زمین تخت گرایی توسط سازمان ها و افرادی ترویج می شود که در مخالفت با چند قرن اجماع علمی، به صاف بودن زمین باور دارند و در عین حال کروی بودن زمین را انکار می کنند. باورهای زمین تخت گرایان شبه علم است و فرضیه ها و ادعاها مبتنی بر دانش علمی نیستند. طرفداران زمین تخت گرا توسط متخصصان فلسفه و فیزیک به عنوان منکران علم طبقه بندی می شوند.
ریشه باور زمین تخت گرایان چیست؟
قدمت گروه های زمین تخت گرا در دوران مدرن به اواسط قرن بیستم باز می گردد. زمین تخت گرایان متعصب، اغلب که انگیزه های مذهبی دارند یا درگیر تئوری های توطئه هستند. زمین تخت گرایی با استفاده از رسانه های اجتماعی، به طور فزاینده ای ترویج می شود.
باور امروزی زمین تخت گرایان از نویسنده انگلیسی ساموئل رابوثام (Samuel Rowbotham) سرچشمه گرفته است. رابوثام بر اساس نتایج حاصل از آزمایش خود، جزوه ای را در سال ۱۸۴۹ منتشر کرد و اظهار داشت که زمین یک صفحه صاف است که در مرکز آن قطب شمال قرار دارد و امتداد لبه های آن توسط دیواری از یخ که قطب جنوب باشد، محدود شده است. رابوثام همچنین معتقد بود که خورشید و ماه، ۴,۸۰۰ کیلومتر، بالاتر از زمین و کل کیهان ۵,۰۰۰ کیلومتر بالاتر از زمین قرار دارد.
او همچنین جزوه ای با عنوان «ناسازگاری نجوم مدرن و مخالفت آن با کتاب مقدس» منتشر کرد که در آن استدلال می کرد که کتاب مقدس، از این ایده که زمین تخت و غیرقابل حرکت است، حمایت می کند.
بسیاری از زمین تخت گرایان تلاش می‌کنند تا با استدلال‌های خود ثابت کنند چرا با وجود اینکه زمین تخت است، طوری رفتار می‌کند که ما آن را تخت تصور می‌کنیم. اما مسئله اصلی این است: اگر زمین تخت باشد دیگر آن سیاره‌ای که ما می‌شناسیم نخواهد بود. در حقیقت اگر زمین مسطح باشد انسان و تمام موجودات روی زمین خواهند مرد.
۱۰ دلیل ساده که ادعای زمین تخت گرایان را رد می کند
۱. کره ماه
در گذشته کره ماه برای یونانیان باستان یک رمز و راز بزرگ بود و آنها در جستجوی دانش و اطلاعات بیشتر، به مشاهدات بصیرتی متعددی رسیده بودند که به بشریت کمک کرد تا شکل سیاره‌مان را درک کنند. ارسطو که مطالعات زیادی درباره ماهیت کروی شکل کره زمین انجام داده بود، دریافت که در هنگام ماه‌گرفتگی (زمانی که کره زمین بین خورشید و ماه قرار می‌گیرد)، سایه روی کره ماه دایره‌ای شکل است و این سایه متعلق به کره زمین است و این سرنخ دقیقی درباره ماهیت کروی شکل زمین محسوب می‌شود. از آنجا که کره زمین درحال چرخش است، سایه بیضی شکل ثابتی را در هر ماه‌گرفتگی ایجاد می‌کند و همین ثابت می‌کند که کره زمین نه تنها گرد، بلکه کروی شکل است.
۲.کشتی‌ها و افق
اگر کنار ساحل قدم زده و به افق خیره شده باشید، احتمالا متوجه یک پدیده جالب شده‌اید: به نظر می‌رسد که کشتی‌ها انگار از زیر دریا بیرون می‌آیند. اما می‌دانیم که کشتی‌ها با نزدیک شدن به دید ما دوباره از آب بیرون نمی‌آیند. پس دلیل آنکه این‌طور به نظر می‌رسد که انگار کشتی ها از لابلای موج‌ها بیرون می‌آیند، این است که کره زمین مسطح نیست و گرد است.
مورچه‌ای را تصور کنید که برروی سطح یک پرتقال به سمت میدان دید شما راه می‌رود. اگر از بالای پرتقال نگاه کنید، می‌بینید که بدن مورچه تدریجا از افق ظاهر می‌شود و دلیل آن هم کروی بودن پرتقال است. اگر این آزمایش را به جای آنکه روی یک شی کروی انجام دهید، با یک مورچه برروی یک جاده انجام دهید، نتیجه متفاوت خواهد بود و می‌بینید که مورچه به آرامی درمعرض دید قرار می‌گیرد؛ بسته به آنکه دید شما چقدر واضح باشد.
۳. صور فلکی ستاره‌ها
این مشاهدات در اصل توسط ارسطو (بین سال‌های ۳۸۴ تا ۳۲۲ قبل از میلاد مسیح) انجام شد. او در آن زمان با در نظر داشتن صورت‌های فلکی مختلف که در آسمان به سمت خط استوا حرکت می‌کردند، تشخیص داد که زمین گرد است.
ارسطو بعد از بازگشت از سفرش به مصر گفت: «ستاره‌هایی در مصر و یونان دیده می‌شوند که در مناطق شمالی‌تر دیده نمی‌شوند» او در ادامه گفت که این پدیده تنها در صورتی قابل توجیه است که انسان‌ها، ستاره‌ها را از یک سطح گرد ببینند و مدعی شد که کره زمین، اندازه بزرگی ندارد؛ چرا که در غیر این صورت، تاثیر این تغییر جزیی مکان، به این سرعت آشکار نمی‌شود.
هرچه از خط استوا دورتر شوید، صورت‌های فلکی شناخته شده بیشتر به سمت افق فاصله می‌گیرند و جایشان را به ستاره‌های دیگر می‌دهند و اگر زمین مسطح بود، چنین اتفاقی رخ نمیداد.
۴. سایه‌ها
اگر چوبی را در زمین فرو کنید، یک سایه تشکیل می‌دهد. با گذر زمان، سایه چوب روی زمین حرکت می‌کند (همین اصل در ساخت ساعت‌های سایه‌ای باستانی مورد استفاده قرار می‌گرفته). اگر زمین مسطح بود، دو چوب در مکان‌های مختلف، سایه‌های مشابهی ایجاد می‌کردند. ولی این‌گونه نمی‌شود؛ چون زمین کروی است و مسطح نیست. اراتوستن ( ۲۷۶ تا ۱۹۴ قبل از میلاد مسیح) از این اصل برای محاسبه دقیق محیط زمین استفاده کرد.
۵. دیدن دوردست‌ها از ارتفاع بالاتر
روی یک فلات صاف بایستید و به روبرو و افق نگاه کنید. به چشمانتان فشار می‌آورید و سپس دوربین چشمی را بیرون آورده و تا جایی که چشم کار می‌کند (با کمک لنزهای دوربین چشمی) می‌توانید به روبرو خیره شوید.
حالا از نزدیک‌ترین درختی که در اطرافتان است بالا بروید؛ هرچه بالاتر بهتر.. حالا دوباره نگاه کنید؛ متوجه می‌شوید که هرچه بالاتر بروید، دورتر را بیشتر می‌بینید. معمولا ما تمایل داریم تا این موضوع را به موانع روی سطح زمین ربط دهیم؛ مثلا بگوییم که خانه‌ها یا درختان مانع دید ما می‌شوند و با بالا رفتن، دید واضح‌تر و بهتری خواهیم داشت. اما این دلیل واقعی و درست نیست. حتی اگر برروی یک فلات کاملا صاف ایستاده باشید که هیچ مانعی بین شما و افق نباشد، هرچه بیشتر ارتفاع بگیرید، می‌توانید فاصله دورتری را ببینید. این پدیده به دلیل انحنای زمین ایجاد می‌شود و اگر کره زمین مسطح بود، هرگز این‌گونه نمی‌شد.
۶. سوار بر هواپیما
اگر تا به حال سوار بر هواپیما به کشور دیگری رفته باشید، به ویژه در سفرهای طولانی، به دو واقعیت درباره هواپیما و کره زمین پی می‌برید:
۱- هواپیماها می‌توانند برای مدت زمانی طولانی در یک خط تقریبا مستقیم حرکت کنند و از هیچ لبه‌ای منحرف نشوند. آنها همچنین می‌توانند بدون توقف دور کره زمین بچرخند. ۲- اگر در طول یک پرواز طولانی فرا اقیانوسی از پنجره به بیرون نگاه کنید، در اکثر مواقع می‌توانید انحنای زمین را در افق ببینید.
۷. سیاره‌های دیگر
این یک حقیقت است که زمین با سیاره‌های دیگر متفاوت است. اما در هرصورت در زمین زندگی جریان دارد و هنوز نتوانسته‌ایم در سیاره دیگری حیات را پیدا کنیم. البته هر یک از سیاره ها ویژگی‌های خودشان را دارند و کاملا منطقی است فرض کنیم که هریک از سیاره‌ها ویژگی‌های خاصی از خود به نمایش بگذارند؛ به ویژه سیاره‌هایی که در مکان‌های مختلف هستد یا درشرایط متفاوتی ایجاد شده‌اند. همه این موارد درمورد کره زمین نیز صادق است.
به بیانی دیگر اگر بسیاری از سیاره‌ها که در مکان‌های مختلف و در شرایط متفاوتی ایجاد شده‌اند، ویژگی‌های یکسانی داشته باشند، احتمالا سیاره خودمان هم همان ویژگی‌ها را دارد. تمام مشاهدات ما حاکی از آن است که دیگر سیاره‌ها نیز کروی هستند و از آنجا که می‌دانیم که این سیاره‌ها چطور شکل گرفته‌اند، پس واضح است که چرا به شکل کروی هستند. مگر آنکه دلیل خیلی خوبی داشته باشیم که به غیر از این فکر کنیم (که البته چنین دلیلی نداریم)؛ پس سیاره ما هم به احتمال قریب به یقین مثل سایر سیاره‌هاست.
۸. وجود مناطق زمانی مختلف
هنگامی که در نیویورک ساعت ۱۲ ظهر است و خورشید در وسط آسمان می‌درخشد، در پکن ساعت ۱۲ شب است و خورشیدی دیده نمی‌شود؛ در همان هنگام، در آدلاید استرالیا ساعت ۱.۳۰ نیمه شب است؛ یعنی ۱۳ ساعت جلوتر از نیویورک و تا ساعاتی دیگر ساکنان آدلاید باید شاهد طلوع مجدد خورشید و شروع روزی تازه باشند.
این تنها در شرایطی قابل توضیح است که دنیای ما گرد باشد و حول محور خود بچرخد. در یک زمان مشخص که خورشید در بخشی از کره زمین وسط آسمان می‌درخشد، در گوشه دیگری از دنیا تاریکی حاکم است و برعکس. همین باعث می‌شود تا تفاوت‌های زمانی و مناطق زمانی مختلف به ویژه در برخی موارد حتی بیش از ۱۲ ساعت وجود داشته باشند.
نکته دیگر در مورد مناطق زمانی، زمین و خورشید این است: اگر خورشید یک نور کانونی بود و نور آن مستقیما به منطقه‌ای خاص می‌تابید و زمین مسطح بود، ما حتی اگر خورشید بالای سر ما نمی‌تابید، باز هم آن را می‌دیدیم. اما شما می‌توانید نوری را ببینید که از یک نورافکن روی صحنه تئاتر بیرون می‌آید، حتی اگر جمعیت در محیطی کاملا تاریک نشسته باشند. تنها راه برای ایجاد دو منطقه زمانی کاملا مختلف و متفاوت که یکی کاملا در تاریکی باشد و دیگری غرق در نور، این است که زمین کروی باشد.
۹. جاذبه زمین با اعتقاد زمین تخت گرایان در تضاد است
نکته جالب توجه اینجاست که گرانش چیزها را به سمت خود جذب می‌کند. نیروی جاذبه بین دو شی بستگی به جرم آنها و فاصله بینشان دارد. اگر بخواهیم ساده بگوئیم، جاذبه یا گرانش، مرکز جرم اشیا را هدف قرار داده و به سمت خود می‌کشد. برای پیدا کردن مرکز جسم، باید خود جسم را مورد بررسی قرار داد.
یک کره را در نظر بگیرید. از آنجا که کره شکل ثابتی دارد، مهم نیست که شما کجای آن ایستاده باشید، دقیقا همان مقدار از کره زیر پای شماست. مرکز جرم یک کره، در مرکز آن است؛ این بدان معناست که جاذبه هر چیزی روی سطح کره را به سمت پایین و مرکز کره می‌کشد. مهم نیست که جسم در کجای سطح کره واقع شده باشد.
۱۰. تصاویر زمین از فضا ادعای زمین تخت گرایان را در می کند
در بازه زمانی شصت ساله که شاهد آزمایشات فضایی بودیم، ماهواره‌ها، کاوشگرها و حتی انسان‌هایی به فضا فرستاده شده‌اند. برخی از آنها به زمین بازگشتند و برخی دیگر هنوز در منظومه شمسی و حتی دنیای فراتر از آن معلق هستند و بسیاری از آنها تصاویر حیرت‌آوری برای زمین ارسال می‌کنند. در تمامی این تصاویر، زمین کروی شکل است. کروی بودن زمین در تمامی تصاویر ثبت شده توسط فضانوردان ایستگاه فضایی بین المللی مشخص و واضح است.
باور زمین گرد بودن بسیار دشوار است