«جهنمی غیرقابل سکونت»؛ تصویر دانشمندان از چند صد سال آینده کره زمین

فیلم‌های هالیوود زیادی در مورد پایان دنیای ما ساخته شده‌اند. حالا یک مطالعه، دورنمای وحشتناکی به آینده سیاره ما ارائه کرده است که چندان زیبا نیست. محققان اثر گریز گلخانه‌ ای را (runaway greenhouse effect)–افزایش غیرقابل کنترل دمای سیاره – شبیه‌سازی کرده‌اند. نکته نگران‌کننده این است که آنها می‌گویند زمین به زودی می‌تواند به «جهنمی غیرقابل‌سکونت» تبدیل شود، درست مانند سیاره همسایه‌ی ما، زهره.

دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که اثر گریز گلخانه‌ ای در زمین ممکن است تنها چند صد سال دیگر یا حتی زودتر اتفاق بیفتد. این مطالعه جدید به رهبری ستاره‌شناسان دانشگاه ژنو سوئیس و با مشارکت آزمایشگاه‌های CNRS فرانسه در پاریس و بوردو انجام شده است.

آن‌ها درباره‌ی «تبخیر کامل اقیانوس های سطح زمین» و «افزایش وحشتناک دمای جهانی» هشدار می‌دهند.

این دانشمندان در مقاله‌شان می‌نویسند: «این گذار آب و هوایی ناپایدار، دو جمعیت سیاره‌ای را از هم جدا می‌کند، سیاره‌های معتدل و سیاره‌های داغ آینده. این یکی از چندین سناریو است که برای توضیح تفاوت بین زمین و زهره‌ی اولیه طراحی شده است. درک اثر گریز گلخانه‌ ای برای ارزیابی تکامل متفاوت زهره و زمین بسیار حیاتی است.»

زهره به عنوان آینه تاریک زمین شناخته می‌شود، زیرا سنگی و تقریباً به اندازه زمین است، اما میانگین دمای سطح آن ۴۶۵ درجه سانتیگراد است. به دلیل اتمسفر متراکم زهره، حتی از سیاره عطارد که به خورشید نزدیک‌تر است هم گرم‌تر است. این کره سنگی با سطحی به اندازه‌ای داغ که می‌تواند سرب را ذوب کند و ابرهای سمی اسید سولفوریک، نه تنها نامساعد بلکه بی‌حاصل هم هست.

حتی از زمین، زهره پرنورترین چیز در آسمان شب به جز ماه است و می‌تواند به سادگی با کمی زردی متمایز شود. به این ترتیب، زهره به عنوان یک هشدار قابل‌رویت برای ساکنان زمین از آنچه می‌تواند برای یک سیاره رخ دهد عمل می‌کند.

به این ترتیب، زهره به عنوان یک هشدار قابل‌رؤیت برای ساکنان زمین عمل می‌کند و نشان می‌دهد که چه اتفاقی می‌تواند برای یک سیاره رخ دهد.

اگرچه گازهایی مانند دی‌اکسید کربن و متان به خاطر ایجاد گرمایش جهانی معروف هستند، اما مؤلفان این مطالعه می‌گویند اثر گریز گلخانه‌ ای در زمین واقعاً می‌تواند توسط بخار آب به وجود آید. دنیا در حال حاضر به خاطر انتشار دی‌اکسید کربن و متان در حال گرم شدن است، و این باعث افزایش بخار آب در اتمسفر، به دلیل تبخیر اقیانوس‌ها می‌شود و اگرچه بسیاری از مردم نمی‌دانند، بخار آب یک گاز گلخانه‌ ای طبیعی است. بخار آب از انتشار مجدد تابش خورشیدی جذب شده توسط زمین به سمت فضای بالا می رود و با گیرانداختن گرما مانند پتوی نجات عمل می‌کند.

اثر گلخانه‌ ای همچنین تبخیر اقیانوس‌ها را افزایش می‌دهد و به نوبه خود مقدار بیشتری بخار آب را در اتمسفر جمع کرده و به سوخت تبدیل می کند.

گیوم شاوروت، نویسنده اصلی این مطالعه از دانشگاه ژنو می‌گوید: «یک آستانه بحرانی برای این مقدار بخار آب وجود دارد که پس از آن سیاره دیگر نمی‌تواند خنک شود. از آن نقطه به بعد، همه چیز در مسیر اشتباه قرار می‌گیرد تا اینکه اقیانوس‌ها به طور کامل تبخیر شده و دما به چند صد درجه می‌رسد.»

با مدل‌های آب و هوایی جدید، دانشمندان محاسبه کردند که حتی افزایش بسیار کمی از تابش خورشید می‌تواند باعث افزایش دمای جهانی زمین تنها چند ده درجه شود. این مقدار کافی است تا این فرایند غیرقابل برگشت اثر گریز گلخانه‌ ای را در زمین آغاز کند و سیاره ما را مانند زهره نامساعد سازد.

محققان فرایند سه مرحله‌ای را توضیح داده‌اند که می‌گویند می‌تواند برای هر سیاره‌ای با اقیانوس اعمال شود، حتی آنهایی خارج از منظومه شمسی ما هستند.

اولاً، با فرض اینکه در ابتدا سطح اقیانوس مایع باشد، یک فاز تبخیر وجود دارد که جو را با بخار آب غنی می کند.

دوم، هنگامی که اقیانوس به طور کامل تبخیر شده است، یک مرحله گذار خشک وجود دارد که در طی آن دمای سطح به طور چشمگیری افزایش می یابد.

در نهایت، تکامل با یک وضعیت پس از گریز داغ و پایدار به پایان می رسد، چیزی که ناهید در ۷۰۰ میلیون سال اخیر در آن بوده است.