نرخ بهره نقش مهمی در اقتصاد بازی می کند زیرا بر مصرف کنندگان، کسب و کارها و سرمایه گذاران به طور یکسان تأثیر می گذارد. نرخ بهره می تواند پیامدهای قابل توجهی بر توانایی افراد برای دسترسی به اعتبار، مدیریت بدهی ها و خرید کالاهای گران، اتومبیل و خانه داشته باشند. اینفوگرافیک زیر نرخ بهره‌ی ۴۰ اقتصاد بزرگ جهان را با کم کردن تورم پیش‌بینی‌شده طی ۱۲ ماه آینده از نرخ‌های اسمی (nominal rates) فعلی نشان می دهد.
نرخ بهره اسمی در مقابل نرخ بهره واقعی
نرخ بهره اسمی
نرخ بهره اسمی به نرخی گفته می‌شود که در قرارداد بین وام گیرنده و وام دهنده ذکر می‌شود. مثلا اگر از نهادی پولی را با نرخ بهره ۲۵ درصد قرض بگیرید و قرار باشد یک سال بعد بدهی خود را پرداخت کنید،
این ۲۵ درصد نرخ بهره اسمی به حساب می‌آید. از سوی دیگر، این موضوع در مورد اوراق قرضه یا مشارکت هم صادق است. یعنی مثلا اگر شما اوراق مشارکت با سود سالانه ۲۰ درصد تهیه کنید، این ۲۰ درصد نرخ بهره اسمی است که سالانه به دارنده این اوراق تعلق می‌گیرد.
نرخ بهره واقعی
نرخ بهره واقعی مانند نرخ بهره اسمی است اما تورم در آن منظور شده است. در واقع همان طور که گفتیم نرخ بهره با تورم رابطه نزدیکی دارد. اگر تورم را از نرخ بهره اسمی کم کنیم، نرخ بهره واقعی به دست می‌آید.
مثلا فرض کنید تورم سالانه ۱۵ درصد و نرخ بهره اوراق مشارکت ۲۰ درصد باشد، در این صورت نرخ بهره واقعی ۵ درصد خواهد بود. اما اگر تورم بالاتر از نرخ بهره اسمی باشد، نرخ بهره واقعی منفی خواهد شد.
این موضوع به معنی آن است که قدرت خرید سرمایه‌گذاری شما با این سرمایه‌گذاری از تورم کمتر بوده است. به این ترتیب وقتی تورم بالا است، انگیزه‌هایی برای دریافت وام وجود دارد، خصوصا از نهادهایی که نرخ بهره پایین‌تری می‌پردازند. در چنین شرایطی افراد گاهی اقدام به وام گرفتن با نرخ بهره واقعی منفی می‌کنند و آن را در جاهایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که اقلا به اندازه تورم رشد کند.
نرخ بهره واقعی می تواند در طول زمان نوسان داشته باشد و تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند تورم، سیاست های بانک مرکزی و رشد اقتصادی قرار گیرد.
طبق گزارش صندوق بین المللی پول (IMF)، از اواسط دهه ۱۹۸۰، نرخ بهره واقعی در چندین اقتصاد پیشرفته به طور پیوسته کاهش یافته است. از مارس ۲۰۲۳، برزیل بالاترین نرخ بهره واقعی را در میان ۴۰ اقتصاد بزرگ داشته است. در زیر به وضعیت برزیل، همراه با داده‌های چهار اقتصاد بزرگ دیگر با بالاترین نرخ واقعی بابررسی مجموعه داده ها نگاه می‌کنیم:
به طور کلی، کشورهایی که نرخ بهره بالایی دارند، بازدهی بالاتری را برای سرمایه‌گذاری‌های خود به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کنند، اما به دلیل اقتصادهای بی‌ثبات و بی‌ثباتی سیاسی، با ریسک‌های بالاتری نیز همراه هستند.
در زیر پنج کشور با کمترین نرخ بهره واقعی آورده شده است:
ابر تورم، همانطور که در آرژانتین دیده می‌شود، می‌تواند منجر به ناهنجاری در نرخ‌های واقعی و اسمی شود و مشکلاتی را برای اقتصاد و سیستم مالی این کشور ایجاد کند.
همانطور که در بالا می بینید، با نرخ بهره اسمی ۷۸ درصد، نرخ های بهره واقعی آرژانتین به دلیل نرخ تورم سرسام آور سالانه بیش از ۱۰۰ درصد، پایین ترین نرخ بهره در جهان باقی مانده است.
چشم انداز نرخ بهره
تورم فزاینده و سیاست های پولی سخت تر، اخیراً در بسیاری از کشورها منجر به افزایش سریع نرخ های بهره اسمی شده است. با این حال، تحلیل صندوق بین المللی پول نشان می دهد که افزایش های اخیر می تواند موقتی باشد.
به گفته این صندوق، بانک‌های مرکزی در اقتصادهای پیشرفته احتمالاً سیاست‌های پولی را کاهش داده و نرخ‌های بهره را به سطوح قبل از همه‌گیری کرونا بازمی‌گردانند که تورم تحت کنترل باشد.
بدون نظر