مهدی نصیری کیست؟ سردبیر سابق روزنامه کیهان که این روزها جنجال آفرین شده است

این روزها مهدی نصیری نامی است که بسیار شنیده می شود، سردبیر سابق کیهان که با سخنان تند و متفاوت خود بسیار بحث برانگیز شده است. به همین خاطر بسیاری می خواهند بدانند که مهدی نصیری کیست. رویداد ۲۴ در مقاله ای به قلم نازیلا معروفیان به معرفی مهدی نصیریان پرداخته است که در ادامه خواهد آمد. پس از آن نیز مطلبی که خبرگزاری فارس در مورد مهدی نصیری و حواشی اخیرش ایجاد کرده را خواهیم آورد.

مهدی نصیری کیست؟

پایگاه خبری رویداد ۲۴ در مورد مهدی نصیری نوشته است:

«کیهان» روزنامه‌ای که آن را با تیترهای تند و محافظه‌کارانه‌اش می‌شناسند. مدیران مسئول کیهان در طی سال‌های پس از انقلاب ۵۷ جزو تندروترین افراد در راس حاکمیت بودند. اما در این میان سردبیر و مدیرمسئول کیهان در طی اوایل دهه ۷۰ پس از مدتی تغییر موضع داد و به یکی از منتقدان سیاست‌های موجود تبدیل شد. “مهدی نصیری”، شخصی که پیش از حسین شریعتمداری مسئولیت روزنامه کیهان را بر عهده داشت.

بیوگرافی مهدی نصیری

مهدی نصیری متولد ۱۳۴۲ در دامغان است. او در یک خانواده مذهبی بزرگ شد. نصیری در حوزه علمیه دامغان نزد پدرش که خود فردی مجتهد بود، توانست دروس این حوزه را به اتمام برساند. یکسال پس از انقلاب ۵۷، نصیری از دامغان به حوزه علمیه قم رفت. وی در اواسط دهه ۶۰ توانست در کنار تحصیل در حوزه علمیه، به تدریس دروس ادبیات بپردازد و پس از انقلاب پس از دریافت دیپلم خود توانست در رشته الهیات دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شود، اما به گفته خودش به دلیل مسئولیت در کیهان و عدم شرکت در کلاس‌ها از دانشگاه انصراف داد. نصیری در حلقه نخستین درس خارج فقه آیت‌الله خامنه‌ای شرکت کرد و از سال ۶۹ تا ۷۳ در این حلقه حضور داشت.

نصیری و گرایشات چپ

مهدی نصیری در اوایل دهه ۶۰ گرایش انقلابی چپ با ریشه‌های دینی و حوزوی داشت. به گفته خودش با جریان راست سنتی یعنی جامعه روحانیت زاویه داشت. او در برخی گفته‌های خودش با اینکه محوریت تفکر و سخنان آیت‌الله خمینی(ره) را قبول داشته، اما هیچوقت را او بدون خطا ندانسته است.

مهدی نصیری و حضورش در “کیهان”

به گزارش رویداد۲۴ مهدی نصیری سال ۱۳۶۵ مشغول به فعالیت در روزنامه کیهان شد، اما همچنان در قم ماند. او پس از یکسال به تهران رفت و سمت دبیر سرویس مقالات روزنامه کیهان را از آن خود کرد. سال ۶۷ نصیری با موافقت سید محمد خاتمی توانست سردبیر روزنامه کیهان شده و سه سال بعد یعنی در سال ۱۳۷۰ با حکم رهبر جمهوری اسلامی مدیرمسئول روزنامه محافظه‌کار کیهان شود. نصیری تا سال ۷۴ در این سمت باقی ماند، اما در اواسط آن سال از کیهان جدا شد و نشریه‌ای به نام نشریه “صبح” را تاسیس کرد و چهار سال توانست این نشریه را زنده نگه دارد.

یکی از مقالات جنجالی نصیری در کیهان با عنوان “آفت جامعه اسلامی: خشونت اجتماعی و عطوفت اقتصادی” بود. او در این گزارش به مسائلی نظیر برخورد‌های تند با پوشش مردم پرداخت. مهدی نصیری در آن سال‌هایی که دبیرسرویس روزنامه کیهان بود چندین مقاله در نقد مبانی آیت‌الله آذری قمی منتشر کرد، اما یکی از مقالات جالب توجه وی در روزنامه رسالت در خصوص حیطه اختیارات ولایت فقیه در امر حکمرانی که بعد‌ها کتابی با عنوان زمینه‌های صدور فتاوی امام از سوی انجمن اسلامی معلمان را به چاپ رساند. او در بخشی از اظهاراتش در رابطه با حیطه اختیارات، ولی فقیه می‌گوید: «آقای آذری قمی و طیفی از فقها – از جمله آیت الله خامنه‌ای – حیطه اختیارات، ولی فقیه را در چارچوب احکام اولیه و ثانویه می‌دانستند، اما امام خمینی این اختیارات را به حیطه مصلحت نیز سرایت می‌داد و این مساله باعث بروز اختلافی بین این گروه از فقها با امام خمینی شده بود که البته با اعلام صریح آقای خمینی مبنی بر این که دایره اختیارات، ولی فقیه فراتر از احکام اولیه و ثانویه است، این نزاع جمع شد.»

روزنامه کیهان و حجاب در زمان نصیری

مهدی نصیری سال ۷۰ به دلیل شکایت آیت‌الله یزدی پایش به دادسرا باز شد، اما در نهایت این شکایت با عدم پیگیری آیت‌الله یزدی به نتیجه نرسید. نصیری معتقد است یکی از کسانیکه به عدم پوشش اعتراضات علیه شل‌حجابان معترض بود، سید محمد خاتمی بود. او در اینباره می‌گوید: «در دوران کیهان هیچ گاه از حرکت‌ها و تظاهرات علیه شل حجابی حمایت نکردم و باری که تظاهرات گسترده‌ای علیه شل حجابی در سال ۶۹ صورت گرفته بود و همه روزنامه‌ها و رسانه‌ها پوشش گسترده‌ای داده بودند، بازهم کیهان از پوشش این خبر در صفحه اول خودداری کرده بود که با نامه اعتراضیه آقای خاتمی به عنوان نماینده رهبری مواجه شدم.» نصیری همواره در اظهاراتش بر عدم همراهی با تندرو‌ها و حزب‌اللهی‌ها تاکید دارد. نصیریی در یکی از اظهاراتش گفته بود که به دلیل همراهی نکردن با حزب‌اللهی‌ها و جریان تندرو و به بهانه چاپ مجله زن روز که از نشریات روزنامه کیهان بود، به تحریریه کیهان حمله کرده و شیشه‌های آن را کشستند. او در ادامه می‌گوید: «بعد از ورود به موسسه به دنبال مدیران موسسه از جمله مدیر روزنامه که من بودم می‌گشتند تا انتقام اهانت به ارزش‌ها را از آنان بگیرند، اما من در آن ساعت در اتاقم نبودم و جان سالم به در بردم!»

نصیری پس از جدا شدن از موسسه مطبوعاتی “کیهان”

مهدی نصیری علیرغم تاکید آیت‌الله خامنه‌ای از روزنامه کیهان استعفا داد و تا سال ۷۹ مشغول به انتشار نشریه صبح شد. یکی از اتفاقات مهم در نشریه صبح دو گزارش در خصوص فساد مالی در وزارت پست و تلگراف و وزارت نیرو در دولت هاشمی رفسنجانی بود. گرچه گفته شده بود که نصیری به دلیل مشکلات مالی نتوانست نشریه صبح را ادامه دهد، اما به گفته خود آقای نصیری دلیل کناره‌گیری از کار مطبوعاتی کشیده شدن ماجرای فساد مالی به دفتر رهبری و شوک جدی نسبت به ضعف حکمرانی در جمهوری اسلامی به او وارد شده بود. در این مدت نصیری بار دیگر به قم بازگشت و مشغول خواندن دروس خارج از فقه شد. او همچنین در سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۸۴ به معاونت سیاسی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه سراسر کشور منصوب شد. پس از پایان دوره فعالیتش در معاونت سیاسی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، معاونت فرهنگی دفتر رهبر جمهوری اسلامی در امارت را از آن خود کرد و تا سال ۱۳۸۸ در امارت ماند. زمانی که در امارت حضور داشت کارشناسی ارشد حقوق خصوصی را از دانشگاه پیام نور را کسب کرد. مهدی نصیری پس از بازگشت به ایران بار دیگر به قم بازگشت و در کلاس‌های درس آیت‌الله وحید خراسانی حضور پیدا کرد.

مهدی نصیری و تشدید رویکرد انتقادی‌اش نسبت به حکمرانی
تقریبا در اواخر دهه ۹۰ بود که رویکرد انتقادی مهدی نصیری نسبت به حکمرانی جمهوری اسلامی شدت گرفت. خودش اولین جرقه این رویکرد انتقادی را واکنش سران نسبت به گزارشات تحقیقی‌اش درباره فساد مالی می‌داند. با انتشار این دو گزارش محمد غرضی، وزیر پست از نصیری شکایت و نصیری با اتهام تهمت و افترا و نشر اکاذیب راهی دادگاه شد، اما سرانجام توسط هیئت منصفه تبرئه شده و حتی مورد حمایت آیت‌الله خامنه‌ای قرار گرفت، اما هیچوقت دادگاه به موضوع تخلفات مالی ورود نکرد و حتی پیش از دادگاه آیت‌الله یزدی به عنوان رئیس دستگاه قضا از محمد غرضی حمایت کرده و اعلام کرد که هر چه سریع‌تر به شکایت محمد غرضی علیه بنده رسیدگی شود!

ماجرای رسیدگی به فساد در وزارت نیروی دوران هاشمی رفسنجانی هم به همین منوال پیش رفت و هیچ پیگیری‌ای صورت نگرفت. نصیری در این رابطه می‌گوید: «من به عنوان یک فرد آرمانخواه و انقلابی و حساس به قانون شکنی و فساد مالی که تازه زاویه آن در دولت آقای هاشمی و برخی دیگر از نهاد‌های نظام با سکوت و مماشات قوه قضائیه، باز شده بود و پیش بینی می‌شد که اگر امروز جلوی آن را به قول سعدی با بیل نگیریم بعدا با پیل نیز نمی‌توان گرفت و دقیقا امروز همین اتفاق به نحو بسیار لجام گسیخته و ویرانگری برای کشور رخ داده است، در قبال این بی تفاوتی سیستماتیک دچار شوک شدم و احساس کردم این نوع حکمرانی نمی‌تواند مطلوب من باشد و این در واقع آب سردی بود که آن روز بر سر من ریخته شد.»

مهدی نصیری معتقد بود که شاید نظام به دلیل برخی ملاحظات به موضوع فساد‌های مالی رسیدگی نکرد و فکر می‌کرد که در آینده جبران خواهد کرد، اما به قول خودش در دهه ۹۰ و چند سال اخیر ابعاد فساد‌ها آنچنان گسترش یافت که حتی در میان نهاد‌های انتصابی نمایان شد. نصیری در طول این سال‌ها بار‌ها منتقد سیاست‌های حاکمیت بالاخص فساد‌های مالی بوده است. او درباره فساد مالی در آستان قدس رضوی می‌گوید: «بد نیست در باره فساد و مماشات جمهوری اسلامی در برابر آن به این نمونه هم اشاره کنم که سال‌ها برخی از مردم و انقلابیون مشهد از جمله مرحوم حاج حیدر آقای رحیم پور ازغدی از فساد و بریز و بپاش در آستان قدس رضوی می‌گفتند. باری مرحوم رحیم پور می‌گفت:‌ ای که دستت می‌رسد کاری بکن و مقصودش دستگاه رهبری بود، اما کمترین واکنش موثری در برابر آن صورت نمی‌گرفت و وقتی آقای واعظ طبسی درگذشت معلوم شد که یکی از بستگان سببی وی که مقامات متعددی در آستان قدس داشته، صد‌ها میلیارد‌ها تومان را از اموال آستان قدس به یغما برده و به آمریکا گریخته است.»

حمایت مهدی نصیری از اعتراضات آبان ۹۸

مهدی نصیری یکی از افراد شاخص در هسته قدرت نظام بود که مواضع خودش را پس از مدتی جدا از حاکمیت کرد و اظهارات صریح‌تری نسبت به باقی افراد داشت. او یکی از کسانی بود که در آبان ۹۸ اعلام موضع کرد و معتقد بود که بسیاری از کشته‌شدگان از خانواده‌های مستضعف و جوان بودند که به دلیل به ستوه آمدن از فقر و فلاکت به خیابان ریختند. نصیری بار‌ها تاکید کرد که هیچ فرد منافق و از خارج آمده‌ای در میان معترضان نبود و همگی آن‌ها جزو مردم عادی بودند. او اعتراضات آبان ماه ۹۸ را با اعتراضات جلیقه زرد‌ها در فرانسه مقایسه کرد و گفت: « آبانماه ۹۸ را که در مدت سه روز تظاهرات انجام شد، مقایسه کنید با تلفات ماه‌ها تظاهرات جلیقه زرد‌ها در فرانسه که بعضا با تخریب و آتش زدن اموال عمومی نیز همراه بود و کار یگان ویژه هم نبود، اما آمار کشته‌ها فقظ ده نفر بود. چرا؟ چون فرانسه نظام پدر سوخته! غربی است و ما نظام اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه هستیم!»

مصاحبه مهدی نصیری با محمود احمدی‌نژاد و اظهاراتش درباره “حجاب اجباری”

مهدی نصیری آذرماه ۱۳۹۹ با محمود احمدی‌نژاد رئیس دولت نهم دهم جمهوری اسلامی گفت‌وگویی جنجالی داشت. محمود احمدی نژاد در این مصاحبه در خصوص قانون حجاب می‌گوید: «اگر مجلس یک قانونی گذاشته و اکثریت جامعه می‌گوید من قبول ندارم، شما می‌توانی بگویی من به هر قیمت اعمال می‌کنم؟» آقای نصیری در فروردین ماه ۱۴۰۲ با انتقاد از سیاست “حجاب اجباری” اظهار کرد که حاکمیت می‌خواهد به این وسیله مردم را به جان هم بیاندازد. او در این باره توضیح داد: «ببینید که چگونه جمهوری اسلامی دارد برای یک دستمال قیصریه را به آتش می‌کشد. حجاب اجباری هیچ دلیل محکم شرعی و عقلی ندارد، اما نظام عزم خود را جزم کرده است تا بر سر این مساله مردم را به جان هم اندازد.»

سخن پایان

نکته‌ای که بیش از بقیه موارد مهدی نصیری را نسبت به سایر فعالان سیاسی و افراد نزدیک به حاکمیت متمایز می‌کند، تغییر موضع او درباره رویکرد‌ها و عملکرد‌های جمهوری اسلامی است. رویکردی که آقای نصیری سرآغاز آن را از سال ۷۰ می‌داند.

خبرگزاری فارس نیز در مورد مهدی نصیری نوشته است:

مهدی نصیری؛ از ادعا تا واقعیت/ نگاه بسته و طالبانی آقای روزنامه‌نگار نسبت به زنان

براساس کتاب و نوشته‌های مدیر مسؤول سابق کیهان، او خود امروز مصداق بارز کسانی شده که تا دیروز در جمع مومنین بودند و امروز با کفار و ملحدان هم رای و هم صدا شده و مایه عبرت سایرین است.

مهدی نصیری چند وقتی است با چهره اپوزیسیون جمهوری اسلامی ایران ظاهر شده و خود را حامی آزادی زنان نشان می‌دهد. او در ۲۸ شهریور ۱۴۰۱، یعنی پیش از شروع آشوب‌ها، اظهار داشت که «اکثریت جامعه ما حجاب الزامی را نمی‌خواستند.»

یکی از بهترین منابع برای پی بردن به نظرات هر شخص، خواندن کتاب‌ها یا مقالات اوست. بر همین اساس، برای آنکه بدانیم مهدی نصیری در مسئله زنان چگونه می‌اندیشد، به یکی از مهمترین آثار او، یعنی کتاب «جایگاه اجتماعی زن از منظر اسلام»، خواهیم پرداخت.

نصیری در مقدمه کتاب خود گفته است «مهمترین معضل ما در ارتباط با مسائل زنان، حاکمیت انگاره‌های غربی بر ذهنیت جامعه و طیف وسیعی از متدینین و حتی برخی متفکران و علمای اسلامی است.» او نگران این بود که فضاسازی‌ها در موضوع زنان، منجر به دوری تدریجی از آموزه های قرآنی می‌شود و برخی دست به تفسیرهای نادرست از آیات و روایات در حوزه زنان بزنند؛ تا به انطباق آیات با مقتضیات زمان بپردازند.» به عبارتی دیگر، نصیری شدیدا مخالف تفسیر آیات قرآن به منظور همراهی با مقتضیات زمان و فضاسازی‌های غربی است. او اینگونه تفاسیر را نتیجه نفوذ غرب می‌دانست.

او برای اثبات مدعای خود، به آیات قرآن و روایات متوسل شده و آن‌ها را تفسیر کرده است و از آن جایی که این موضوع در حوزه تخصصی حدیث شناسی و علم رجال و درایه است؛ در ادامه این گزارش به آن ورود نکرده و صرفا افراط و تفریط و چرخش ۱۸۰ درجه‌ای نصیری را بررسی خواهیم کرد.

برتری مرد بر زن

نصیری در بخش اول کتاب خود با عنوان «تساوی یا تفاضل رتبه‌ای مرد بر زن»، معتقد است که نوع مرد بر زن برتر است. او برتری مردان بر زنان را نتیجه مشیت و حکمت خداوند دانسته و می‌گوید که نباید خلاف مشیت و مصلحت الهی، تمنا کرد.

لزوم پرده نشینی زنان

نصیری بخش دوم کتاب خود را با عنوان «پرده نشینی یا حضور گسترده اجتماعی زن» نگاشته است. از مجموع مباحث مهدی نصیری در این بخش، برمی‌آید که زنان باید به طور حداکثری پرده نشین باشند و از اختلاط، هم صحبتی و معاشرت با نامحرمان، خودداری کنند؛ حتی با حفظ حجاب و رعایت مسائل، بهتر است در خانه بمانند و به شوهرداری بپردازند و حتی برای نماز جماعت هم، از منزل خارج نشوند و در پستوی خانه، نماز بخوانند. او حتی نگاه متدینین که بر حضور اجتماعی زنان تاکید دارند را، مورد نقد قرار داده و معتقد بر پرده نشینی حداکثری است.

ولایت، قضاوت و مدیریت زنان

بخش سوم کتاب نصیری با عنوان «ولایت، قضاوت و مدیریت زنان»، نگاشته شده است. نصیری در این بخش، نظر کسانی که حضور زن در اجتماع را یک اصل و وظیفه می‌دانند، به وضوح رد می‌کند و جامعه و مردان را از حضورِ بدون مصلحت زنان در بیرون از خانه و سپردن امور به آن‌ها، برحذر می‌دارد. او در بخشی دیگر گفته است «تصدی مناصب و مشاغل و حضور گسترده اجتماعی زن، با توصیه مطلق آن‌ها به استقرار در خانه منافات دارد؛ جز موارد محدود و خاصی که شرع، خروج از خانه را برای زن مباح، مستحب یا واجب می‌داند.» به عبارت واضح‌تر، به عقیده نصیری، زنان تا به خاطر امری واجب مجبور نشده اند، نباید از خانه خارج شوند. جالب‌تر آنکه نصیری این قبیل ادعاها را به آیات و روایات نسبت می‌دهد.

چرخش ۱۸۰ درجه‌ای

نصیری در روزهای اخیر، در خصوص عدم لزوم داشتن حجاب گفته بود: «در صد سال اخیر، تجدد و مدرنیته بر شئون مختلف زندگی ما سیطره پیدا کرده و در پی غلبه مدرنیته، سبک زندگی و نگرش زن سنتی به نحوی تغییر یافته که باور به حجاب نیز تضعیف شده است. به همین خاطر التزام به حجاب میان زنان کاسته شده و می‌بایست در برابر این امر کوتاه آمد.» این ادعا دقیقا ۱۸۰ درجه با مطالبی که نصیری در کتاب خود نوشته، تفاوت دارد.

نصیری در آخر کتاب خود گفته است «تغییرات و دگرگونی های زمانه ما که تحت تاثیر تمدن غرب رخ داده است، ماهیتی جز انحطاط و تباهی ندارد و اگر ما بر این ماهیت وقوف پیدا نکنیم و در کار انطباق دین با شرایط برآییم، بدون شک از اسلام پس از مدتی جز اسمی باقی نخواهد ماند و پوستینی کاملا وارونه بر تن اسلام پوشانده خواهد شد.» به عبارتی دیگر، نصیری برخلاف نظر این روزهای خود، در کتابش مدعی شده که گسترش مدرنیته نباید منجر به تغییر احکام اسلامی شود.

او در بند پایانی کتاب خود گفته است: «نگارنده بر این باور است…که شرایط منحط کنونی امکان اجرا و عمل به احکام را به نحو تمام و کمال منتفی کرده است و ما تنها به طور نسبی و در حد وسع خود می‌توانیم به بخشی از این احکام جامه عمل بپوشانیم و برای اجرای کامل آن باید منتظر برهم خوردن نظم و شرایط کنونی حاکم بر اقتصاد، سیاست، فرهنگ و اجتماع جهانی باشیم…و این سخن کاملا باطل و ارتداد آمیز است که شرایط امروز تکامل یافته است و آن احکام به درد این زمان نمی‌خورد و باید به اجتهادی نو و متناسب با زمان دست زد.»

نصیری گفت: «در مورد مسئله زنان هم دقیقا این مسئله وجود دارد… از زیر سوال بردن احکام نورانی اسلام و یا تفسیر به رای آن‌ها برای خوش آمد زمانه و یا به اصطلاح حل معضلات کنونی جدا بپرهیزیم…و از سرنوشت کسانی که تا دیروز در جمع مومنین بودند و امروز با کفار و ملحدان هم رای و هم صدا شده اند، عبرت بگیریم…بر حقاینت و مطلق و ثابت احکام…پا فشاریم و در برابر تنگناهای زمانه فارغ از هجوم غرب، ابتدا نهایت تلاش خود را برای فراهم کردن زمینه اجرای احکام اولیه اسلام به کار ببریم و در شرایط اضطراری به احکام حکومتی و ثانویه متوسل شویم.» به طور خلاصه و زبانی ساده، می‌توان گفت به عقیده مهدی نصیری، در موضوع زنان که حجاب یکی از مسائل آن است، احکام باید اجرا شود و نباید به خاطر نفوذ غرب و اینکه آن‌ها خوششان بیاید، احکام را تعطیل کنیم و کسانی که اینگونه نیستند؛ هم صدا با کفار و ملحدان، قلمداد می‌شوند.

براساس کتاب و نوشته‌های نصیری، او خود امروز مصداق بارز کسانی شده که تا دیروز در جمع مومنین بودند و امروز با کفار و ملحدان هم رای و هم صدا شده و مایه عبرت سایرین است.

نصیری در بخش جمع بندی کتاب خود، این موارد را نتیجه گرفته است: «الف: برتری مردان بر زنان. ب: پرده نشینی زنان. ج: مخالفت با مسئولیت سیاسی و اجتماعی زنان.»