از فرهاد تا حسین زمان؛ همۀ خوانندگانی که بعد از ممنوع الفعالیت شدن در ایران درگذشتند

برخی هنرمندان، پس از سال ها تلاش و تحمل سختی، به جایگاهی می رسند که بتوانند با مخاطب خود ارتباط برقرار کرده و ثمره زحمت های خود را ببینند. روح هنرمند در این تعامل و کار کردن است که جلا می یابد و بهانه ای برای زیستن پیدا می کند. مرگ حسین زمان، خواننده پاپ ایرانی در حالی که حدود ۱۳ سال از ممنوع الفعالیت شدنش می گذشت بسیاری را ناراحت و غمگین کرد. درگذشت حسین زمان و خبر ممنوع الکاری چندین خواننده پاپ، بهانه ای شد تا نام و سرنوشت برخی خوانندگانی که پس از ممنوع الفعالیتی، صدایشان خاموش شد و درگذشتند را مرور کنیم.

زمان که از اولین خوانندگان داخلی دهه ۷۰ بود و در آن عصر و دوره شهرت بسیار زیادی داشت، به علت برخی فعالیت های سیاسی، ممنوع الفعالیت شد و تا زمان مرگش نتوانست کنسرتی اجرا کرده یا صدا و تصویرش را در رسانه ها منتشر کند. سرنوشت حسین زمان برای برخی از دیگر خوانندگان داخل ایران تکرار شده و احتمالا تکرار خواهد شد.

ممنوع الفعالیت شدن خوانندگان پیش از انقلاب اسلامی در سال ۵۷ هم سابقه داشت اما بعد از انقلاب و با تغییرات وسیع فرهنگی شدت گرفت. بسیاری از خوانندگان غالبا پاپ ایرانی بعد از انقلاب اسلامی یا به خارج از کشور مهاجرت کردند و یا در داخل مانده و مجبور به کناره گیری از حرفه و شغل خود یا تغییر آن شدند. این روند در سال های بعد کاهش پیدا کرد اما همچنان ادامه یافت.

گروهی از خوانندگان مهاجر که حالا با نام خوانندگان «لس آنجلسی» مشهور بودند، به ایران بازگشتند اما مجوز فعالیت پیدا نکردند. عده ای هم در داخل ایران شروع به فعالیت کردند، اما به علل مختلفی ممنوع الفعالیت شدند.

در حال حاضر، گروهی از خوانندگان و موزیسین های ایرانی داخل ایران ممنوع الفعالیت هستند. در ادامه، به خوانندگان پاپ و راک ایرانی ای اشاره می کنیم که در حالتی که ممنوع الفعالیت بودند از دنیا رفتند.

تعداد این خوانندگان زیاد است اما نام برخی از آنان مشهورتر از دیگران است. به جز حسین زمان که به تازگی فوت کرده و در بالا نیز به نام او اشاره شد، خوانندگان پاپ مشهور دیگری هم بودند که سالها بعد از ممنوع الفعالیتی و گوشه گیری از هنر در ایران فوت کردند. آنها ترجیح دادند در ایران بمانند یا به ایران برگردند و در کشور خود فعالیت کنند.

برخی از مهم ترین این خوانندگان به شرح زیر هستند:

دو غول راک – پاپ ایرانی؛ فرهاد و فریدون فروغی

فرهاد مهراد یکی از بزرگترین خوانندگان پاپ – راک ایران بود. او که یکی از خوانندگان سیاسی مخالف شاه بود و در سال ۱۳۵۷، آهنگ «وحدت» او شهرت بسیاری یافت در سال های بعد ممنوع الفعالیت شد و بالاجبار به کاری غیر از موسیقی پرداخت.

فریدون فروغی دیگر خواننده سبک پاپ – راک بود که در دهه ۵۰ به شهرت فراوانی رسید، اما در سالهای بعد ممنوع الفعالیت شد و نتوانست در کنسرتی اجرا کرده یا آلبوم موسیقی منتشر کند. فریدون فروغی در روز ۱۳ مهر ۱۳۸۰ در منزلش در تهرانپارس تهران به دلیل سکته قلبی در سن ۵۰ سالگی درگذشت. او را در روستای قورقورک بوئین زهرا قزوین به خاک سپردند.

حبیب محبیان، مرد تنهای شب

سرنوشت حبیب محبیان بسیار تلخ و ناراحت کننده است. حبیب در سال ۱۳۵۷ و با آلبوم «مرد تنهای شب» به شهرت رسید. او بعد از انقلاب به آمریکا مهاجرت کرد، اما با دعوت محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور وقت به ایران آمد تا بتواند به خوانندگی ادامه دهد.

در دولت محمود احمدی‌نژاد به حبیب وعدۀ اجرا در استادیوم آزادی را دادند، اما او تا زمان مرگ در رامسر در سال ۱۳۹۵ نه تنها هیچ اجرایی در آزادی نداشت، بلکه مجوز آلبوم یا کنسرت هم دریافت نکرد.

مازیار؛ صدای رسایی که ناکام ماند

مازیار خواننده ای خاص با صدایی جذاب بود که نتوانست به خوانندگی ادامه دهد. مازیار فعالیت های انقلابی هم داشت، اما این فعالیت ها نتوانستند باعث مجوز دادن به او شوند. پس از انقلاب و در دههٔ ۱۳۷۰ آلبوم «گل گندم» از وی انتشار یافت، اما در همان سال توقیف شد. مازیار در سحرگاه ۱۶ فروردین سال ۱۳۷۶ بر اثر سکتهٔ قلبی و مغزی در گذشت.

زنان خواننده‌ای که صدایشان خاموش شد

بیشتر خوانندگان زنِ پیش از انقلاب، در سال های بعد، از صحنه کنار رفته و صدایشان آرام آرام خاموش شدند. از این میان، برخی از آنان به خارج رفته و گروهی نیز در ایران درگذشتند. الهه، گیتی پاشایی، شیدا جاهد، دلکش، عزت روحبخش و … از جمله مشهورترین خوانندگان زنی هستند که در ایران فوت کردند.