فرمول یک پنالتی موفق و بی‌نقص به روایت کارشناس برجسته روانشناسی پنالتی

همان‌طور که بارها شاهد بوده‌ایم ۱۲۰ دقیقه مسابقه فوتبال برای مشخص کردن برنده کافی نیست و در بسیاری از مواقع تیم‌ها مجبور به زدن ضربات پنالتی می‌شوند. اما بازیکنان چطور می‌توانند مطمئن شوند که پنالتی را به امتیاز تبدیل خواهند کرد و آیا فرمول خاصی برای پنالتی موفق وجود دارد؟

گایر جوردت، استاد روانشناسی و فوتبال در دانشکده علوم ورزشی نروژ در اسلو، و کارشناس برجسته جهان در روانشناسی پنالتی، تمام ضربات پنالتی جام‌های جهانی، یورو و لیگ قهرمانان اروپا را از سال ۱۹۷۶ تا ۲۰۲۲ مطالعه کرده است. آنچه در ادامه می‌خوانید فرمول موفقیت در پنالتی به روایت جوردت است.

بالا را نگاه کنید

این تکنیک که شامل نگاه کردن به دروازه‌بان تا لحظه ضربه زدن به توپ است، یک رویکرد «وابسته به دروازه‌بان» در نظر گرفته می‌شود. این وضعیت به بازیکن اجازه می‌دهد که محل دقیق حرکت دروازه‌بان را ببیند و ضربه خود را بر اساس آخرین لحظه تنظیم کند.

این در تضاد با رویکرد سنتی‌تر «مستقل از دروازه‌بان» است که بازیکن از قبل انتخاب می‌کند به کجا می‌خواهد ضربه بزند و به تصمیم خود پایبند است.

با آنکه تکنیک «وابسته به دروازه‌بان» رویکرد جدیدی نیست اما روز به روز پنالتی‌زن‌های بیشتری به آن روی می‌آورند. در حال حاضر حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد افراد این تکینک را انتخاب می‌کنند، رقمی که در دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی ۱۰ درصد بود.

یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ نشان داد که درصد موفقیت استراتژی «وابسته به دروازه‌بان» کمی بالاتر است اما نیاز به خونسردی قابل توجهی دارد.

نگاه کردن به سمت دروازه به جای چشم دوختن به زمین می‌تواند از سوی دروازه‌بان به عنوان نشانه‌ای از اعتماد به نفس تلقی شود و بر عملکرد او تاثیر بگذارد.

عجله نکنید

از لحاظ تاریخی، کسانی که پشت نقطه پنالتی قرار می‌گیرند تقریباً بلافاصله با شنیدن سوت داور به توپ ضربه می‌زنند. با این حال، داده‌های پروفسور جوردت نشان می‌دهد که هر چه کمتر عجله کنید، احتمال کسب امتیاز بیشتر خواهد بود.

ضربه زدن به توپ بلافاصله پس از سوت احتمالاً برای «رهایی از استرس» است، اما منطقی است که کمی بیشتر صبر کنید. این کار باعث می‌شود کمتر برای دروازه‌بان قابل پیش‌بینی باشید.

با این حال به یاد داشته باشید که انتظار بیش از حد بعد از سوت داور می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. در فینال یورو ۲۰۲۰، مارکوس راشفورد پس از ۱۱ ثانیه انتظار ضربه پنالتی را از دست داد.

پایین وسط را هدف بگیرید

اینکه بازیکن هنگام زدن پنالتی باید چه نقطه‌ای را هدف بگیرد مدت‌هاست که مورد بحث بوده است. بسیاری از کارشناسان استدلال می‌کنند که گوشه‌های بالا در هر دو سمت دروازه اهداف ایده‌آلی هستند زیرا این نقاط حتی برای بلندقدترین دروازه‌بان‌ها نیز دور از دسترس‌اند.

اما تحقیقات جوردت نشان می‌دهد که ضربه به پایین و وسط یک انتخاب نادیده‌گرفته‌شده و موثر است. او درصد گل شدن این ضربه را بالاتر از شوت به سمت راست یا چپ دروازه می‌داند. دلیل این امر این است که دروازه‌بان‌‌های بسیار کمی جرات می‌کنند پس از شوت به سمت دروازه در جای خود ثابت بمانند و به احتمال زیاد به سمت چپ یا راست شیرجه می‌زنند.

زمان برای بازی داشته باشید

وقتی تیم‌ها به پایان ۱۲۰ دقیقه نزدیک می‌شوند و ضربات پنالتی را نزدیک می‌بینند مربیان بازیکنانی را که در ضربات پنالتی ماهرتر هستند به زمین می‌فرستند.

اشتباه بزرگ در این میان این است که تعویض‌ها بسیار نزدیک به سوت پایان ۱۲۰ دقیقه انجام شود. این به این معناست که بازیکن تعویضی پیش از آنکه در کانون توجهات قرار بگیرد اصلاً فرصت لمس توپ را نمی‌یابد.

بهتر است پیش از قرار گرفتن پشت نقطه پنالتی حداقل ۱۰ دقیقه فرصت برای حضور در زمین مسابقه را داشته باشید.

بدانید کنترل دست شماست

بسیاری امتیازگیری از ضربات پنالتی را وابسته به شانس می‌دانند، نوعی بخت‌آزمایی که برای جدا کردن دو طرف با توانایی‌های برابر استفاده می‌شود. چه این طرز فکر درست باشد و چه نادرست، پروفسور جوردت ادعا می‌کند که «احساس در کنترل داشتن وضعیت» کلید موفقیت است.

او می‌گوید هرچه بازیکنان بیشتر فکر کنند که نتیجه پنالتی شانسی است احتمال اینکه اضطراب مخربی را تجربه کنند بیشتر می‌شود.

وقتی فشار زیاد است بازیکنان شوت‌های بیشتری را از دست می‌دهند به عبارت دیگر هنگام زدن ضربات پنالتی آخر که در صورت خراب شدن با احتمال حذف تیم همراه است بازیکنان بیشتر پنالتی خود را خراب می‌کنند.

درنهایت به گفته پروفسور جوردت پنالتی یک بازی روانی است و موفقیت در آن تا حد زیادی به تمرین بستگی دارد.