حلقه آتش؛ ۹۰ درصد زلزله های مرگبار جهان در این منطقه رخ می دهد + ویدیو

تعداد تلفات زلزله ترکیه و سوریه از ۳۰,۰۰۰ نفر گذشته است. این زلزله، یکی از مرگبارترین زلزله های دهه های اخیر است که در ساعات اولیه روز دوشنبه ۱۷ بهمن در مقیاس ۷.۸ ریشتری با پس لرزه های متعدد، باعث تخریب ساختمان ها و از بین رفتن جان هزاران انسان شد.

اگرچه کشورهایی مانند ژاپن و کالیفرنیا به زلزله خیز بودن معروف هستند، اما ترکیه و سوریه در یک ناحیه‌ی فعال قرار دارند. در حالی که نمی توان دقیقاً مکان و زمان وقوع زمین لرزه را پیش بینی کرد، اما می دانیم که بدترین رویدادها در امتداد مرزهای صفحه زمین خواهد بود.

زلزله خیزترین نقاط جهان

زلزله زمانی اتفاق می افتد که دو صفحه تکتونیکی یا صفحات پوسته زمین که در جهت مخالف می لغزند، به می چسبند و سپس به طور ناگهانی می لغزند. زلزله در مکانی رخ می دهد که در آن فشاری که به تدریج در طی دهه ها ایجاد شده است، در نهایت قادر آزاد می شود. این انرژی باعث می شود تا توده های سنگی مجاور به طور ناگهانی از کنار یکدیگر عبور کنند.

زمین لرزه های شدید معمولاً روی خطوط گسلی که صفحات تکتونیکی در آن نواحی به هم می رسند رخ می دهد، اما لرزش های جزئی ممکن است در وسط این صفحات رخ دهد.

ترکیه

کانون زلزله ۷.۸ ریشتری ترکیه در حدود ۲۶ کیلومتری شرق شهر نورداغی (Nurdagi) ترکیه و نزدیک به مرز سوریه بود. ساعاتی بعد دومین زمین لرزه ۷.۵ ریشتری در ۲ کیلومتری جنوب شرق شهر اکینوزو (Ekinözü) ترکیه را لرزاند. ترکیه بر روی خطوط گسل اصلی قرار دارد که با سه صفحه تکتونیکی مختلف آناتولی، عربی و آفریقایی هم مرز هستند.

صفحه عربی به سمت شمال به صفحه اوراسیا فشار می آورد و صفحه آناتولی را به سمت غرب به سمت دریای اژه فشرده می کند. یعنی منطقه حلب و غازی‌انتپ که یک سری زلزله های تاریخی ویرانگر را تجربه کرده اند و رویدادی مشابه زلزله اخیر را در حدود دو قرن پیش تجربه کرده است.

زلزله ترکیه قوی ترین زمین لرزه ای است که از سال ۱۹۳۹ این کشور را لرزانده است و به دلیل کانون این زلزله در منطقه ای پر جمعیت بود، تلفات جانی بسیاری را به همراه داشت. از طرفی، این حادثه در ساعت ۰۴:۱۷ بامداد به وقت محلی رخ داد و در آن زمان تقریبا همه افراد در خواب بودند و با فروریختن خانه هایشان به دام افتادند.

ایتالیا

تقریباً تمام شبه جزیره ایتالیا، به ویژه قسمت جنوبی آن، نزدیک به مرز بین صفحات اوراسیا و آفریقا قرار دارد که در مقابل یکدیگر قرار می لغزند. کوهستان آپنینی، که به عنوان ستون فقرات ایتالیا شناخته می‌شوند، از شمال به جنوب این کشور امتداد می‌یابد که شامل چندین خط گسل است.

زلزله ۶.۲ ریشتری ایتالیا، نزدیک به ۳۰۰ نفر را در شهر اماتریس (Amatrice) و روستاهای مجاور آن در سال ۲۰۱۶ کشت. مودنا در شمال ایتالیا در سال ۲۰۱۲ توسط زمین لرزه ۵.۸ ریشتری لرزید که در آن ۱۷ نفر کشته و ۳۵۰ نفر دیگر زخمی شدند.

زمین لرزه خفیف ۲.۶ ریشتری در حدود ۱.۶ کیلومتری شمال کامائیوره (Camaiore) در سال ۲۰۲۰ رخ داد و مردم را مجبور به فرار از خانه های خود در آستانه همه گیری کرونا کرد.

کالیفرنیا

حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد زمین لرزه های جهان در امتداد منطقه ای رخ می دهد که معمولاً به عنوان «حلقه آتش» (منطقه‌ای که در آن شمار زیادی از زلزله ها و فوران‌های آتشفشانی در حوزه اقیانوس آرام رخ می‌دهد) شناخته می شود.

این منطقه به شکل نعل اسب تقریباً در اطراف حاشیه اقیانوس آرام قرار دارد و سواحل غربی ایالات متحده، به ویژه کالیفرنیا، غرب مکزیک و آمریکای مرکزی، غرب آمریکای جنوبی از جمله پرو، نیوزلند، ژاپن و غیره را پوشش می دهد.

کالیفرنیا روی گسل سن آندریاس قرار دارد، جایی که دو صفحه تکتونیکی به هم می رسند. گسل سن آندریاس تقریباً ۱,۲۰۰ کیلومتری در ایالت غربی، ایالات متحده امتداد یافته است.

وجود گسل سن آندریاس در ۱۸ آوریل ۱۹۰۶ به طور چشمگیری مورد توجه جهانیان قرار گرفت، زمانی که جابجایی ناگهانی در امتداد این گسل باعث زلزله سانفرانسیسکو و آتش سوزی های ناشی از آن شد.

این زمین لرزه ۷.۹ ریشتری بیش از ۳,۰۰۰ کشته برجای گذاشت که بزرگترین تلفات انسانی در یک فاجعه طبیعی در تاریخ کالیفرنیا است.

ژاپن

در طرف مقابل «حلقه آتشین»، کشور ژاپن قرار دارد که به دلیل زلزله‌ خیزی معروف است. هونشو، جزیره اصلی ژاپن، در تقاطع بین سه صفحه تکتونیکی اوراسیا، فیلیپین و آمریکای شمالی قرار دارد.

در مارس ۲۰۱۱، زمین لرزه ای به بزرگی ۹ ریشتر در سواحل شمال شرقی ژاپن باعث سونامی شد و بیش از ۱۸,۴۰۰ نفر را کشت. این سونامی به نیروگاه اتمی فوکوشیما دایچی برخورد کرد و سیستم های برق و خنک کننده آن را نابود کرد و باعث ذوب شدن سه رآکتور شد.

اما ژاپن نیز یکی از آماده ترین کشوها دربرابر زلزله است. به عنوان مثال، ساختمان های این کشور با دیوارهای بتنی و اتصالات ویژه تقویت شده اند که هنگام لرزش زمین، شدت لرزه ها را کاهش دهند.

در همین حال، آسمان‌خراش‌ها با کمک فنر و معماری الاستیک ساخته شده‌اند که به آن‌ها اجازه می‌دهد به صورت افقی خم شوند. در مقایسه، تصور می‌شود که تعداد تلفات زیاد زلزله ترکیه-سوریه تا حدی به دلیل ساخت و ساز ضعیف ساختمان‌ها نیز باشد.

در ژاپن، شرکت در مانورهای بلایای طبیعی از مهدکودک شروع می‌شود و همه تلفن‌های همراه ژاپنی سیستم هشدار زلزله دارند که به طور بالقوه به کاربران فرصتی ۵ تا ۱۰ ثانیه‌ای برای جستجوی سرپناه قبل از وقوع زلزله می‌دهد.

نیوزلند

نیوزلند در مرز بین دو صفحه تکتونیکی استرالیا و اقیانوس آرام قرار دارد. یکی از بدترین بلایای نیوزلند زلزله ۶.۳ ریشتری کرایست چرچ در فوریه ۲۰۱۱ بود که ۱۸۵ نفر را کشت و به ساختمان ها و زیرساخت های شهر آسیب زیادی وارد کرد. این رویداد در واقع پس لرزه ای از زمین لرزه دیگری در سپتامبر گذشته بود که دو کشته بر جای گذاشت.

بزرگترین زمین لرزه شناخته شده در نیوزیلند به بزرگی ۸.۲ ریشتر در وایرراپا (Wairarapa) بود که در سال ۱۸۵۵ اتفاق افتاد. با این حال، تعداد تلفات ناشی از آن بین ۵ تا ۹ نفر تخمین زده شده و به طور شگفت انگیزی تعداد کمی مجروح بر جای گذاشت.

چین

چین، بخشی از «حلقه آتش» نیست، اما در منطقه ای قرار دارد که صفحه اقیانوس آرام، صفحه هند و صفحه فیلیپین به هم می رسند. تعداد زیاد ساختمان‌های بی‌کیفیت و جمعیت متراکم به این معنی است که زلزله‌های چین تلفات زیادی به همراه دارد.

چین محل برخی از مرگبارترین زلزله های تاریخ بوده است و دو زلزله مرگبار قرن بیستم هر دو این کشور را تحت تاثیر قرار دادند.

زلزله سال ۱۹۷۶ تانگشان منجر به کشته شدن حداقل ۳۰۰,۰۰۰ نفر شد. زلزله دیگری در های‌یوان در سال ۱۹۲۰ باعث ۲۷۳,۴۰۰ نفر شد. گفته می شود مرگبارترین زمین لرزه تمام دوران در سال ۱۵۵۶ در شانشی رخ داد که به طور مستقیم و غیرمستقیم باعث تلفات کلی ۸۳۰,۰۰۰ نفر شده است.

اندونزی

یکی از مرگبارترین رویدادهای دوران مدرن در سال ۲۰۰۴ رخ داد، زمانی که زلزله ای به بزرگی ۹.۱ در سواحل غربی اندونزی، در «حلقه آتش» را لرزاند. حرکت عظیم آب که به دنبال آن انجام شد، امواجی تا ارتفاع ۳۰ متر را در سواحل اندونزی، سریلانکا، هند و تایلند پیش رفت.

اندونزی ۱۶۷,۵۴۰ تبعه را به عنوان کشته یا مفقود فهرست کرد، اما تعداد کل کشته ها حدود ۲۳۰,۰۰۰ نفر بود.

اخیراً، دو زلزله ۶.۲ ریشتری در اندونزی و در فوریه ۲۰۲۲ و ژانویه ۲۰۲۱ به وقوع پیوست که به ترتیب حدود ۲۵ و ۱۰۰ کشته بر جای گذاشت.

اگرچه مشخص است که بیشتر زلزله های مرگبار جهان، در مرزهای صفحات زمین متمرکز می شوند، با این حال هیچ روش قابل اعتمادی برای پیش بینی دقیق زمان، مکان و بزرگی آنها وجود ندارد.