سنگ نگاره «سرباز ساسانی» که در فرودگاه لندن کشف و ضبط شد به ایران بازگشت

سال هاست که آثار باستانی ارزشمند ایران از موزه های کشورهای دیگر سر در میاورد و در اغلب موارد، اینکه چطور این آثار که بسیاری از آنها در اندازه های بزرگی هستند از کشور خارج می شوند، مشخص نمی شود. حدود ۷ سال پیش، سنگ نگاره سرباز ساسانی، در فرودگاه لندن کشف و ضبط شده بود. این سنگ نگاره که با بی دقتی کنده شده و آسیب دیده بود توسط کارشناسان موزه بریتانیا مرمت شده و پس از سه ماه نمایش در این موزه، دوباره به ایران پس داده شد.

روزنامه آبزرور گزارشی درباره سنگ‌ نگاره ای دو هزار ساله نوشت که متعلق به دوران ساسانی در فرودگاه استنستد لندن هنگام قاچاق به بازار سیاه کشف و توقیف شده بود: در ژانویه سال ۲۰۱۶ (۲۶ دی ۱۳۹۴) مأموران نیروی مرزی با دیدن بسته بندی شلخته آن مشکوک شده و احتمال دادند قاچاقچیان می‌خواستند با چنین بسته‌بندی وانمود کنند این یک شیء بی‌ارزش است. درحالی که این مجسمه تقریباً دو هزار سال پیش تراشیده شده و اثر مهمی است که اگر امروز در بازار هنر ظاهر شود می‌تواند بیش از ۳۰ میلیون پوند به فروش برسد، اما این یک اثر باستانی است که قبلاً ثبت نشده و هرگز نمی‌توان آن را فروخت. اثر یادشده که ارتفاعش کمی بیش از یک متر است، مستقیماً از دل کوه یا به اصطلاح انگلیسی آن از «سنگ زنده» بریده و جدا شده است.

سفارت ایران در لندن بعد از بیش از ۶ سال پیگیری حقوقی توانست ضمن اثبات مالکیت و تعلق این اثر باستانی به ایران، مقدمات بازگشت آن را به کشور فراهم کند. دلیل این تأخیر نیز طولانی شدن مراحل حقوقی و اداری آن در بخش پلیس جنایی انگلیس و موزه بریتانیا بود که البته شیوع کرونا نیز مزید بر علت شد.

بی رحمی در کندن سنگ نگاره ساسانی

جان سیمپسون باستان‌شناس ارشد موزه بریتانیا گفت که تاکنون ندیده در قاچاق آثار باستانی کار تا جایی پیش برود که قطعه‌ای را از دل صخره یا کوه جدا کنند. وی اقدام صورت گرفته را سطح دیگری از بی‌رحمی دانست و افزود: شما حتی می‌توانید جای ماژیک را ببینید که خط کشیده‌اند و بعد با دستگاه فرز سنگ را به طور اریب بریده‌اند. سپس آن را به طرزی باورنکردنی بد، در یک جعبه کوچک و تقریباً بدون محافظ بسته بندی کردند که با میخ محکم شده است.

استرداد سنگ نگاره ساسانی به ایران پس از نمایش در موزه بریتانیا

سیمپسون این اثر باستانی را یک مجسمه سنگی منحصربه‌فرد توصیف کرد که مربوط به دوره امپراتوری ساسانیان است. از نظر این باستان‌شناس، سنگ‌نگاره کشف شده از جایی در استان فارس و اطراف شیراز می‌آید، چرا که سبکش به نقش‌برجسته‌های آنجا شباهت دارد. وی افزود: فکر می‌کنم این بخشی از یک سنگ‌نگاره بزرگ‌تری باشد و ممکن است قطعات دیگری وجود داشته باشند.

این باستان شناس انگلیسی، با اشاره به حالت ایستادن مرد در سنگ‌نگاره نوشت اینکه او انگشت اشاره‌اش را بلند کرده نشان‌دهنده آن است که این مرد در حضور شاه یا خاندان سلطنتی است و همین باعث می‌شود که احتمال دهیم این نقش‌برجسته بخشی از یک ترکیب‌بندی بزرگ‌تر است که شاه در سمت راست آن به تصویر کشیده شده و افراد دیگری پشت سرش قرار دارند.

وی توضیح داد با توجه به اینکه نوشته‌ای روی این سنگ‌نگاره حکاکی نشده، تشخیص هویتش غیرممکن است، اما از روی پوشش آن مشخص است که فردی از طبقات بالا بوده است.

تاکنون کسی در این رابطه دستگیر نشده است

این پرونده بر اساس گزارش آبزرور، توسط پلیس اینترپل و آژانس ملی جرایم جنایی در دست بررسی قرار دارد. اما تاکنون کسی دستگیر نشده است، البته روی بسته بندی مشخصات فرستنده، گیرنده و مقصد قید شده است.

این نشریه انگلیسی افزود: موزه بریتانیا از دولت ایران اجازه نمایش آن را به مدت سه ماه دریافت کرد.

در همین حال سیدمهدی حسینی متین کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در لندن در بیانیه‌ای اعلام کرد: ما صمیمانه امیدواریم که گسترش بیشتر همکاری بین موزه بریتانیا و سفارت ایران در لندن همچنان در مبارزه با قاچاق غیرقانونی اموال فرهنگی و حفاظت از میراث فرهنگی بشر مؤثر باشد.

با صلاحدید مقامات ایرانی؛ این اثر در بریتانیا نمایش داده شد

کاردار جمهوری اسلامی ایران در لندن: بعد از اینکه توانستیم مالکیت این اثر باستانی را ثابت کنیم، موزه بریتانیا درخواست کرد این اثر به مدت سه ماه در این موزه به نمایش گذاشته شود که با توجه به اینکه موزه بریتانیا نسبت به ترمیم این اثر که دچار شکستگی شده بود اقدام کرده بود، با نظر این نمایندگی و مقامات ذیصلاح در داخل کشور با این درخواست موافقت شد و قرار است در آن موزه در معرض دید عموم گذاشته شود.

وی همچنین گفت: آثار باستانی قاچاق شده دیگر متعلق به کشورمان نزد دولت بریتانیا وجود دارد که درحال پیگیری حقوقی آنها نیز هستیم. تعلق این آثار نیز به کشورمان اثبات شده و در حال پیگیری امور اداری آن هستیم که به محض انجام امور مربوطه این آثار به کشور بازگردانده خواهد شد.

بازگشت سنگ نگاره «سرباز ساسانی» به ایران

مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با انتشار اطلاعیه‌ای از بازگشت سنگ‌نگاره ساسانی (مجسمه سرباز ساسانی) به ایران خبر داد. در این اطلاعیه آمده است: سنگ‌نگاره ساسانی، بامداد امروز ـ چهارشنبه هفتم تیرماه ـ با اقدام و پیگیری‌های وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و وزارت امورخارجه، وارد ایران شد و مسئولان وزارت میراث‌فرهنگی، این اثر را در فرودگاه امام خمینی (ره) تحویل گرفتند.

وزارت میراث فرهنگی اعلام کرد: پس از طی مراحل مورد نیاز، این سنگ‌نگاره در موزه ملی ایران به نمایش در می‌آید که زمان آن به اطلاع می‌رسد.

این سنگ نگاره ۲ هزار ساله چگونه از ایران خارج شده است؟

این اثر تاریخی که متعلق به دوره ساسانی است، در سال ۱۹۸۸ میلادی وارد کشور امارات شده و سال ۲۰۰۶ از کشور امارات خارج شده است. زمان توقیف اثر در بریتانیا سال ۲۰۱۶ بوده است. زمان دقیق خروج این سنگ‌نگاره از ایران مشخص نیست، اما با توجه به زمان ورود آن به امارات که مصادف با ۱۳۶۷ شمسی است، به احتمال زیاد این اثر در زمان جنگ تحمیلی به شکل غیرقانونی از کشور خارج شده است.