هایائو میازاکی دهه هاست که مشغول کارگردانی و انیمه سازی در فیلم های انیمه بوده است و هر کدام از فیلم های او تقریباً با استقبال بین المللی مواجه شده اند. میازاکی یکی از بنیانگذاران استودیو جیبلی (Studio Ghibli) است، استودیو انیمه سازی مشهور ژاپن که از دهه ۸۰ در زمینه ساخت انیمه فعالیت داشته و هنرمندی بی نقص، داستان های اورجینال و شخصیت های قابل درک آن باعث شده که برخی از بهترین و ماندگارترین انیمه های تاریخ این ژانر را تولید کند. به عنوان انیماتور و کارگردان، میازاکی نقش مهمی در خلق تمام این فیلم های استودیو جیبلی داشته است و هر یک از این فیلم ها یک اثر بسیار احساسی و عمیقاً انسانی است، علیرغم اینکه اکثرشان فضا و داستان هایی فانتزی دارند.
هایائو میازاکی بیشتر به خاطر کارگردانی و نویسندگی ۱۱ فیلم استودیو جیبلی شناخته می شود که هیچ کدام دارای امتیاز راتن تومیتوزی کمتر از ۸۷ درصد نیست. او همچنین سه بار نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین انیمه سال شده و یک بار نیز این جایزه را به خود اختصاص داده است. این فیلم های انیمه حاوی داستان هایی منحصربفرد با شخصیت ها و فضاهای خاطره انگیزی است که عموماً در آن ها یک شخص، معمولاً دختری نوجوان، از طریق تجربه یک سری اتفاقات و چالش ها، بزرگ می شود. تک تک فیلم های میازاکی ارزش بحث جداگانه و عمیق را دارند، بدون اینکه به رتبه بندی آن ها در ادامه این مطلب توجه کنیم. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با ۱۱ مورد از بهترین انیمه های هایائو میازاکی آشنا کنیم.
۱۱- The Castle Of Cagliostro (1979)
فیلم انیمه The Castle of Cagliostro که با نام Lupin III: The Castle of Cagliostro نیز شناخته می شود اولین انیمه بلند هایائو میازاکی است. اگر چه این فیلم پیش از تاسیس استودیو جیبلی ساخته شده اما همانند بسیاری از دیگر فیلم های این استودیو، یک اقتباس مانگایی است. این اانیمه روی شخصیت سارق مشهور آرسن لوپن سوم تمرکز دارد که توسط کازوهیکو کاتو خلق شده بود و ماجراجویی های وی پس از سرقت از یک کازینو و سفر به کشور کاگلیوسترو برای نجات پرنسس آن از یک توطئه را روایت می کند. اگر چه این انیمه در ابتدا از لحاظ تجاری موفق نبود اما The Castle of Cagliostro بعد از اکران های دوباره بسیار محبوب شد و می تواند تاثیر آن را در فیلم های انیمه آمریکایی متعددی دید، از جمله در انیمه Atlantis: The Lost Empire.
بعد از ساخت فیلم های متعددی برای مخاطبان بزرگسال تر، هایائو میازاکی با فیلم Ponyo به فیلمسازی برای کودکان بازگشت. همانند دیگر فیلم های میازاکی، این فیلم نیز چیزهای بسیاری برای بزرگسالان دارد اما در اینجا خطرات داستان برای شخصیت ها بسیار کمتر و داستان لطیف تر است. شخصیت پونیو یک موجود شبیه ماهی قرمز است که می خواهد انسان باشد. رابطه او با انسان ها،از جمله پسربچه ای به نام سوسوکه و یک مادربزرگ، طبیعت حساس و مهربانش، و درگیری های او با پدر سنتی اش باعث می شود که شرایط برای یک شخصیت نامناسب برای شرایط کنونی فراهم شود که بسیار بامزه اما با رگه هایی تکان دهنده و تاریک است. میازاکی به خاطر انیمه های هوایی اش شناخته می شود اما Ponyo نشان می دهد که او به همان اندازه در زمینه ساخت انیمه های دریایی نیز مهارت دارد.
۹- Castle In The Sky (1986)
Castle in the Sky سومین فیلم میازاکی و اولین فیلم اوست که توسط استودیو جیبلی ساخته شد. این انیمه داستان پسربچه و پرنسسی را روایت می کند که سعی دارند از یک کریستال در برابر گروهی دزد دریایی و مامورین حکومتی محافظت کنند، کسانی که می خواهند از این کریستال سلاحی ساخته و شهر مخفی که این کریستال کنترل می کند را تصاحب نمایند. داستان انیمه Castle in the Sky شامل ربات ها، قلمروهای فراموش شده، جادو و سفینه های فضایی می شود که آن را به یکی از اولین فیلم های مدرن استیم پانک تبدیل می کند. جلوه های بصری رنگارنگ و شخصیت های بامزه، به ویژه دار دسته دزدان دریایی که از دشمنان به متحدان شخصیت های اصلی تبدیل می شوند، این انیمه را به یکی از ماندگارترین و تاثیرگذارترین انیمه های تاریخ این ژانر تبدیل می کنند.
۸- Nausicaä Of The Valley Of The Wind (1984)
Nausicaä of the Valley of the Wind نمونه ای اولیه از تمرکز هایائو میازاکی روی پیام های ضد جنگ و حفاظت از محیط زیست است. ناوشیکا یک پرنسس از قبیله ای است که بعد از جنگی آخرالزمانی که بخش اعظم جامعه بشری را نابود کرده و زمین را به یک بیابان مسموم و غیرقابل سکونت تبدیل کرده، در زمینی متفاوت از قبل زندگی می کند، سیاره ای که اکنون تنها با استفاده زا حشراتی غول پیکر و زره دار که زنده مانده و همچنان به زندگی آرام خود ادامه می دهند می توان در آن رفت و آمد کرد، در شرایطی که جنگ بین انسان ها همچنان ادامه دارد. این فیلم از لحاظ وسعت بسیار بزرگ بوده و موفقیت آن به توسعه استودیو جیبلی در یک سال بعد کمک بسیاری کرد. علاوه بر انیماتوری و کارگردانی، میازاکی یک نویسنده مانگای بسیار بااستعداد نیز هست و این انیمه نیز اقتباسی از یک سری کتاب کمیک به همین نام نوشته خود اوست.
۷- The Wind Rises (2013)
هایائو میازاکی به وضوع شیفته هواپیماها، مهندسی هوایی و تمام چیزهایی است که به پرواز مربوط می شود. در ادای دینی به این موضوع، انیمه The Wind Rises یک داستان بیوگرافی مآبانه در مورد جیرو هوریکوشی است، یک طراح هواپیما در دوران جنگ جهانی دوم در ژاپن که هواپیماهای طراحی و ساخته شده توسط وی در طول این جنگ به کار گرفته شدند، موضوعی که وی به خاطر آن ناراحت بود. انیمه The Wind Rises در بخش بهترین انیمه سال در سال ۲۰۱۴ نامزد دریافت جایزه اسکار شد و امتیاز آن در وبسایت راتن تومیتوز ۸۸ درصد ذکر شده است. این فیلم یک نگاه صادقانه بسیار بی نقص به یک زندگی الهام بخش اما تراژیک است. هوریکوشی رویای طراحی هواپیماهای زیبا و کارآمد را داشت اما استفاده از طرح های او برای هواپیماهای جنگی باعث شد که این فیلم استودیو جیبلی پایانی احساسی و تکان دهنده داشته باشد.
شخصیت اصلی انیمه Porco Rosso یک خلبان افسانه ای ایتالیایی در جنگ جهانی اول است که اکنون در آسمان ایتالیا برای مبارزه با دزدان دریایی پرواز می کند و عملاً هر کاری که دوست دارد انجام می دهد. چیزی که او را از دیگر خلبانان متمایز می کند این است که به شکلی غیرقابل توصیف نفرین شده و سر یک خوک را دارد. این فیلم ترکیبی از ماجراجویی های پرهیاهو، قدرت بخشیدن به زنان (از طریق شخصیت فیو پیکولو که یک مکانیک سرسخت است) و اندوه مالیخولیایی نسبت به جنگ است که عامل همه مشکلات است. این فیلم دارای امتیاز راتن تومیتوز ۹۵ درصد بوده و یک نگاه منحصربفرد به داستان قهرمانی کلاسیک است که هرگز شخصیت پورکو را به تمامی شخصیتی مثبت به تصویر نمی کشد.
۵-Howl’s Moving Castle (2004)
انیمه Howl’s Moving Castle بر اساس کتابی به همین نام ساخته شده و بحق نامزد دریافت جایزه اسکار در مراسم هفتاد و ششم اسکار شد. روایت فانتزی این فیلم می تواند چالش برانگیز و پیچیده باشد، چون گاهی اوقات این حس ایجاد می شود که دو روایت متفاوت به پیش می رود، یکی در مورد شخصیت هول که سعی دارد از مشارکت در یک جنگ ویرانگر دوری کند و دیگری در مورد سوفیا که تلاش دارد دریابد چطور از یک پیرزن دوباره به یک زن جوان بازگردد، بعد از اینکه توسط یک جادوگر نفرین شده است. علیرغم این پیچیدگی، جزییات دنیای جادویی و سرنوشت شخصیت سوفی آن را به یکی از جذاب ترین و تحسین شده ترین آثار هایائو میازاکی تبدیل می کند.
۴- Princess Mononoke (1997)
فرهنگ فولکلور ژاپنی ترکیبی همیشگی و مهم در کارهای انیمه هایائو میازاکی است و انیمه Princess Mononoke آن را با شخصیت های افسانه ای و پیامی ضد جنگ و محیط زیستی ترکیب می کند تا یک داستان حماسی و تقریباً ترسناک را روایت کند. در این انیمه، پرنسس آشیتاکا برای درمان خودش پس از یک نفرین شیطانی به سفری ماجراجویانه می رود و سفرهایش وی را در میانه جنگ بین جامعه صنعتی، گرازها، گرگ های سخنگو و ارواج قدرتمند جنگل قرار می دهد. آشیتاکا و سان که پرنسسی گرگی است رابطه ای بسیار خوش ساخت دارند که هسته ای رمانتیک و جذاب به فیلمی می بخشد که مملو از خشونت و خطر است. انیمه Princess Mononoke به این موضوع می پردازد که چطور جستجوی قدرت حتی به بهانه امنیت نیز می تواند خطرناک باشد.
۳- Kiki’s Delivery Service (1988)
هایائو میازاکی با این موضوع شناخته می شود که در اکثر فیلم هایش از شخصیت های اصلی زن استفاده می کند و Kiki’s Delivery Service نیز یکی دیگر از فیلم های اوست که حال و هوایی فمنیستی دارد، جایی که داستان یک ساحره جوان به نام کیکی روایت می شود که خانه اش را ترک می کند و به دنبال پیدا کردن کار و یک زندگی مستقل است. در حین اینکه کیکی تلاش دارد با زندگی جدیدش سازگار شود، فراز و نشیب های بسیاری را تجربه می کند و باید با کاهش قدرت هایش مقابله کند. Kiki’s Delivery Service فیلمی زیبا با فضای بی نقص برای شخصیت ماجراجو و دارای اعتماد به نفسِ کیکی است که اعتماد به نفس و قدرت هایش را از دست داده و و به تنهایی بار دیگر آن ها را بازپس می گیرد.
My Neighbor Totoro فیلمی است که عمدتاً برای کودکان ساخته شده و هنوز تم های بالغ و بزرگسالانه ای دارد که در تمام فیلم های هایائو میازاکی دیده می شود. شخصیت های My Neighbor Totoro شامل خانوده کوساکابه می شوند. یک دختر ۱۰ ساله به نام ساتسوکی، یک دختر چهار ساله به نام می و پدرشان تاتسو نیز دیگر شخصیت های این خانواده هستند که همگی به یک خانه قدیمی اما بزرگ در نزدیکی بیمارستانی نقل مکان می کنند که مادر خانواده در آن بستری شده است. در خانه جدیدشان، می و ساتسوکی ارواح جنگلی با سه گوش نوک تیز و پرزدار را کشف می کنند. بزرگ ترین این ارواح توتورو نام دارد که در دورانی سخت برای این خانواده، به دوستی مهربان و آرامش بخش تبدیل می شود.
در My Neighbor Totoro هیچ شخصیت شروری وجود ندارد و بزرگ ترین منبع درگیری زمانی است که می گم شده و ساتسوکی و توتورو برای پیدا کردنش تلاش می کنند. با چنین خطرات اندکی، این فیلم در ظاهر نباید خیلی خوب باشد اما رابطه این دختران با هم و زندگی جدیدشان به شکل خاصی جذاب و جدید است. این دو خواهر از بهترین شخصیت های زن فیلم های استودیو جیبلی هستند. آن ها با هم درگیر می شوند و یکدیگر را دست می اندازند اما در نهایت عاشق هم هستند و دنیای واقعی از دریچه نگاهشان هم ترسناک و هم سرگرم کننده و جذاب است. این فیلم اگر چه پیچیدگی خاصی ندارد اما یک فیلم آرامش بخش و تاثیرگذار است که هر کسی می تواند از تماشایش لذت ببرد.
۱- Spirited Away
Spirited Away انیمه ای ساخته هایائو میازاکی است که بالاترین امتیاز راتن تومیتوز را در میان فیلم های این نابغه ژاپنی با امتیاز ۹۷ درصد در اختیار دارد و در سراسر جهان به عنوان یکی از بزرگ ترین دستاوردهای میازاکی و ژانر انیمه شناخته می شود. این فیلم در بخش بهترین انیمه در مراسم ۷۵اُم اسکار نامزد شده و این جایزه را بدست آورد و هنوز هم تنها فیلم انیمه غیرانگلیسی زبان با انیمیشن دستی است که توانسته به چنین افتخاری دست پیدا کند. این انیمه روایت چیهیرو را دنبال می کند، دختربچه ای که به شکلی اسرارآمیز به یک حمام عمومی در دنیای ارواح منتقل می شود و اکنون باید با تنهایی و ترک شدن کنار بیاید، در شرایطی که هنوز هم خصوصیات انسانی را در خود حفظ کند. او در این دنیای غریب با ارواح و شخصیت های مختلفی آشنا می شود که همگی از افسانه شناسی ژاپن نشأت گرفته اند.
انیمه Spirited Away کامل ترین فیلم هایائو میازاکی است و با تم هایی سروکار دارد که برای انیمیشن های کودکان غیرمعمول هستند. حمام عمومی داستان یک فضای عجیب اما قابل درک مملو از شخصیت های خوش ساخت و قابل درک است و ماجراجویی چیهیرو از یک خارجی وحشت زده تا یک کارمند دارای اعتماد به نفس، سفری ماجراجویانه است که هرگز کسل کننده نبوده و کاملاً باورپذیر است. در پایان فیلم، وقتی چیهیرو با شکست دادن رییس بدجنسش را در یک بازی معمایی برای آزاد شدن شکست می دهد، خوشحالی دشمنان سابقش که اکنون دوست او شده اند بسیار هیجان انگیز و مالیخولیایی است، در حالی که چیهیرو به گرمی با دنیا و مردمی که روزگاری از آن ها متنفر بود خداحافظی می کند.
آقای میازاکی رو همیشه ستایش می کنم، کلا کارهای زد جنگ میسازه، من تمام انیمه های ایشون رو دیدم و خیلی چیزا به آدم یاد میده، شما وقتی کارهای ایشون رو میبینی که در واقع دنیایی هست که تو ذهنش داره، واقعا لذت می بری
دلم ژاپن میخواد.
این فیلمساز نابغه است
آقای میازاکی رو همیشه ستایش می کنم، کلا کارهای زد جنگ میسازه، من تمام انیمه های ایشون رو دیدم و خیلی چیزا به آدم یاد میده، شما وقتی کارهای ایشون رو میبینی که در واقع دنیایی هست که تو ذهنش داره، واقعا لذت می بری
ضد جنگ منظورم بود