چرا فرق گذاشتن والدین میان فرزندان ایرادی ندارد و برای مدیریت آن چه باید کرد؟

در پژوهشی، از هر ۱۰ والد یکی به فرق گذاشتن میان فرزندان خود اذعان کرده بودند. شاید این امر هنوز هم تابوی بزرگی در امر فرزندپروری محسوب شود، اما فرق گذاشتن میان فرزندان واقعیتی است که بسیاری از والدین آن را تجربه می کنند. به گفته ی متخصصان، والدینی که یکی از فرزندان خود را بیشتر از بقیه دوست دارند، نباید دچار عذاب وجدان شوند. چون این امر آنقدرها هم بد نیست، البته اگر به درستی مدیریت شود.

در ادامه می خواهیم ببینیم چرا فرق گذاشتن میان فرزندان در یک خانواده امر بی اشکالی است.

۱- بیشتر بودن علاقه ی والدین به یکی از فرزندان امری کاملاً طبیعی است و اذعان به آن می تواند کمک کند پدر و مادر بهتری شوید

کاملاً طبیعی است که والدین با یکی از فرزندان خود احساس پیوند عمیق تری داشته باشند، به ویژه اگر آن فرزند شباهت هایی به خودشان داشته باشد. چرا که همانطور که روانشناسان می گویند، والدین هم انسان هستند و از منظر روانشناختی، جذب شدن ما به کسانی که مؤید خودمان هستند، امری طبیعی است.

هر چه زودتر سوگیری های شخصی خود را بپذیرید، زودتر هم می توانید رفتار آگاهانه ای با فرزندان خود داشته باشید. تحت نظر داشتن سوگیری های خود می تواند کمک کند رابطه ی بهتری با فرزندان خود برقرار و فضای سالم تری در خانواده تان ایجاد کنید.

۲- دلایل قابل قبول زیادی برای متفاوت بودن رابطه ی شما با هر یک از فرزندان تان وجود دارد

یکی از این دلایل این است که فرزند محبوب تان شباهت های شخصیتی بیشتری به شما دارد و شما خودتان را در او می بینید. این علاقمندی بیشتر به یکی از فرزندان، ممکن است متغیر باشد و به این بستگی داشته باشد که کدام فرزند رفتار بهتری داشته باشد.

یک عامل تأثیرگذار دیگر در رابطه ی شما با فرزندان تان، تجربیات کودکی خود شما است. ممکن است که یکی از فرزندتان شما را به یاد کسی می اندازد که در شما احساسات مثبت یا منفی ای ایجاد کرده بود. اگر بُعد منفی قوی تر بود، متخصصان توصیه می کنند با فرزند خود مثل شخصی مجزا و بدون توجه به تجربیات گذشته تان رفتار کنید.

۳- والدین ممکن است در کنار فرزند محبوب خود احساس سلامت و شادی بیشتری کنند

آگاهی از اینکه کدام فرزند رابطه ی نزدیک تری با پدر یا مادر دارد می تواند بر کیفیت مراقبت از والدین با بالا رفتن سن شان تأثیرگذار باشد. پژوهشی نشان داد مادران سالمند اگر توسط فرزند محبوب شان مراقبت شوند، سریع تر از مشکلات اورژانسی بهبود می یابند و از سلامت روان بهتری برخوردارند.

۴- حتی اگر والدین این موضوع را قبول نداشته باشند، باز هم فرزندان می توانند فرق گذاشتن آن ها میان شان را احساس کنند

به جای پنهان کردن احساسات خود، بهتر است با آن ها رو به رو شوید، چون فرزندان تان می توانند متوجه آن ها شوند. در پژوهشی ۳۴ درصد از شرکت کنندگان کودک گفته بودند که احساس می کنند که والدین شان در دل خود یکی از فرزندان شان را بیشتر دوست دارند. البته در اغلب موارد، آن ها حدس اشتباهی داشتند و تصور می کردند موفق ترین فرزند خانواده، محبوب والدین است. اما نظرسنجی ای نشان داد والدین معمولاً کوچک ترین فرزندشان را بیشتر دوست داشتند.

دلیلش ممکن است این باشد که والدین تجربیات دشوارتری با فرزندان بزرگ تر خود از جهت فرزندپروری داشتند اما در مورد تربیت فرزند آخر خود احساس اعتماد به نفس و راحتی بیشتر می کردند. به علاوه، کارشناسان می گویند از جهت ترتیب تولد، بزرگ ترین فرزند بیشترین امتیاز را دریافت می کند و کوچک ترین فرزند بیشترین محبت را. فرزند وسط اما معمولاً این شانس را پیدا نمی کند.

۵- علیرغم رابطه ی متفاوتی که ممکن است با هر یک از فرزندان خود داشته باشید، باید رفتار یکسانی با آن ها داشته باشید

به گفته ی روانشناسان، اگر کودکی در محیطی رشد کند که در آن با او اغلب رفتار ناعادلانه ای می شود، این امر حس خودارزشمندی او را تحت تأثیر قرار خواهد داد. والدین باید تا جایی که ممکن است تلاش کنند از داشتن رفتارهای تبعیض آمیز پرهیز کنند. یک راه این است که دعوای میان فرزندان تان را بی طرفانه حل کنید. از جانبداری خودداری کنید و فرزندان تان را راهنمایی کنید که بتوانند مشکل را میان خودشان حل کنند.

چند راهکار برای مدیریت مشکل فرق گذاشتن میان فرزندان

– اگر یکی از فرزندان تان شما را به فرق گذاشتن میان او و خواهر و برادرهایش متهم کرد، احساسش را تأیید کنید و با صراحت درباره ی مشکل صحبت کنید

به جای انکار کردن، آن را تأیید کنید و مثلاً بگویید: «می دانم که ناراحت هستی چون فکر می کنی خواهرت را بیشتر دوست دارم. من هم جای تو بودم ناراحت می شدم.» بعد از آن برای فرزندتان با تکیه بر حقایق و آوردن دلیل، توضیح دهید که چرا رابطه ی بهتری با خواهر یا برادرش دارید. مثلاً بگویید: «من و خواهرت شباهت های شخصیتی ای با هم داریم، ولی معنایش این نیست که من تو را دوست ندارم.» همچنین می توانید بگویید که عادت های خوب فرزند دیگرتان باعث این موضوع شده است.

– برای هر یک از فرزندان تان جداگانه وقت بگذرانید

طوری برنامه ریزی کنید که بتوانید برای ایجاد رابطه ی نزدیک و عمیق با هر یک از فرزندان تان به یک اندازه وقت صرف کنید. هنگام انتخاب فعالیتی که قرار است با فرزندان تان انجام دهید، نیازها و علائق آن ها در نظر بگیرید.

– تنبیه و تحسین یکسانی برای فرزندان تان داشته باشید و اجازه دهید که بدانند همه ی آن ها را دوست دارید

هر بار که از فرزندتان به خاطر انجام صحیح یک کار تمجید می کنید، سعی کنید این کار تا حد امکان با جزئیات انجام دهید. مثلاً به جای «آفرین» گفتن، بگویید: «کمک کردنت به آن خانم مسن، خوبی و مهربانی تو را می رساند.» در بحث تنبیه، حواس تان باشد که برای یکی از فرزندان تان استثنا قائل نشوید. و برای رعایت عدالت، عواقبی را برای کار بد فرزندان تان، متناسب با سن شان در نظر بگیرید.

– از مقایسه کردن فرزندان تان با یکدیگر یا داشتن رفتار متفاوت با یکی از آن ها پرهیز کنید

از گفتن جملاتی مانند «باید سعی کنی بیشتر شبیه خواهرت/ برادرت باشی» یا اشاره به عیب های یکی از فرزندان در مقابل باقی آن ها خودداری کنید. کوچک کردن یکی از فرزندان در برابر بقیه ممکن است باعث ایجاد رابطه ای ناسالم میان آن ها شود.

– اگر احساس می کنید که این وضعیت روابط میان اعضای خانواده تان و سلامت روانی آن ها را تحت تأثیر قرار داده، از روانشناس کمک بگیرید

مسائل حل نشده ممکن است تأثیر منفی ای بر فرزندان تان بگذارند و تا دوران بزرگسالی آن ها ادامه یابند. بنابراین اگر متوجه شدید شما یا همسرتان درگیر مشکل فرق گذاشتن میان فرزندان تان شده اید، یا اگر خودتان را ناتوان از مدیریت عادلانه ی این موقعیت می بینید، از روانشناس کمک بگیرید.