زندگینامه کامل امام زمان حضرت مهدی (عج)؛ از همسر و فرزندان تا اصحاب و یاران

۱۵ شعبان روز تولد حضرت مهدی (عج) امام دوازدهم شیعیان است. در ادامه مروری بر زندگینامه امام زمان حضرت مهدی (عج) خواهیم داشت.

امام زمان حضرت مهدی (عج) کیست؟

محمّد بن حسن عسکری معروف به حجت بن الحسن، یگانه فرزند امام عسکری (ع) یازدهمین امام شیعیان و همسر ایشان نرجس خاتون است.

حضرت مهدی (عج) بنابر باور شیعیان، دوازدهمین و آخرین امام و همان منجی موعود است.

وی به دنبال شهادت پدرش امام حسن عسکری (ع) در ۵ سالگی منصب امامت شیعیان را عهده دار شد. آن بزرگوار پس از سپری شدن دوران غیبت با تشکیل حکومت عدل جهانی احکام الهی را در سرتاسر زمین حاکمیت خواهد بخشید.

کنیه و القاب امام زمان حضرت مهدی (عج)

کنیه: ابوالقاسم

امام زمان حضرت مهدی(عج) هم نام و هم کنیه حضرت پیامبر اکرم(ص) است. در روایات آمده است که شایسته نیست آن حضرت را با نام و کنیه، اسم ببرند تا آن گاه که خداوند به ظهورش زمین را مزیّن و دولتش را ظاهر گرداند.

القاب: مهدى، خاتم، منتظر، حجت، صاحب الامر، صاحب الزمان، قائم و خلف صالح

شیعیان در دوران غیبت صغرى ایشان را «ناحیه مقدسه» لقب داده بودند. در برخى منابع بیش از ۱۸۰ لقب براى امام زمان(ع) بیان شده است.

ولادت امام زمان حضرت مهدی (عج)

امام زمان حضرت مهدی (عج) در سحرگاه پانزدهم ماه شعبان سال ۲۵۵ قمری، علی رغم مراقبت های ویژه مأموران حکومت عباسی، در خانه امام عسکری (ع) در سامرا چشم به جهان گشود.

تولد مخفیانه آن حضرت بی شباهت به تولد حضرت موسی (ع) و حضرت ابراهیم خلیل (ع) نیست. همان گونه که این دو پیامبر بزرگ الهی تحت شدیدترین تدابیر امنیتی فرعونیان و نمرودیان به اراده خداوند و به سلامت در کنار کاخ فرعون و نمرود متولّد شدند، حضرت مهدی (عج) نیز در حالی که جاسوسان و مأموران خلیفه عباسی تمام وقایع خانه امام یازدهم (ع) را زیرنظر داشتند، در کمال امنیت و بدون آن که دشمنان بویی ببرند، قدم به جهان هستی گذاشت.

دوران زندگی امام زمان حضرت مهدی (عج)

۱) از تولد تا غیبت:

امام زمان حضرت مهدی (عج) پس از تولد حدود ۵ سال تحت سرپرستی پدر بزرگوارشان امام عسکری (ع) به صورت نیمه مخفی زندگی کردند. یکی از کارهای بسیار مهمی که حضرت امام حسن عسکری (ع) در این دوره انجام دادند این بود که امام زمان حضرت مهدی (عج) را به بزرگان شیعه معرفی کردند تا در آینده در مسئله امامت دچار اختلاف نشوند.

۲) دوره غیبت صغری:

پس از شهادت حضرت امام حسن عسکری (ع) در سال ۲۶۰ ق دوره غیبت صغری آغاز شد و تا سال ۳۲۹ ق ادامه پیدا کرد. در این دوره امام زمان حضرت مهدی(عج) از طریق چهار نائب به ادامه امور مردم می پرداختند.

۳) دوره غیبت کبری:

این دوران از سال ۳۲۹ ق شروع شد و تا زمانی که خداوند مصلحت بدانند ادامه خواهد داشت در این دوره پاسخ به پرسش ها و احکام مردم بر عهده نایبان عام آن حضرت است و حضرت نایب خاصی برای این دوره معرفی نکرده اند.

۴) دوره حکومت:

پس از ظهور، امام زمان حضرت مهدی(عج) براساس احکام اسلام حکومت واحد جهانی تشکیل خواهند داد که در سایه آن سرتاسر عالم پر از عدل و داد خواهد شد.

سیمای امام زمان حضرت مهدی (عج)

پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار (ع) هر کدام در سخنان خود به اوصاف امام مهدی (عج) اشاره کرده اند.

حضرت امام رضا (ع) در توصیف ویژگی های چهره و سجایای اخلاقی و ویژگی های برجسته آن حضرت می فرمایند: «قائم آل محمد (عج) هاله هایی از نور چهره زیبای او را احاطه کرده است رفتار معتدل و چهره شادابی دارد. از نظر ویژگی های جسمی شبیه ترین فرد به رسول خدا (ص) است. نشانه خاصّ او آن است که گرچه عمر بسیار طولانی دارد، ولی از سیمای جوانی برخوردار است؛ تا آن جا که هر بیننده ای او را ۴۰ ساله یا کمتر تصور می کند. از دیگر نشانه های او آن است که تا زمان مرگ با وجود گذشت زمان بسیار طولانی هرگز نشان پیری در چهره او دیده نخواهد شد».

همسر و فرزندان امام زمان حضرت مهدی (عج)

در سال های اخیر بحثی جدید مطرح شده است که سابقه ای در کتب شیعه ندارد که آیا در زمان غیبت و حتی زمان ظهور، امام زمان(عج) همسر و فرزند دارند یا خیر.

سه نظر پیرامون این ماجرا وجود دارد. موافقانی مثل علامه مجلسی و سید محمد صدر عمدتاً به تعدادی از روایات و ادعیه استناد می کنند که در آن ها به فرزندان و همسر امام زمان(عج) اشاره می شود.

مخالفان اما می گویند کسی که ازدواج می کند نمی تواند ناشناخته باقی بماند در حالی که غیبت امام برای ناشناخته بودن ایشان است. همچنین به روایاتی استناد می کنند که صراحتاً می فرمایند امام عصر (عج) در زمان غیبت و ظهور فرزندی ندارند.

گروه دیگری مانند سید جعفر مرتضی عاملی این قضیه را محل شک و تردید می داند و ترجیح می دهند که در این مورد سکوت کنند.

اصحاب و یاران امام زمان حضرت مهدی (عج)

۱- عثمان بن سعید عمروى (متوفاى سال ۲۶۵ ق.)

۲- محمد بن عثمان عمروى (متوفاى سال ۳۰۴ق.)

۳- حسین بن روح نوبختى (متوفاى سال ۳۲۶ق.)

۴- على بن محمد سمرى (متوفاى سال ۳۲۹ق.)

این ۴ تن نماینده بلافصل امام زمان حضرت مهدی (عج) بودند که در ایام غیبت صغرى، پس از شهادت امام حسن عسکرى(ع)، از سال ۲۶۰ تا ۳۲۹، به مدت ۷۰ سال به ترتیب، واسطه میان امام زمان حضرت مهدی (عج) وشیعیان ایشان بودند. این چهار نفر به «نوّاب اربعه» مشهورند.

ولى در هنگام ظهور آن حضرت، ۳۱۳ نفر از یارانش به او پیوسته و نخستین هسته لشکریان امام زمان حضرت مهدی (عج) را تشکیل مى ‏دهند. علاوه بر آنان، هزاران نفر در ایام غیبت آن حضرت به این مقام ارجمند نایل شده ‏اند که بر دیگران پنهان مانده است و پنهان خواهد ماند.

همچنین افراد بسیارى در ایام غیبت به محضرش شرفیاب گشته و از عنایاتش بهره ‏مند شده ‏اند که در این جا به نام برخى از آنان اشاره مى ‏گردد:

اسماعیل بن حسن هرقلى / سید محمد بن عباس جبل عاملى / سید عطوه علوى حسنى / امیراسحاق استرآبادى / ابوالحسین بن ابى بغل / شریف عمر بن حمزه / ابوراجح حمامى / شیخ حر عاملى / مقدس اردبیلى / محمد تقى مجلسى / میرزا محمد استرآبادى / علامه بحر العلوم / شیخ حسین آل رحیم /  ابوالقاسم بن ابى جلیس /  ابو عبداللَّه کندى / ابو عبداللَّه جنیدى / محمد بن محمد کلینى / محمد بن ابراهیم بن مهزیار / محمد بن اسحاق قمى / محمد بن شاذان نیشابورى

هنگامى که امام زمان حضرت مهدی(عج) ظهور کند و قیام آزادى بخش وى فراگیر شود، برخى از سلاطین و حاکمان کشورها در برابر او تواضع نموده و سر تسلیم فرود مى‏ آورند و برخى دیگر با آن حضرت، به مقابله و منازعه بر مى‏خیزند و پس از درگیرى، متحمل شکست و اضمحلال خواهند شد و حکومت آن حضرت، از شرق تا غرب کره زمین را فرا خواهد گرفت. در این باره، روایات فراوانى از معصومین(ع)نقل شده است که براى نمونه، حدیثى را از امام محمد باقر(ع) بیان می ‏کنیم:

عَن أبی جعفر(ع) قال: القائِمُ مِنّا مَنصُورٌ بالرُّعبِ، مُؤیّدٌ بالنَّصر، تُطوى‏ له الأرضُ وَتظهَرُ لَهُ الکنوزُ ویبلغُ سُلطانه المشرقَ والمغرِبَ ویُظِهرُ اللَّهُ دینهُ على الدّینِ کُلّه ولو کَرِهَ المُشرکون فلا یَبقى‏ على وجهِ الأرضِ خرابٌ إلّا عمّر وینزلُ روحُ‏اللَّهِ عیسى بن مریم فیُصلّی خلفه.

«قیام کننده از ما منصور به رعب و مؤیّد به نصر است. زمین از براى او در نوردیده شود و گنج‏هاى پنهان را براى او آشکار کند. سلطنت و حکومت او شرق و غرب را فرا خواهد گرفت و خداوند منان، به دست او دین خود را بر همه دین‏ها غالب گرداند، اگر چه مشرکان را خوش نیاید. در روى زمین هیچ خرابى باقى نماند، مگر این که آبادش کند و روح اللَّه، عیسى بن مریم از آسمان نازل شده و بر او اقتدا کند و پشت سرش نماز بخواند.»