جاذبه های گردشگری مهاباد؛ در سفر به مهاباد از کجاها دیدن کنیم [تماشا کنید]

شهر مهاباد یا ساوجبلاغ قدیم شهری کهن و باستانی است که با طبیعت زیبا و مکان های دیدنی تاریخی بسیاری که در دل خود دارد، به مقصد دلخواه بسیاری از گردشگران تبدیل شده است. شهرستانی کردنشین و سرسبز در جنوب آذربایجان غربی و در دامنه رشته کوه لندشیخان که به «نگین آذربایجان غربی» معروف است. جاهای دیدنی مهاباد بسیار زیادتر از چیزی است که فکرش را می‌کنید و در این مطلب قرار است نگاهی به جاذبه های توریستی مهاباد اعم از جاذبه های گردشگری طبیعی و تاریخی این شهر بیندازیم.

این شهر که در ساحل شرقی رودخانه مهاباد است به دلیل قرار گرفتن در مرکز تلاقی سه استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان از اهمیت خاصی برخوردار است و همه ساله بیشترین آمار گردشگران را در این استان به خود اختصاص می‌دهد. شهرستان مهاباد ۹۱ اثر ملی ثبت شده دارد و ۴۰ اثر دیگر این شهر هم در حال ثبت در فهرست آثار ملی هستند.

جاذبه های طبیعی مهاباد

غار سهولان

سهولان که در زبان کردی به معنای یخبندان است غاری است در ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر مهاباد میان مهاباد- بوکان و همچنین در ۲۸ کیلومتری شهر بوکان در استان آذربایجان غربی واقع شده است. کارشناسان می‌گویند قدمت این غار به ۷۰ میلیون سال پیش برمی‌گردد.

وارد غار که شدید باید از ۱۰۰ پله پایین بروید تا به محوطه‌ خشکی آن برسید. مثل غار علیصدر باید درون غار سهولان هم قایق‌سواری کنید چون چند دریاچه درون خود دارد. دمای غار سهولان در تمام طول سال ثابت و بین ۱۰ تا ۱۳ درجه بالای صفر و عمق آب آن از یک تا ۶۲ متر است.

دخمه سنگی فخریگاه (گوردخمه فخره قا)

یکی دیگر از جاهای دیدنی مهاباد که در ۱۵ کیلومتری شمال شهرستان مهاباد و در جنوب روستای اگریگاش روی صخره ای از جنس رسوبات آهکی واقع شده، گوردخمه فقریکا، فخریگاه یا فقره‌ قا است.

قدمت این دخمه به هزاره‌ اول قبل از میلاد بازمی‌گردد و منتسب به مادهاست. برخی باستان‌شناسان مقبره موجود در این گور دخمه را متعلق به یک شاهزاده مانایی می‌دانند. اما باوری در بین ساکنین روستای اگریگاش وجود دارد که می‌گوید این دخمه بزرگ کنده شده در دل کوه زمانی اقامتگاه فرهاد بوده و مدت زمانی را در اینجا سپری کرده و به یاد معشوق خود حجاری‌هایی را انجام داده است.

گوردخمه فقره‌ قا در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی با شماره ۲۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

محوطه باستانی برده کنته

محوطه باستانی آتشکده سنگی بَرده کُنته در فاصله حدود ۶ تا۷ کیلومتری شمال شهر مهاباد بر سر راه مهاباد به ارومیه و در نزدیکی روستای یوسفکند واقع شده است. یکی از آثار کهن و باستانی بسیار ارزشمند و با شکوهِ بازمانده از حکومت مانایی ها و مربوط به هزاره قبل از میلاد درمهاباد که با گذشت هزاران سال همچنان استوار و پا برجاست، آتشکده کهن و خاموش برده کنته است.

با اینکه محوطه برده کنته در تاریخ ۲۷ مرداد ماه ۱۳۶۴ هجری شمسی به ثبت ملی رسیده است و جزء جاهای دیدنی استان آذربایجان غربی محسوب می‌شود، در بدترین شرایط نگهداری و حفاظت به سر می‌برد.

واژه برده کنته به‌معنای سنگ دارای سوراخ و حفره به‌ کار برده شده است. برخی بر این عقیده‌اند که برده کنته اشاره به قداست سنگ در باورهای مردم این سرزمین در عصر خود دارد. البته «کن» در زبان کردی می‌تواند به‌معنای کهن و دیرین باشد. به عبارتی، برده کنته احتمال دارد که دو معنی داشته باشد: اول سنگ حفره‌دار و دیگری سنگ کهن و دیرین.

تالاب کانی برازان

یکی دیگر از جاهای دیدنی مهاباد تالاب بین‌المللی کانی برازان، نخستین سایت پرنده‌ نگری در کشور است که به دلیل کثرت و تنوع پرندگان موجود در آن به بهشت پرنده نگری ایران شهره است و در بالای جاده مهاباد-میاندوآب قرار دارد. این تالاب یکی از باارزش‌ترین زیستگاه‌های انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر و بومی در شمال غرب کشور به شمار می‌رود. اگر از علاقه‌مندان به طبیعت باشید این تالاب شگفت انگیز و زیبا به طور حتم یکی از جذاب‌ترین دیدنی‌ها در سفر شما به مهاباد خواهد بود.

کانی برازان واژه ای کردی به معنای «گرازها» است. این تالاب که در کنوانسیون بین المللی تالاب ها یعنی رامسر نیز به ثبت جهانی رسیده است در سی کیلومتری شهر زیبای مهاباد واقع شده و یکی از هفت تالاب شهرستان مهاباد است. 

دریاچه سد مهاباد

سد مهاباد که در زمان احداث خود دور از شهر بوده امروزه بدلیل گسترش مهاباد در داخل شهر قرار گرفته است. در اطراف این سد و دریاچه آن جاده‌های ارتباطی مهاباد به سردشت و مهاباد به پیرانشهر قرار دارد. سد مهاباد قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۴۸ و توسط مهندسان یوگوسلاویایی ساخته شده است. این سد ازجمله ۱۰ سد پرآب کشور است.

جاده‌های ارتباطی مهاباد به سردشت و پیرانشهر از کنار این دریاچه زیبا عبور می‌کند. از نواحی دیدنی اطراف این دریاچه می‌توان به جزیره، قاضی آباد، سر میدان و تاقه دار (تک درخت) اشاره کرد. این دریاچه محل مناسبی برای تفریحاتی همچون شنا و ماهیگیری می‌باشد. از جمله ماهی‌های این دریاچه می‌توان به ماهی کپور و سوف اشاره کرد.

باغ میکائیل (پارک ملت مهاباد)

از دیگر جاهای دیدنی مهاباد که در کنار دریاچه سد مهاباد و در پایین آن قرار دارد باغ میکاییل است.

یکی از جذابیت‌های این پارک آن است که رودخانه مهاباد دقیقا از دل آن می‌گذرد که همراه با نورپردازی زیبا و سنگ‌های بزرگ و زیبای داخل آب این رودخانه مکان بسیار جذابی را در دل کوه ایجاد کرده و به همین دلیل همواره گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.

دریاچه قوپی باباعلی

تالاب و دریاچه قوپی باباعلی در ۳۰ کیلومتری شهر مهاباد در نزدیکی روستای باباقوپی قرار دارد. این تالاب که یکی از دو تالاب ثبت شده مهاباد در فهرست آثار ملی است، ۵۰۰ هکتار وسعت دارد و اطراف آن را نیزارهای بلندی احاطه کرده‌اند.

تالاب قوپی باباعلی، زیستگاه ارزشمندی برای آبزیان و پرندگان آبزی مانند آنقوت، تنجه، اردک سرحنایی و اردک سرسبز، حواصیل، فلامینگو و غازهای وحشی به شمار می‌آید و به همین دلیل، سازمان محیط زیست استان آذربایجان غربی طرح‌هایی را برای احیای آن اجرایی کرد. تالاب و دریاچه قوپی باباعلی، مکانی فوق‌العاده برای پرنده نگری است و سالانه بیش از ۳۰ هزار پرنده مهاجر به این تالاب سفر می‌کنند.

جاذبه های تاریخی مهاباد

مسجد جامع سرخ

مسجدجامع سرخ مربوط به دوره صفوی است و داخل شهر مهاباد واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۴۸ با شماره ثبت ۸۸۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مصالح اصلی مسجد آجر قرمز است؛ به طوری که سبب نامگذاری مسجد، به مسجد سرخ شده است.

این مسجد دو ایوانه و از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین بناهای تاریخی دوره اسلامی در غرب کشور به شمار می‌رود و توازن شکل طاق، گنبد و شبستان باعث شده که، پس از گذشت ۳۳۸ سال از زمان ساخت آن، سالم باقی بماند. از نظر مشخصات فنی، شبستان بزرگ مسجد با سه فرش انداز، ۱۰ ستون سنگی و حجرات اطراف صحن بسیار موزون ساخته شده و گیرایی روحانی خاصی دارد. مصالح به کار رفته در پی دیوارها، ستونها و کف فرش شبستان از سنگ و دیگر قسمت‌ها از آجر است، مسجد و حجرات اطراف صحن آن، تزئین نشده و سادگی خاصی دارد.

نقوش صخره‌ای خره هنجیران 

این اثر باستانی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است که در ۲۸کیلومتری جنوب شهر مهاباد در دره ای به نام خره هنجیران قرار دارد و سال ۱۳۷۹ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. جنس سنگ ها از نوع رسوبی بوده و نگاره ها بر روی چندین قطعه سنگ ایجاد شده است. نقوش این سنگ نگاره شامل، سوارکار و شکار حیوانات بوده و شیوه حجاری بر سنگ شبیه دخمه‌های هخامنشی در تخت جمشید و نقش رستم فارس است.‌

در بین مجموعه سنگ های خره هنجیران که از بقایای دوران سوم زمین شناسی است، بزرگترین سنگ که حکاکی در آن صورت گرفته در قلب این مجموعه قرار گرفته و سنگ های دیگر در قسمت فوقانی آن قرار دارند.

دژ قلات شاه

دژ قلات شاه با قدمتی که دوره مادها بازمی‌گردد، در ۱۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر مهاباد، در مسیر جاده مهاباد به سردشت و کنار روستای داغه قرار دارد و بخش‌های زیادی از سازه‌های درون آن از بین رفته‌اند. موقعیت قرارگیری قلعه و دژهای طبیعی پیرامون، دسترسی به آن را سخت می‌کردند. فضاهای داخلی نیز علاوه بر واحدهای مسکونی، شامل تعداد زیادی آب‌انبار می‌شود.

این اثر به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان آذربایجان غربی، در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۳۵، با شماره ثبت ۱۲۳۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

موزه مفاخر فرهنگی هنری مهاباد (سرای هیمن)

سرای هیمن یا موزه مفاخر فرهنگی هنری مهاباد در سال ۱۳۹۲ در منزل ادیب و شاعر بزرگ کُرد، سید محمد امین شیخ الاسلامی ملقب به هیمن تاسیس شد.

این موزه در خیابان شهید شهریکندی و کوچه بهمنی قرار دارد و شما می‌توانید وسایل شخصی و دست‌نوشته های بزرگان فرهنگ و هنر مهاباد را در این مکان مشاهده کنید.

حمام میرزا رسول (موزه مردم شناسی مهاباد)

حمام میرزا رسول از سال ۱۳۸۰ به موزه مردم شناسی تبدیل شد. این موزه نخستین موزه مردم‌ شناسی استان آذربایجان غربی است که در یکی از حمام‌های قدیمی مهاباد تاسیس شده است. با وجود اینکه زمان ساخت دقیق این حمام مشخص نیست اما با توجه به فُرمِ معماری آن که به آجرهای سرخ‌رنگ مسجد جامع و پل سرخ شبیه است به احتمال بسیار زیاد این حمام تاریخی متعلق به دوره صفویه و قاجاریه است. این حمام هم نیز همانند حمام‌ های قدیمی ایران دارای رختکن، گرمخانه و فضای انتقال و گنبد است. هرکدام از گنبدهای گرمخانه و رختکن چهار نورگیر در بغل و یک نورگیر در مرکز دارد.

این حمام در کنار یکی از گذرگاه‌های قدیمی بازار در مرکز شهر (تقاطع خیابان طالقانی و سید نظام) قرار گرفته است و هرسال هزاران بازدیدکننده را به خود می‌بیند.در بخشی از این موزه انواع ظروف سفالی، مسی، مفرغی و انواع سکه‌های قدیمی وجود دارد که زمانی استفاده از آن در امر داد و ستد این منطقه رایج بوده است که نام حاکمان دوران خود را به یادگار دارد. همچنین بازدید از این موزه شما را با سبک زندگی مردم این منطقه کردنشین در آذربایجان غربی آشنا می‌کند.

حمام لج

بنای حمام قدیمی لج مربوط به دوران صفویه است که به نام روستایی که در آن قرار دارد و در ۲۱ کیلومتری شمال مهاباد واقع است، حمام لج خوانده می‌شود. پی‌ها و زیربنای حمام از سنگ‌های موجود محلی و بقیه بنا از آجر چهار گوش قرمز رنگ است. محوطه زیر گنبد ورودی به صورت چهار طاقی و فواصل زیر دوپایه طاق دار چهار متر است. قسمت فوقانی بنا، که آجرهای قرمز رنگ دارد، با نوعی گچ کاری همراه با پودر سنگ ویژه‌ای پوشانده شده که حکایت از کهنگی صدها ساله دارد.

مجموعا فضای عمومی حمام به صورت مستطیل و دارای دو گنبد آجری است. شش گنبد کوچک‌تر آجری نیز اندازه‌های متفاوت دارد. آب مورد استفاده با لوله‌های سفالی به حمام راه می‌یافته و احتمالا از کانالی از رودخانه مهاباد، که در کنار حمام جاری است و در آن زمان به قصد آبیاری بنا شده و بند لج خوانده می‌شود، به داخل حمام منتقل می‌شده است.

حوضخانه شاه درویش

حوضخانه شاه درویش با قدمتی از دوره قاجار (سال ۱۲۲۴ هجری قمری) در گذشته به‌عنوان وضوخانه استفاده می‌شده است. این اثر تاریخی که داخل صحن مسجد شاه درویش قرار دارد، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

حوضخانه شاه درویش با زیربنای ۵۶ مترمربع، بنایی گنبدی و مدور دارد و با هفت پله از سطح اصلی جدا شده است. کف این حوضخانه با سنگ صاف و صیقلی پوشیده شده است و آبی که در آن جریان دارد از چشمه‌ای از کوه تامین می‌شود. جالب است بدانید آب وضوخانه‌های مهاباد از قنات‌هایی تامین می‌شود که از کوه‌های اطراف سرچشمه می‌گیرند.

حوضخانه رستم بیگ

حوضخانه رستم بیگ با قدمتی که به دوره قاجار بازمی‌گردد، در صحن مسجد رستم بیگ قرار دارد و در سال ۱۲۳۰ هجری قمری ساخته شده است. آجرهای بنا از نوع چهارگوش قرمز هستند و ملاط به‌کار رفته شامل گچ و خاک می‌شود. گنبدی آجری و مدور نیز روی بنا قرار دارد و طاق‌های آن سه قسمتی (جناغی) آجری هستند.

از آنجا که این حوضخانه درون مسجد قرار دارد؛ به نظر می‌رسد از آن به‌عنوان وضوخانه استفاده می‌‌کردند. این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱، با شماره ثبت ۷۳۸۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از دیدنی های مهاباد به شمار می‌آید.

آرامگاه بداق سلطان

مقبره بداق سلطان یا بداغ سلطان که در قسمت جنوب غربی شهر مهاباد قرار دارد، آرامگاه بداق سلطان مکری یکی از سرداران شاه عباس صفوی است.

این آرامگاه از دو قسمت، یکی فضای ورودی و دیگری اتاق اصلی تشکیل شده، که قبر بداق سلطان در قسمت اصلی آن قرار دارد. بر روی هر کدام از دو قسمت مقبره، گنبدی ساده قرار دارد. این بنا ترکیبی از سنگ و آجر قرمز چهارگوش و ملاط ماسه و آهک و دقیقا بر اساس فرم معماری مقابر دوره صفوی است، که از سه قسمت شمالی، جنوبی و گنبد دوار مرکزی تشکیل شده است.

خانه ارباب حسین مهابادی

این خانه در دو طبقه و به سبک حوضخانه‌ای و یزدی‌ سازی بنا شده است. ارباب حسین مهابادی، یکی از خان های دارای سواره‌ نظام بود که مسئولیت حفاظت از مهاباد را بر عهده داشت. 

این عمارت، همچنان در مالکیت ورثه او قرار دارد.

خانقاه شمس الدین برهانی

خانقاه شیخ شمس‌الدین برهانی با قدمتی که به دوره قاجار بازمی‌گردد، در سال ۱۳۱۰ به دست پیروان او و مردم ساخته شد. شمس‌الدین برهانی، یکی از شیوخ مشهور نقش‌بندی است که در قرن ۱۴ هجری قمری زندگی می‌کرد. او در سال ۱۳۲۵ هجری قمری چشم از جهان فرو بست و در خانقاه خود، به خاک سپرده شد.

این خانقاه با امکانات بسیار و حضور رجال بزرگ علمی و ادبی، در همان دوران یکی از مراکز مهم نشر و ترویج علوم دینی، فرهنگ و معارف اسلامی به‌ شمار می‌رفت و دروسی از جمله فقه، اصول، تفسیر، فلسفه، منطق و عرفان و دیگر علوم و فنون متداول آن زمان در آن تدریس می‌شد. با توجه به ارزش تاریخی، این اثر از مکان های دیدنی مهاباد است و در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱، با شماره ثبت ۷۷۳۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مراکز خرید مهاباد

بازار تاناکورا مهاباد

بازار تاناکورا به احتمال زیاد شما را به یاد خیابان‌ها و فروشگاه‌هایی شلوغ و پر از البسه کهنه می‌اندازد؛ اما به شما پیشنهاد می‌کنیم که حتما سری به بازار تاناکورا در مهاباد بزنید تا نظرتان عوض شود. این بازار با فروشگاه‌های تمیز، البسه اروپایی باکیفیت و متنوعی را با قیمت مناسب برای فروش به شما ارائه می‌کند.

بازار تاناکورای مهاباد مکانی فوق‌العاده برای گشت و گذار در شهر است و شما می‌توانید انواع و اقسام لباس، کیف، کفش و غیره را از مارک ها و برندهای مختلف در این بازار تهیه کنید.

بازار اصغری مهاباد

بازار اصغری یکی از بازارچه‌های مرزی مهاباد است.  این بازار چهار طبقه دارد که در آن لوازم خانگی، لوازم صوتی و تصویری، لوازم برقی و انواع پوشاک زنانه و مردانه به‌فروش می‌رسد.

مجتمع تجاری نگین غرب

مجتمع تجاری- تفریحی نگین غرب در مهاباد، یکی از مراکز خرید معروف این شهر است که به فروش انواع لباس، کیف و کفش، لوازم دکوری و لوازم آرایش و بهداشتی می‌پردازد.