از زمان یونانیان باستان، یعنی بیش از ۲ هزار سال پیش، انسان‌ها می‌دانستند که زمین کروی است. با این وجود، برخی افراد همچنان معتقدند که ما روی یک دیسک عظیم شناور در فضا زندگی می‌کنیم که به آن «زمین تخت» گفته می‌شود.
اکنون دانشمندان کشف کرده‌اند که چرا باورمندان به این نظریه همچنان بر عقیده خود پایبند هستند. بر اساس تحقیقات پژوهشگران دانشگاه کنت، افرادی که به تئوری‌های توطئه‌ای مانند نظریه زمین تخت اعتقاد دارند، بیشتر احتمال دارد که احساس «ناامنی» کنند. این تیم پژوهشی نتایج ۲۷۹ مطالعه را که شامل بیش از ۱۳۷,۰۰۰ نفر بود، مورد بررسی قرار داد. تحلیل آن‌ها نشان داد که افراد زمانی بیشتر به تئوری‌های توطئه گرایش پیدا می‌کنند که نیازهای روان‌شناختی آن‌ها برآورده نشده باشد. این نیازها شامل احساس ناآگاهی، ناامنی و کم‌ارزشی است.
دکتر مایکی بیدلستون، نویسنده اصلی این مطالعه گفته است:
اگر افراد راه‌های جایگزینی برای برآورده کردن نیازهای روان‌شناختی خود داشته باشند یا این نیازها در وهله اول دچار سرخوردگی نشده باشند، ممکن است تئوری‌های توطئه برایشان کمتر جذاب باشد.
تئوری‌های توطئه توضیحاتی جایگزین برای رویدادهای مهم ارائه می‌دهند که روایت پذیرفته‌شده را رد کرده و به جای آن به طرح‌های خیالی‌تر تکیه می‌کنند. برای مثال، از آنجایی که سطح زمین صاف به نظر می‌رسد و چنین احساسی را منتقل می‌کند، به‌اصطلاح «زمین‌تخت‌گرایان» تمام شواهد خلاف این باور را رد می‌کنند.
در همین حال، پس از تأخیر ناسا در مأموریت پیشِ روی خود به ماه، منکران فرود بر ماه به سرعت در شبکه‌های اجتماعی ادعا کردند که این سازمان فضایی نمی‌تواند به ماه بازگردد، زیرا اساساً هیچ‌گاه به آنجا نرفته است.
پژوهشگران در مطالعه جدید خود، تلاش کردند بررسی کنند که چرا برخی افراد به این تئوری‌ها باور دارند و از آن‌ها حمایت می‌کنند. به گفته آن ها، باور به تئوری‌های توطئه با پیامدهای زیان‌باری برای افراد و جوامع همراه بوده است. در تلاش برای درک و کاهش این پیامدها، پژوهشگران سعی کرده‌اند جذابیت روان‌شناختی تئوری‌های توطئه را توضیح دهند.
به طور کلی، این تیم ۲۷۹ مطالعه مستقل را که شامل ۱۳۷,۴۰۶ شرکت‌کننده بود، مورد تحلیل قرار داد. نتایج آن‌ها نشان داد که زمانی که افراد تئوری‌های توطئه را منتشر می‌کنند، ممکن است در تلاش باشند تا احساس عدم اطمینان و ناامنی را جبران کرده و از تصویر اجتماعی «در معرض تهدید» خود دفاع کنند. از طریق بررسی روابط میان باور به تئوری‌های توطئه و انگیزه‌های روان‌شناختی، قوی‌ترین ارتباط بین این دو، نگرانی از تهدیدهای وجودی از سوی دنیای اطراف بود که احساس بیگانگی اجتماعی و سیاسی را برمی‌انگیزد.
پژوهشگران امیدوارند که این یافته‌ها راه را برای روش‌های هدفمند مقابله با تئوری‌های توطئه هموار کنند.
تئوری‌های توطئه تهدیدی برای افراد، گروه‌ها و جوامع محسوب می‌شوند، بنابراین بسیار مهم است که بفهمیم چرا مردم به آن‌ها باور پیدا می‌کنند و آن‌ها را گسترش می‌دهند.
بدون نظر