالب برای تماشای فیلم و سریال پیش از ظهور دی‌وی‌دی، بلوری و سرویس های استریمینگ محسوب می شدند.

وی‌اِچ‌اِس مخفف سیستم ویدئوی خانگی است (VHS / Video Home System) و مانند نوارهای کاست، در داخل آن یک نوار مغناطیسی وجود داشت، گرچه نوارهای وی‌اِچ‌اِس بسیار بزرگ تر و حجیم تر بودند.

نوارهای وی‌اِچ‌اِس توسط شرکت ژاپنی JVC ساخته شدند و بعد از معرفی رسمی آن در سال ۱۹۷۶، تحولی در سرگرمی های خانگی ایجاد کردند.

نوارهای وی‌اِچ‌اِس در نهایت مغلوب دیسک های دیجیتال شدند که آن ها هم جای خود را به سرویس های استریمینگ دادند.

امروزه هر فیلم و سریال و برنامه ای را هر زمان که مایل باشیم می توانیم ببینیم اما نیم قرن پیش این کار تنها با ضبط برنامه های روی نوارهای وی‌اِچ‌اِس ممکن بود.

پروژکتور آموزشی

در دهه ی ۱۹۹۰، در بسیاری از کلاس های درس یک پروژکتور آموزشی وجود داشت، دستگاهی که با استفاده از نور یک تصویر بزرگنمایی شده را روی سطحی سفید نمایش می داد.

نوری که از پایین دستگاه می تابید، یک صفحه ی شفاف پلاستیکی را روشن می کرد که با جوهر خودکار روی آن متنی نوشته یا طرحی کشیده شده بود.

در بالای دستگاه یک بازوی قابل تنظیم وجود داشت که در داخل آن آینه بود. آینه، نوری که از میان تصاویر و نوشته ها عبور می کرد را بازتاب می داد و از طریق یک لنز به بیرون هدایت می کرد.

وقتی چراغ پایین دستگاه روشن می شد، جوهر روی صفحه ی شفاف از طریق آینه منعکس می شد تا روی یک سطح سفید که معمولاً تخته ی کلاس بود، نمایش یابد.

از این پروژکتورها در دهه های ۲۰۰۰ و حتی ۲۰۱۰ استفاده می شد اما در نهایت، ویدئو پروژکتورها و نمایشگرهای لمسی بزرگ جای آن را گرفتند.

دستگاه پیجر

سخت می شود زمانی را تصور کرد که خبری از پیامرسان های موبایلی برای رد و بدل کردن پیام های متنی، صوتی و تصویری نبود، اما دستگاه پیجر در این زمینه پیشگام بود.

این دستگاه ارتباط از راه دور بی سیم، با صدا یا لرزش، صاحب خود را از دریافت پیام دیگران باخبر می کرد.

پیام ها به شکل عدد و حروف بر روی صفحه ی دستگاه ظاهر می شدند، مثلاً می توانستید یک شماره تلفن را برای صاحب پیجر ارسال کنید تا با آن تماس بگیرد.

پیجرهای یک طرفه تنها گیرنده بودند اما با پیجرهای دو طرفه می توانستید با استفاده از یک انتقال دهنده ی داخلی، پیام هم ارسال کنید.