انتقادات وارد بر مراسم اهدای جوایز نوبل؛ از محدودیت تعداد نفرات تا نبود تنوع جنسیتی

با اعلام جوایز نوبل در حوزه‌های فیزیک، شیمی و پزشکی یا فیزیولوژی، برخی از درخشان‌ترین افراد برگزیده علمی شناخته می‌شوند.

مراسم اهدای جوایز نوبل، بیش از یک قرن پیش توسط آلفرد نوبل، صنعتگر سوئدی ایجاد شده و از پیشرفت‌های تحول‌آفرینی که اغلب ده‌ها سال روی آن‌ها کار شده، تجلیل می‌کند.

مارتین ریس، کیهان‌شناس و فیزیکدان بریتانیایی و رئیس سابق انجمن سلطنتی، گفته که محدودیت تعداد افراد برای اعطای جوایز گاهی اختلاف و نارضایتی در مورد اینکه چه کسی انتخاب می‌شود و چه کسی کنار گذاشته می‌شود، به دنبال دارد.

بنابر گفته ریس، یکی از چالش‌های کمیته‌های نوبل، ماهیت مشارکتی اکثر تحقیقات علمی است. علاوه بر این، اکتشافات را می‌توان به طور همزمان توسط تیم‌های مختلف انجام داد.

با این حال، کمیته‌های انتخاب نوبل، طبق قوانینی که آلفرد نوبل در سال ۱۸۹۵ وضع کرده، می‌توانند هر جایزه را به حداکثر ۳ نفر اعطا کنند. در حالیکه ممکن است در پروژه‌ای چندین نفر به طور موازی کار کرده باشند و افرادی که نقش مهمی در پیشبرد پروژه داشته‌اند، کنار گذاشته شوند.

به عنوان مثال، نوبل فیزیک ۲۰۱۷ تشخیص امواج گرانشی را به رسمیت شناخت. مقالات کلیدی که این کشف را گزارش کرده‌اند، تقریباً ۱۰۰۰ نویسنده داشتند. با این حال، تنها سه نفر (راینر وایس، بری باریش و کیپ تورن) جایزه دریافت کردند.

دیوید پندلبری، رئیس تجزیه و تحلیل تحقیقات در مؤسسه اطلاعات علمی Clarivate، که با بررسی تعداد دفعات استناد به مقالات، افراد «شایسته نوبل» را شناسایی می‌کند، معتقد بوده که قانون انتخاب سه نفر باعث محدودیت شده است.

بنابر گفته پیتر برژینسکی، دبیر کمیته جایزه نوبل شیمی، هیچ برنامه‌ای برای تغییر این قانون وجود ندارد. با این حال، گفته شده که این کمیته پس از معرفی نامزد‌ها، روند دقیقی را دنبال می‌کند.

برژینسکی گفته است: «ما این فرآیند را با درخواست از تعدادی متخصص از سراسر جهان آغاز می‌کنیم تا گزارشاتی را در مورد زمینه‌ای که در آن کشف انجام شده بنویسند، اکتشافات اصلی در این زمینه را مشخص کرده و همچنین نام افرادی را که مهم‌ترین مشارکت‌ها را انجام داده‌اند، ذکر کنند.»

از دیگر انتقادات، عدم تنوع بین برندگان است.

سال گذشته، کارولین برتوزی تنها زن برنده یک جایزه علمی بوده است. در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۱۹، زمانی که کمیته نوبل از نامزد‌ها خواست تا تنوع جنسیتی، جغرافیایی و رشته‌ای را در نظر بگیرند، هیچ برنده زنی وجود نداشت.

برخی به این موضوع به عنوان شواهد تعصب سیستماتیک در علم اشاره می‌کنند؛ زیرا زنان در حال حاضر کمتر از مردان به عنوان نویسنده اصلی در مقالات علمی معرفی می‌شوند.

البته جایزه نوبل به مراتب بیشتر از سایر جوایز علمی شناخته شده و به همین دلیل این نقص‌ها توجه بیشتری جلب می‌کند.