اوایل سال جاری بود که یک راننده روسی در نزدیکی ریازان (جنوب شرقی مسکو) ویدیویی از یک پهپاد با جثه بزرگ و غیرمعمول و البته با ارتفاع پروازی پایین با دمی به شکل V و بال هایی که فاصله بین دو نوک آن ها به ۲۳ متر می رسید ضبط کرد. این تصویری نادر از پهپاد «تهاجمی سنگین» روسیه بود که توسط کمپانی پهپاد سازی Kronshtadt و پیش از حمله روسیه به اوکراین ساخته شده بود. این پهپاد غول پیکر Sirius نام دارد که از نام نورانی ترین ستاره در آسمان یا همان شعرای یمانی الهام گرفته شده است. Sirius به عنوان جانشین دو موتوره و با کارآمدی بیشتر پهپاد تک موتوره Orion ساخته شده بود که در اوایل حمله به اوکراین از آن استفاده شد.
ساموئل بنت، کارشناس سیستم های بدون سرنشین روسیه و هوش مصنوعی در مرکز تحلیل های دریایی و اتاق فکر CNAS درباره این پهپاد جدید روسی نوشته است: «Sirius یک سیستم میراث پیش از جنگ است، همراه با پهپاد دوربرد Helios و دیگر پروژه های Kronstadt. این پهپاد قرار است یکی از پروژه های پرچمدار برای وارد کردن روسیه به رده ابرقدرت های پهپادی در آسمان در کنار ایالات متحده، اسراییل و چین است. Sirius قرار است یک روزآمدسازی قابل توجه نسبت به Orion تقریباً در تمام توانمندی هایش باشد». به عنوان اولین پهپاد رزمی مجهز به موشک روسیه که وارد سرویس می شود، تولید پهپاد دورپرتاب با ارتفاع پروازی متوسط Inkhodets (در زبان روسی به معنای شکارچی) در سال ۲۰۲۱ آغاز شد، تنها یک سال پیش از آنکه ولادیمیر پوتین دستور حمله به اوکراین را صادر کند.
این موضوع تا حدودی شوکه کننده است، با توجه به این واقعیت که ایالات متحده نزدیک به دو دهه قبل تر و در افغانستان شروع به استفاده از پهپادهای رزمی بزرگ کرده بود. ناتوانی روسیه در داشتن تکنولوژی پهپادی برای مدت های طولانی باعث شده بود که چین، اسراییل، ترکیه و حتی ایران بخش اعظم بازار پهپادهای جنگی را برای سال ها در اختیار بگیرند، دستکم برای کشورهایی که به صادرات ایالات متحده دسترسی نداشتند. اما پس از شکست های غیرمنتظره و ناامید کننده نظامی روسیه در گرجستان در سال ۲۰۰۸، مسکو تکنولوژی ساخت پهپاد را از اسراییل خریداری کرده و این تکنولوژی را به شرکت های داخلی که برای توسعه و در نهایت تست رزمی نمونه های اولیه پهپاد Orion و پهپاد کامیکازه KYB در سال ۲۰۱۸ در سوریه، به آن نیاز داشتند تزریق کرد. این تست ها به نوبه خود به روسیه امکان داد تا به توانمندی های پهپادی در میدان رزم دست یابد که در آغاز جنگ اوکراین از آن ها استفاده کرد.
اما طرح های پهپادی بسیاری در مراحل اولیه توسعه قرار داشتند که همگی بال های بزرگی داشتند. یکی از آن ها Helios یا (اوریون ۲) بود که پهپادی برای ارتفاعات بالاتر بود. در این اثنا، پهپاد Sirius ساخت کمپانی Kronshtadt که گاهی اوقات با نام Inkhodets-RU نیز شناخته می شود، در واقع یک نسخه دو موتوره از پهپاد Orion بود که پهپادی با ارتفاع پروازی متوسط و دورپرواز اما با کارآیی های به شدت بهبود یافته نسبت به اوریون بود. یک نسخه ماکتی از Sirius در سال ۲۰۱۹ در نمایشگاه هوایی MAKS به نمایش گذاشته شد، در حالی که ساخت نسخه پرنده آن در نوامبر ۲۰۲۱ آغاز شد. در حالی که در ابتدا برنامه ریزی شده بود تا در سال ۲۰۲۳ وارد سرویس شود، بر اساس اسناد درز کرده پنتاگون، این پهپاد اولین پروازش را در ۲۷ فوریه اخیر انجام داده است.
تغییرات کلیدی شامل برد بسیار بیشتر و پشتیبانی از سیستم آنتن ارتباطات ماهواره ای (SATCOM) است که به آن امکان کنترل از راه دور در فاصله های طولانی را می دهد. همچنین این پهپاد می تواند بمب ها و موشک های سنگین تر و قوی تری را حمل کند که معمولاً برای هواپیماهای سرنشین دار طراحی شده اند. این مهمات ظاهراً شامل بمب های خوشه ای ۵۰۰ کیلویی کلاس RBK-500U و بمب های ODAB-500PMV است. همچنین این پهپاد از رادار دهانه ترکیبی نقشه زمینی سود می برد که در زمینه تولید نقشه عوارض زمین و همچنین هدف یابی خودروها و اهداف توپخانه ای روی زمین کارآمد است.
به احتمال فراوان Sirius در سه نسخه عرضه خواهد شد: یکی برای حمله، یکی تنها برای عملیات های شناسایی و دیگری برای گشت زنی دریایی. آخرین مدل فرعی که در اختیار نیروی دریایی روسیه قرار خواهد گرفت، ظاهراً محموله هایی برای عملیات های ضد زیردریایی، جستجو و نجات، شناسایی دریایی و وظایف تکرار سیگنال با خود حمل خواهد کرد. تولید انبوه این پهپاد جدید روسیه در کارخانه ای در دوبنا در ۵۵ مایلی شمال مسکو انجام خواهد شد.
در اوایل جنگ اوکراین ویدیوهای زیادی از حملات موشکی با پهپادهای رزمی Orion دیده شد که کامبیون ها و چندین سیستم توپخانه ای کششی را نابود کرده بود. پهپادهای Forepost-R که نسخه ای مهندسی معکوس شده از پهپاد شناسایی اسراییلی هستند، نیز بیش از ۶ کامیون اوکراینی را در این ویدیوها نابود کرده بود. به وضوح، در آن زمان پهپادهای روسیه توانسته بودند به موفقیت هایی دست پیدا کنند اما در مقیاسی بسیار کوچکتر از آنچه پهپادهای بایراکتار در لیبی، سوریه و ناگورنو قره باغ بدست آورده بودند. در مقایسه، تعداد پیروزی های تایید شده توسط پهپادهای کامیکازه روسی Lancet بسیار بیشتر بوده است. همچنین از پاییز ۲۰۲۲ به بعد دیگر تصویری از حمله پهپادهای Orion منتشر نشد.
کارشناسان تقریباً با اطمینان کامل علت را می دانند. در اولین هفته های جنگ اوکراین، پوشش دفاع هوایی زمین-پایه دو طرف بسیار ضعیف و پر از شکاف بود که به پهپادهای تهاجمی امکان می داد پنجره ای برای موفقیت و اثرگذاری داشته باشند. اما وقتی پوشش ضد هوایی زمین-پایه به طور کامل فعال شد، پهپادهای هیچ کدام از دو طرف نتوانستند نرخ بقای قابل قبولی داشته باشند. و اکنون به دلیل سیستم های ضد پهپادی و دفاع هوایی اوکراین، پهپادهای Forpost-R و Orion تنها برای اهداف شناسایی به کار گرفته می شوند، زیرا تعدادشان کم بوده و نگرانی هایی در مورد از دست رفتن آن ها در صورت استفاده در عملیات های تهاجمی دیده می شود.
در واقع، در حالی که پهپادهای رزمی با ارتفاع پروازی متوسط می توانند با ایمنی کامل، از خارج از برد سلاح های موثر و موشک های ضد هوایی متحرک، علیه شبه نظامیان و ارتش های ضعیف عملیات های موثری داشته باشند، حریفان ثروتمندتر و توانمندتر که سیستم های دفاع هوایی با برد متوسط و بالا به کار می گیرند (مانند Buk، سیستم S-300 یا حتی جت های جنگکنده و سیستم های دفاع کوتاه بردی مانند ۹K33 Osa)، می توانند به راحتی با پهپادهای کند و با ارتفاع پروازی بالا و دور پرواز یا متوسط پرواز مقابله کنند.
و هزینه چند میلیون دلاری هر کدام از این پهپادها نشان می دهند که این پهپادها بسیار ارزشمندتر از آن هستند که به عنوان پهپادهایی یکبار مصرف و قابل چشم پوشی به کار گرفته شوند. تا ۲ ژوئن ۲۰۲۳، تصاویر منتشر شده نشان می دهند که اوکراین دستکم ۱۹ پهپاد بایراکتار را از دست داده در حالی که تلفات پهپادی برای روسیه ۴ Orion و چندین نوع پهپاد از انواع دیگر بوده است. در حالی که Sirius از لحاظ برد و ظرفیت باری نسخه بهتری از Orion است، به نظر می رسد که همان مشکلات بقایی را خواهد داشت که دیگر پهپادهای روسیه در اوکراین با آن مواجه هستند.
اما همچنان Sirius می تواند توانمندی های اضافی را در اختیار روسیه قرار دهد تا از فاصله ای دور از برد سیستم های دفاع هوایی اوکراین، عملیات های شناسایی و پایش را انجام داده یا حتی به عنوان یک پلتفرم پرتابی برای سلاح های سنگین تر و دوربردتر به کار گرفته شود. همچنین روسیه می تواند از این پهپاد برای امنیت در مناطقی که در دسترس پوشش دفاع هوایی اوکراین قرار ندارند استفاده شده یا به عنوان یک همراه برای کمک اطلاعاتی به جنگنده های روسی به کار گرفته شود.
بدون نظر