حواشی و پس لرزه‌های استعفای ظریف پس از اعلام وزرای پیشنهادی پزشکیان + ویدیو

در پایان روزی که با ارسال فهرست وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم به مجلس شروع شد، محمد جواد ظریف معاون راهبردی رئیس جمهور در نوشته‌ای در حساب‌هایش در شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و توئیتر اعلام کرد که به دانشگاه بازخواهد گشت. برداشت رسانه‌ها و افکار عمومی از این نوشته، استعفای ظریف بوده است؛ اگرچه که ظریف صراحتاً نامی از استعفا نیاورده است ولی این منظور را رسانده است. 

آقای ظریف در این نوشته تلویحاً فهرست نهایی کابینه را مورد انتقاد قرار داده و نوشته «البته از نتیجه کار خود رضایت ندارم و از این‌که نتوانستم به شکل شایسته‌ای نظر کارشناسی کمیته‌ها و حضور بانوان، جوانان و اقوام را آن‌گونه که که وعده داده‌بودم به نتیجه برسانم، شرمنده‌ام.» او از مردم «برای ناتوانی خود در پیگیری امور در دالان‌های سیاست داخلی» پوزش خواسته است. آقای ظریف نوشته که برخی او را «زودرنج» می‌خوانند اما گفته که سابقه کاریش نشان می‌دهد در برابر تندروها چنین نبوده «ولی نسبت به نگرش و نگرانی مردم حساسیت فراوان دارم.»

علت اصلی قهر ظریف با پزشکیان چیست؟

آقای ظریف در اولین حکم از مسعود پزشکیان به ریاست شورای راهبری دولت چهاردهم رسید. وظیفه این شورا بررسی کارنامه نامزدهای بالقوه وزارت‌خانه‌های دولت جدید بود. به گفته آقای ظریف در کارگروه‌های این شورا کارنامه بیش از هزار نفر بررسی شده اما در نهایت تنها ۱۰ نفر از این افراد پیشنهادی این شورا به مجلس معرفی شدند: «از نوزده وزیری که امروز معرفی شدند، سه نفر نامزد نخست، ۶ نفر نامزد دوم یا سوم و یک نفر نامزد پنجم کمیته‌ها و یا شورای راهبری بودند.» 

برخی منابع از اختلاف‌نظر شدید ظریف و پزشکیان در مورد برخی نامزدها خبر می‌دهند. مینو خالقی، فعال سیاسی در توئیتی اشاره کرده است که شب قبل از معرفی وزرا، ظریف برای گزینه وزارت کشور «جنگیده است» اما موفق نشده است.

مینو خالقی حقوق‌دان و سیاستمدار با انتشار یک توئیت در خصوص علت استعفای ظریف نوشت: دکتر ظریف دیشب برای گزینه پیشنهادی وزارت کشور جنگید و توفیقی نیافت. امشب اعلام عدم حضور در کابینه نمود تا مسئولیت انتخابهایی که به او و کمیته ها ارتباطی نداشت بر دوشش نباشد.نمیدانم رئیس جمهور بر حضورش اصرار می ورزد یا نه؟ اما پاسخ این میزان تلاش و میهن دوستی این نبود!

روز یکشنبه، مسعود پزشکیان سردار اسکندر مومنی را با سابقه طولانی خدمت در نیروی انتظامی به عنوان وزیر کشور به مجلس معرفی کرد. با توجه به مسئله گشت ارشاد و انتقادات زیادی که از آن در فضای عمومی وجود دارد، این انتخاب با واکنش بسیار منفی در افکار عمومی مواجه شد. 

قانون نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس

حالا و پس از محمدجواد آذری جهرمی که پیش از این از دولت جدا شده بود، ظریف به عنوان چهره اصلی کمپین آقای پزشکیان در انتخابات دومین نفری است که از دولت پزشکیان جدا می‌شود. 

اما درباره جدایی ظریف از کابینه، اخبار و نظرهای دیگری هم وجود دارد. گفته می‌شود آقای ظریف در واقع برای سمت معاونت رئیس‌جمهور بدون طی شدن تشریفات و اخذ استعلامات‌ قانونی «ردصلاحیت» شده است. مبنای این ردصلاحیت «قانون نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس» مصوب ۱۰ مهرماه ۱۴۰۱ است. در بند الف این قانون کسانی که خودشان یا همسرشان یا فرزندان‌شان تابعیت دوگانه دارند نمی‌توانند به سمت‌های «حساس» گماشته شوند. مشاورت یا معاونت رئیس‌جمهور از جمله این سمت‌های حساس محسوب شده است. 

آقای ظریف در بخش مهمی از حیات کاری خود در هیات ایرانی در سازمان ملل بوده و مدتی هم نماینده ایران در سازمان ملل بوده است. طبیعتا فرزندان او که در هنگام ماموریت او به دنیا آمده‌اند، تابعیت ایالات متحده را دارند. منابعی گفته‌اند که فرزندان آقای ظریف هم‌اکنون در ایران زندگی می‌کنند اما این قانون مانع از فعالیت آقای ظریف در سمت معاونت رئیس‌جمهور شده است. 

حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی در توئیتی ضمن تائید ضمنی این اتفاق اشاره کرده است که این قانون عملاً « سفیران، دانشجویان، مأموران دولتی و کارآفرینانی که در برخی کشورهای خارجی صاحب فرزند شده‌اند.» را مشاغل بالای دولتی محروم می‌کند. آقای آشنا نوشته «این قانون قابل اصلاح است اما آثار سرمایه‌سوز آن قابل جبران نیست.»

برخی منابع به رویداد۲۴ گفته‌اند که خود آقای ظریف چند روز پیش در جمع برخی از اعضای ستادهای پزشکیان به این مسئله اشاره کرده است. به نظر می‌رسد آقای ظریف در چند روز گذشته امید داشته از طریق لابی و مذاکره مسئله حل شود اما در نهایت با اعلام فهرست پیشنهادی رئیس‌جمهور تمایل خود برای همکاری با دولت را از دست داده است. 

با اینکه قانون مجلس در مورد کسانی که می‌توانند یا نمی‌توانند در مشاغل حساس مشغول به فعالیت شود روشن است اما در ایران همه چیز با مذاکره قابل تغییر است. باید دید رئیس‌جمهور در این زمینه اقدامی خواهد کرد یا بایست در همین ابتدای امر شاهد خروج مهمترین شخص در پیروزی مسعود پزشکیان از دولت او باشیم.

ظریف: ماجرا ربطی به خانواده‌ام ندارد

معاون راهبردی پزشکیان در قالب یک پیام جدید به گمانه‌زنی‌ها پیرامون استعفای شب گذشته‌اش واکنش نشان داد:

سلام بر مردم بزرگوار ایران.

پیام دیشب بنده به‌معنای پشیمانی و یا ناامیدی از دکتر پزشکیان عزیز و یا مخالفت با واقع‌گرایی نیست؛ بلکه به معنای تردید در مفید بودن خودم در معاونت راهبردی است.

البته برخی مردودین از جانب مردم، با تفسیر عجیبی از قانون مصوب ۱۴۰۱،  اشتغال بنده در مشاغل حساس را به بهانه‌ای برای فشار بر دولت چهاردهم تبدیل کرده‌بودند. بنده نیز برای جلوگیری از هرگونه شائبه یا بهانه برای کارشکنی در کار دولت دکتر پزشکیان عزیز، هفته گذشته طی نامه‌ای از معاونت راهبردی رئیس جمهور انصراف داده بودم.

با توجه به برخی فضاسازی‌ها لازم است یادآوری کنم:

۱)برغم تولد فرزندانم حدود ۴۰ سال قبل و در دوران تحصیل (و نه مأموریت) در آمریکا و قوانین خاک محور آمریکا برای تابعیت قهری،  به لطف خدا بنده، همسر و فرزندانم ساکن ایران‌ عزیز هستیم و یک متر مسکن در خارج از ایران در تملک و یا حتی اجاره خود نداریم. خودم هم تحت دو تحریم آمریکا (ذیل تحریم رهبری) و یک تحریم کانادا قرار دارم و خود و همسرم حتی امکان سفر توریستی به ایالات متحده، کانادا و برخی کشورهای دیگر را نداریم.

۲)هیچ نهاد نظارتی مخالفتی با معاونت بنده اعلام نکرده است.

۳)دکتر پزشکیان بزرگوار با شجاعت و صراحت اصرار بر ادامه کار بنده داشته‌اند.

۴)این بهانه برای دیگران که فرزندانشان تابعیت مضاعف اکتسابی (ونه قهری) همراه با اقامت در خارج از کشور دارند، بیش از بنده قابل بهره‌برداری است.  

آنچه باعث گزارش دیشب شد،  تردید در مفید بودنم در معاونت راهبردی بود و آن بهانه سیاسی، دلیل بازگشت به دانشگاه نبود و تنها مزید بر علت بود.

هنوز به تمام آنچه در مورد ایشان در دوران انتخابات گفتم باور دارم. با تمام توان از دانشگاه ‎#برای_ایران در خدمت شما و ایشان خواهم بود و از همه ایرانیان میهن پرست و توسعه‌خواه تقاضا دارم که بر پشتیبانی خود از ایشان بیفزایند و ایشان و دولتشان را تنها نگذارند.

شرمنده بزرگواری همه شما هستم.

شاد و سربلند باشید

واکنش آذرى جهرمى به استعفای ظریف

وزیر سابق ارتباطات با انتشار این عکس در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «شهادت می‌دهم که  برای ایران  از خود و خانواده‌اش گذشت؛ خار چشم صهیونیست هاست و آمریکا تحریمش کرد تا اثرگذاریش برای ایران را بکاهد؛ چرا باید با خودتحریمی، ایران از خدماتش محروم شود؟»

نحوه امتیازدهی ظریف برای کمیته‌های انتخاب وزرا

محمدجواد ظریف که به سمت رئیس شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم منسوب شده بود در تیرماه، چگونگی روند کار کمیته‌های انتخاب وزرای دولت جدید را توضیح داد. همچنین در تلویزیون توضیحاتی درباره نحوه امتیازدهی به گزینه های مطرح شده داد.

شیوه‌نامه و سنجه‌های بررسی نامزد‌های پیشنهادی برای عضویت در هیات دولت چهاردهم

۱. کمیته‌هایی با ترکیب اعضای زیر برای بررسی نامزد‌های پیشنهادی عضویت در هیات دولت به رئیس‌جمهور منتخب تشکیل می‌شود:

• دو نخبه دانشگاهی

• دو نخبه تخصصی غیردانشگاهی

• دو نفر از تشکل‌های تخصصی، نظام‌های صنفی یا سازمان‌های مردم نهاد

• یک نماینده بخش خصوصی مرتبط

• یک نفر از وزرای ادوار

• یک نفر از بانون

• یک نفر از اقوام یا اقلیت‌ها

• یک نفر از جبهه اصلاحات

• دو نفر از اعضای ستاد مرکزی و استان‌ها با هماهنگی رئیس ستاد مرکزی

۲. سنجه‌های عمومی و تخصصی نامزد‌های عضویت در هیات دولت چهاردهم به شرح ذیل تعیین می‌شوند:

• پایبندی به قانون اساسی و اسناد بالادستی

• اشتهار به پاکدستی، صداقت، شجاعت و عقلانیت

• نگرش ملی بدور از گرایش‌های قومی، مذهبی، جناحی و منطقه‌ای

• همراهی و وفاداری به گفتمان و رویکرد رئیس‌جمهور

• عدالتگرایی

• صدای بی‌صدایان

• حقوق و مطالبات زنان، جوانان و اقوام

• تعامل اجتماعی و فرهنگی داخلی

• احیای کرامت و شخصیت فرهنگیان

• همگرایی، وفاق و انسجام داخلی

• تخصص گرایی و شایسته سالاری

• مقاومت، انعطاف و تعامل خارجی

• شناخت مأموریت دستگاه و توانایی حل مسئله

• مدرک کارشناسی ارشد معتبر یا بالاتر

• تجربه مدیریت عالی اجرایی در بخش دولتی، خصوصی و دانشگاهی

• نوآوری

• نگرش و رویکرد راهبری

• اعتقاد به کار کارشناسی

• مهارت کار جمعی

• مقبولیت و وجاهت در سازمان مربوطه

• (سنجه‌های تخصصی هر سازمان توسط کمیته ذیربط تعیین خواهد شد.)

۳. کمیته‌ها در پیشنهاد نامزد‌ها نسبت‌های زیر را درنظر خواهند داشت:

• ۶۰ درصد نامزد‌های پیشنهادی هر کمیته زیر ۵۰ سال باشند.

• ۶۰ درصد نامزد‌های پیشنهادی هر کمیته سابقه وزارت نداشته باشند.

• ۶۰ درصد نامزد‌های پیشنهادی هر کمیته از دستگاه ذیربط یا استانداران باشند.

• ۲۰ درصد از نامزد‌های پیشنهادی هر کمیته از بانوان یا اقلیت‌ها باشند.

۴. فراخوان جهت معرفی نامزد برای اعضای هیات دولت چهاردهم به شخصیت‌های حقیقی ملی، احزاب و نهاد‌های تخصصی جامعه مدنی ارسال می‌شود.

• نامزد‌های پیشنهادی می‌بایست همراه با مشخصات و برنامه نامزد برای دستگاه مربوطه حداکثر تا ۲۷ تیرماه به سایت دکتر پزشکیان معرفی شوند.

• پیشنهاد‌های فردی بررسی نخواهند شد.

• دبیرخانه پیشنهاد‌های دریافتی از افراد و گروه‌هایی که فراخوان دریافت کرده‌اند را برای دبیران کارگروه‌های ذیربط ارسال می‌کنند.

۶. ارسال پیشنهاد‌ها به کارگروه‌ها و کمیته‌ها

• هر پیشنهاد پس از ورود، برای دبیر کارگروه مربوطه ارسال می‌شود.

• دبیران کارگروه‌ها بلافاصله پس از دریافت هر پیشنهاد، آن را در گروه مجازی کمیته ذیربط بارگذاری می‌کنند.

• دبیران کارگروه‌ها شرح حال و برنامه نامزد پیشنهادی را در گروه مجازی کمیته بارگذاری می‌کنند.

• شرح حال و برنامه هر نامزد پیشنهادی مستقیماً توسط نامزد و یا معرف وی ارائه می‌شود.

• رؤسا و دبیران کارگروه‌ها و رؤسای کمیته‌ها اجازه حذف هیچ پیشنهادی را ندارند.

• آخرین فرصت ارسال پیشنهاد‌ها به کمیته‌ها جمعه ۲۹ تیر خواهد بود.

۷. غربالگری اولیه

• به منظور شفافیت در غربالگری مقدماتی، اعضای کمیته‌ها نظر اولیه خود را در مورد هر نامزد پیشنهادی حداکثر ظرف ۲۴ ساعت پس از بارگذاری برای رئیس کمیته ارسال می‌نمایند.

• رؤسای کمیته‌ها اسامی و مشخصات نامزد‌هایی را که حداقل نمره ۷ از ۱۰ را کسب کرده باشند (معدل نمرات دریافتی) برای مرحله دوم ارزیابی، در گروه مجازی کمیته خود بارگذاری می‌کنند.

۸. بررسی نامزد‌های واجد شرایط اولیه در کمیته‌ها

• کمیته‌ها موظفند برای بررسی نامزد‌های مرحله دوم، جلسه حضوری تشکیل دهند.

• رایزنی تلفنی و یا جداگانه رئیس کمیته با اعضا اعتبار ندارد.

• بررسی باید حتما در جلسه حضوری کمیته و با حضور لااقل دو سوم اعضای کمیته صورت گیرد.

• برای پیشگیری از تعارض منافع، در صورتی که نامزد پیشنهادی، یکی از اعضای کمیته باشد، آن فرد در بررسی هیچ یک از نامزد‌های آن کمیته حق حضور و امتیازدهی نخواهد یافت

• اعضای هر کمیته که خودشان نامزد نیستند، فرم‌های عمومی و تخصصی امتیازدهی به هریک از نامزد‌ها را تکمیل خواهند کرد.

• رای‌گیری به صورت مخفی و بر روی فرم‌هایی انجام خواهد گرفت که از سوی شورای راهبری ارائه می‌شود و بر اساس نیاز‌های ویژه هر کمیته توسط همان کمیته تکمیل می‌گردد.

• اعضای هر کمیته باید نسبت به محرمانگی خروجی‌های کمیته وفادار باشند.

• رؤسای کمیته‌ها کلیه فرم‌های تکمیل شده توسط اعضای کمیته و معدل امتیازات هریک از نامزد‌های مرحله دوم را در تاریخ ۳۱ تیر برای دبیرکارگروه خود ارسال می‌کنند.

• خلاصه‌ای از جمع‌بندی نظرات تشریحی کمیته پیرامون هر نامزد همراه با امتیاز آن نامزد ارسال می‌شود.

• صورتجلسه و جمع‌بندی کمیته‌ها تنها پس ازپایان فرصت دریافت پیشنهاد‌ها و بررسی همه نامزد‌های واجد صلاحیت رسمیت می‌یابد.

• تمامی جمع‌بندی‌ها و صورتجلسه‌هایی که قبل از این تاریخ تصویب شده‌اند، کان لم یکن تلقی می‌شوند.

• هر ۵ نامزد پیشنهادی باید صلاحیت وزارت را داشته باشند. در صورت حضور یک یا چند نامزد صوری یا پوششی در فهرست نامزد‌های کمیته، هیچ یک از نامزد‌های کمیته پذیرفته نخواهد شد.

• دبیران کارگروه‌ها نتایج را برای مسئول دبیرخانه برای ثبت در بانک اطلاعاتی مدیران ارسال می‌کنند.

• دبیران کارگروه ۵ نفر اول هر کمیته را (کسانی که بالاترین معدل را در ارزیابی اعضای کمیته آورده‌اند) برای بررسی در شورای راهبری به دبیر شورای راهبری ارسال می‌کنند.

۹. بررسی پیشنهاد‌ها در شورای راهبری

• شورای راهبری مجموعه پیشنهاد‌های دریافتی برای هر وزارتخانه یا سازمان را در جلسات جداگانه بررسی می‌کند.

• در صورت ضیق وقت و با تصویب دو سوم اعضا، شورای راهبری می‌تواند به دو یا سه گروه تقسیم شده و نامزد‌های وزارتخانه‌های مختلف را همزمان ارزیابی کند. نتیجه بررسی این گروه‌ها در شورای راهبری تصویب خواهد شد.

• در بررسی نامزد‌های هر وزارتخانه یا سازمان، شورای راهبری از چند مقام پیشین آن حوزه (یکی از وزرای با سابقه مربوطه و معاونین اول سابق دولت‌ها) برای همفکری تخصصی و مدیریتی دعوت می‌کند.

• شورای راهبری برای هر مسئولیت در دولت چهاردهم، ۳ نامزد به رئیس‌جمهور معرفی خواهد کرد.

• در صورتی که شورای راهبری از میان نامزد‌های کمیته‌ای به سه نامزد قابل قبول نرسد، می‌تواند رأسا نسبت به بررسی نامزد‌های جدید از میان گزینه‌های بعدی کمیته و یا سایر پیشنهاد‌های دریافتی و یا درخواست از کمیته برای ارائه نامزد‌های جدید اقدام کند.

• آخرین مهلت ارائه فهرست نامزد‌های پیشنهادی کلیه اعضای هیئت دولت به رئیس‌جمهور منتخب ۵ مرداد خواهد بود.

۱۰. برنامه دولت چهاردهم و وزرا

• کمیته‌ها چارچوب برنامه‌های دستگاه خود را حداکثر تا ۳۱ تیر به دبیرخانه ارائه خواهند کرد.

• شورای راهبری موظف است برنامه دولت را حداکثر یک روز قبل از مراسم تحلیف به رئیس‌جمهور منتخب تقدیم کند.

• کوشش می‌شود وزرا همزمان با تحلیف به مجلس شورای اسلامی معرفی شوند. در این صورت، شورای راهبری سخنرانی معرفی وزرای انتخاب شده توسط ریاست محترم جمهوری را حداکثر تا یک روز قبل از تحلیف به رئیس‌جمهور ارائه خواهد داد.