کُردهای ترکیه در انتخابات ریاست جمهوری به چه کسی رأی می دهند؟

کردها که نزدیک به یک پنجم از جمعیت ۸۵ میلیونی ترکیه را تشکیل می‌دهند، در طول جمهوری پس از عثمانی، که توسط مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار حزب جمهوری خلق ترکیه (CHP) در سال ۱۹۲۳ ایجاد شد، همواره تحت سرکوب قرار گرفته‌اند. ترکیه رسما وجود چنین قومیتی را انکار و کردها را از حقوق فرهنگی و آموزشی محروم کرد.

بسیاری از کردها، حزب عدالت و توسعه با ریشه اسلامی اردوغان را هنگامی که در سال ۲۰۰۲ به چندین دهه حکومت سکولار پایان داد، پذیرفتند و آن را فراگیرتر و متعهدتر به تغییرات تلقی کردند.

اردوغان تلاش کرد برای پایان دادن به نبرد خونین کردها برای یک کشور مستقل، میانجی‌گری کند و به دنبال آن بود که جایگاه خود را در تاریخ به عنوان کسی که سرانجام یکی از دردناک‌ترین مشکلات ترکیه را حل کرد، ثبت کند.

فروپاشی مذاکرات در سال ۲۰۱۵ و کودتای نافرجام سال بعد، اردوغان را بر آن داشت تا عملیات نظامی خود را در مناطق کردنشین از سر بگیرد؛ کاری که او را به ناسیونالیست های ترکیه نزدیکتر کرد.

علی که از سرکوب‌ها در قلب کردهای ترکیه خسته شده است، از رقیب اصلی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور فعلی ترکیه در انتخابات یکشنبه آینده حمایت می‌کند؛ اگرچه ایمان او به این نامزد ریاست ‌جمهوری زیاد نیست. این مرد ۵۰ ساله در دیاربکر، پایتخت غیررسمی کردها در جنوب شرقی ترکیه به خبرگزاری فرانسه گفت: «زمان تغییر فرا رسیده است.»

علی که از ترس مجازات از ذکر نام کامل خود خودداری کرد، گفت: «برای هر کسی که در ترکیه تلویزیون تماشا می‌کند، کردها تروریست هستند.» او با اشاره به کمال قلیچداراوغلو از حزب سکولار CHP افزود: «اما اگر بگویم به نامزد مخالفان اعتماد کامل دارم، دروغ گفته‌ام.»

حزب حامی کردها یعنی حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) که به اختصار ه.د.پ نیز خوانده می‌شود، رسما از قلیچداراوغلو حمایت کرده است، تاییدی که ممکن است به رای نهایی منجر شود.

هامیش کینیار، تحلیلگر ارشد در موسسه مشاوره Verisk Maplecroft به خبرگزاری فرانسه گفت که حمایت HDP «یک کمک بزرگ» برای قلیچداراوغلو است.

مهمت امین ایلماز، که شال سنتی کردی بر سر دارد، می‌گوید که آماده است به هر کسی که حزب دموکراتیک خلق ها به آن اشاره کند، رای دهد. این مرد ۶۰ ساله گفت: «من کرد هستم. ه.د.پ از حقوق من دفاع می‌کند. اگر پلیس امروز به ناحق مرا بازداشت کند، حزب دموکراتیک خلق‌ها از من مراقبت خواهد کرد.»

اما در‌حالی‌که این انتخابات یکی از مهم ترین انتخابات ترکیه در دوران مدرن آن است و آینده رهبر فعلی این کشور را تعیین می‌کند، هیجان کمی در خیابان های دیاربکر وجود دارد.

اردم اونال، رئیس حزب جمهوری خلق ترکیه در منطقه تاریخی سور دیاربکر، گفت: «مردم مرعوب شده‌اند، همه جا دوربین است. اگر بیش از دو نفر جمع شوند، پلیس لباس شخصی از راه می‌رسد.»

او گفت: «اردوغان دو گزینه پیش روی کردها گذاشته است: مسجد یا زندان – و نه جمع‌خانه‌ها که محل عبادت مذهبی جداگانه‌ای برای کردهای علوی است.» او گفت: «دیاربکر به یک زندان روباز تبدیل شده است.»

اتحاد اردوغان با حزب مطالبه آزاد (HÜDA PAR) که یک حزب اسلام گرای کرد در ترکیه است زخم های بیشتری را باز کرده است. این حزب با جنبش حزب الله کرد که متمایز از گروه شیعه لبنانی به همین نام است، ارتباط دارد.

حزب‌الله کرد متشکل از اسلام‌گرایان سنی، در قتل‌های غیرقانونی کردها و فعالان حقوق زنان در دهه ۱۹۹۰ دست داشت. برخی از تحلیلگران، حزب الله کردستان را ابزاری دولتی برای مبارزه با شورشیان کرد به رهبری حزب چپ گرای پ.ک.ک می‌دانند.

ایوپ بورک، بنیانگذار کانال تلویزیونی حامی کردها، IMC، که بسته شده است، گفت که استقبال اردوغان از حزب مطالبه آزاد به این معنی است که او سعی دارد به محافظه کارترین عناصر رای کردها تمسک بجوید.

اما بسیاری از کردها نسبت به قلیچداراوغلو و ائتلاف شش حزبی مخالف او تردیدهای دیرینه دارند.

حمایت HDP از قیلیچداراوغلو، دستگیری بیش از ۱۰۰ فعال، روزنامه‌نگار و وکیل کرد را در عملیاتی که دولت آن را «ضد تروریسم» عنوان کرد، به دنبال داشت.

عباس شاهین، که حزب چپ سبز او به دلیل تهدید به تعطیلی HDP، نماینده نامزدهای طرفدار کردها در بخش پارلمانی رای گیری خواهد بود، قول داد که اردوغان «به زباله دان تاریخ» خواهد پیوست.

اما گلستان آتاسوی تکدمیر، از رؤسای HDP در دیاربکر، گفت که کردها از نامزد اپوزیسیون انتظار «شجاعت» دارند و تاکید کرد که حمایت آنها نباید بدیهی تلقی شود.