شصت سال پیش، روسیه (اتحاد جماهیر شوروی) جهنم را روی زمین رها کرد، یک ابربمب آخرالزمانی که می توانست یک شهر را به تلی از ویرانه تبدیل کرده و میلیون ها نفر را به کام مرگ بکشد. در این آزمایش هسته ای، بمب موسوم به بمب تزار (Tsar Bomba) منفجر شد، تستی که هنوز هم بزرگ ترین انفجاری است که تاکنون توسط انسان صورت گرفته است، انفجاری با ۳,۳۰۰ برابر انرژی بیشتر از بمب اتمی که روی شهر هیروشیما رها شد. ویدیو از طبقه بندی خارج شده، این انفجار آزمایشی را روی جزیره ای دوردست در قلمرو دریایی شوروی در اقیانوس قطب شمال در سال ۱۹۶۱ نشان می دهد.
هفته گذشته بود که ولادیمیر پوتین یک موشک Satan-2 ICBM را آزمایش کرده و تهدید کرد که سه گانه هسته ای خود را برای مقابله با غرب و ناتو توسعه خواهد داد. روسیه با ۶,۰۰۰ کلاهک هسته ای بزرگ ترین زرادخانه هسته ای جهان را در اختیار داشته و تلاش دارد که این کلاهک ها را روی موشک های هایپرسونیک غیرقابل توقف خود نصب کند.
اما هیچ کدام از این کلاهک ها به بزرگی بمب تزار یا «پادشاه بمب ها» نیست، عنوانی برای این کلاهک آزمایشی که مسیر جنگ سرد را تغییر داد. این بمب که رسماً با نام product 602 و با اسم رمز ایوان (Ivan) شناخته می شد، یک بمب گرما هسته ای بزرگ بود که قرار بود نشان دهد دانشمندان هسته ای شوروی نیز توانسته پا به پای قدرت هسته ای ویرانگر ایالات متحده پیش برود.
بمب تزار بسیار غول پیکر بود، با نزدیک به ۸ متر طول، بیش از ۲.۱ متر عرض و وزن ۲۷ تن که امکان نصب آن روی هیچ بمب افکنی وجود نداشت. تصاویر سری که اکنون از طبقه بندی خارج شده اند، نشان می دهد که این بمب در اولین و تنها تست خود روی یک نسخه خاص و دستکاری شده از بمب افکن Tu-95 نصب شده است. در روز ۳۰ اکتبر ۱۹۶۱، خدمه این بمب افکن، بمب تزار را در ارتفاع بالا روی جزیره سورنی در منتهی الیه قلمرو روسیه در شمال رها کردند. یک چتر نجات سقوط این بمب را آهسته تر کرده و سپس این بمب در ارتفاع حدود ۴ کیلومتری روی زمین منفجر شد در حالی که نور تولید شده از این انفجار در فاصله بیش از ۱,۰۰۰ کیلومتری نیز قابل مشاهده بود.
ویدیو منتشر شده نشان می دهد که یک ابر قارچی جهنمی از گرد و خاک به ارتفاع بیش از ۶۷.۲ کیلومتری در آسمان ایجاد می شود که هشت برابر بلندتر از ارتفاع کوه اورست است. موج ناشی از این انفجار باعث شد که ساختمان های موجود در این جزیره متروکه تا فاصله ۵۵ کیلومتری با خاک یکسان شوند. همچنین گفته می شود که این آزمایش هسته ای باعث شکسته شدن شیشه ها در نروژ و فنلاند در فاصله بیش از ۱,۶۰۰ کیلومتری از محل انفجار شده بود. بر اساس گزارش ها، ۹ سرنشین بمب افکن Tu-95 تنها ۵۰ درصد شانس زنده ماندن پس از انجام این انفجار را داشتند.
این بمب افکن در هنگام منفجر شدن بمب تزار در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری از محل انفجار حضور داشت اما موج انفجار باعث شد که این بمب افکن حدود نیم مایل از ارتفاع خود را کاهش دهد و توانایی فرود آمدن ایمن را نداشت. یک هواپیمای دیگر تیمی پنج نفره از کارشناسان را حمل می کرد که وظیفه نظارت بر این آزمایش را بر عهده داشتند. هر دو هواپیما با یک رنگ سفید خاص رنگ آمیزی شده بودند تا تشعشعات هسته ای را منعکس کند. برآوردها نشان داد که قدرت این انفجار ۵۰ مگان بوده که معادل انفجاری حاصل شده از ۵۰ میلیون تن تی ان تی است.
خوشبختانه سردمداران شوروی به این نتیجه رسیدند که بمب تزار بسیار بزرگ تر از آنی است که بتوان از آن استفاده کرد و کلاهک های هسته ای کوچک تر که روی موشک ها نصب می شدند، تمرکز این کشور در دوران جنگ سرد را به خود اختصاص داد. اما اگر بمب تزار روی یک منطقه مسکونی رها می شد، نتیجه بسیار ویرانگر بود. بر اساس ابزاری به نام Nuke Map که توسط یک مورخ به نام الکس ولرشتین طراحی شده، یک انفجار ۵۰ مگاتنی در لندن امروزی می توانست ۵.۸ میلیون نفر را به کام مرگ کشانده و ۳.۴ میلیون نفر دیگر را مجروح کند. انفجار این بمب بر فراز میدان ترافالگار می توانست یک گلوله آتشین به عرض ۱۰ کیلومتر ایجاد کند که مرکز لندن و مناطق اطراف را در خود فرو می برد.
چنین انفجاری حتی در فاصله ۶۰ کیلومتری باعث سوختگی های درجه سه می شد که احتمالاً به قطع شدن عضو می انجامید. این برآوردها بر اساس شبیه سازی انفجار یک بمب ۵۰ مگاتنی انجام شد که شبیه انفجار دو مرحله ای بمب تزار بود. اما طراحی اولیه این بمب برای یک انفجار سه مرحله ای صورت گرفته بود که ۱۰۰ مگا تن قدرت انفجار داشت. ساخت این مگابمب نقطه عطفی در جنگ سرد بود و تا حدودی باعث شکل گیری معاهده بین المللی ممنوعیت تست سلاح های هسته ای روی زمین شد. آندری ساخاروف، طراحی بمب تزار چنان از چیزی که خلق کرده بود در وحشت فرو رفت که در ادامه کارزاری را برای ممنوعیت توسعه سلاح های هسته ای راه اندازی کرد و به خاطر آن جایزه صلح نوبل را بدست آورد.
بدون نظر