غذاهای خوشمزه آذربایجان غربی: از «یارما شورباسی» تا «یرتخلی» [قسمت اول]

آذربایجان غربی در یک دهه اخیر به دلیل دریاچه ارومیه، در کانون توجه رسانه های داخلی و بین المللی قرار گرفته است و بخاطر این رویداد ناگوار زیست محیطی، آذربایجان غربی را زیاد در خبرها و رسانه ها می بینیم. آذربایجان غربی، ظرفیت های گردشگری، تاریخی، هنری و اجتماعی فراوان دارد که متاسفانه آنطور که شایسته و بایسته مردمان مهمان نواز این  خطه است، مورد توجه واقع نشده است. در گزارش امروز سرویس گردشگری روزیاتو، شما را با شماری از غذاهای محبوب و خوشمزه آذربایجان غربی آشنا میکنم و طرز تهیه آن به صورت خلاصه ارائه می شود. اگر به آذربایجان غربی رفتید، از این غذاها که تنها مشتی نمونه خروار محسوب می شود، استفاده کرده و لذت ببرید. نام غذای خوشمزه ای که در عکس شاخص مشاهده میکنید، گیزاتما نام دارد.

با ما در بخش اول همراه باشید.

گوزلمه آذربایجان غربی

نخستین غذای آذربایجان غربی که در این گفتار روزیاتو ارائه میکنیم، گوزلمه نام دارد. غذایی ساده و خوشمزه که البته نامش را به اندازه کوفته تبریز، خیلی نشنیده ایم. این غذا در همه شهرهای دیدنی و پر جاذبه استان آذربایجان غربی به خصوص در ارومیه طبخ می شود. غذایی ساده و خوشمزه. شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که کلمه گوزلمه به چه معناست. آن طور که بررسی های ما نشان می دهد، «گوزلمه» در زبان ترکی به معنی «منتظر نشو» است. البته احتمالا معانی دیگر هم دارد که عزیزان آشنا به این زبان شیرین، نظرات خود را در کامنت از ما دریغ نکنند. گوزلمه یعنی مدت زمان زیادی برای آماده شدن این غذا نیاز نیست و خیلی زود آماده می‌شود. برای تهیه‌ی این غذا، تخم‌مرغ‌ها را سرخ می‌کنیم، سپس ماست را در تابه‌ای دیگر به همراه آب به مدت ۵ دقیقه هم می‌زنیم. سپس در کاسه‌ای تخم‌مرغ و ماست را ریخته و به آن سیر اضافه کرده و در نهایت نوش جان می  کنید. به همین سادگی. حالا چه عیبی دارد به جای فست فود،  گوزلمه در رستوران های کشور که ارزان و ساده و مقوی است، مصرف شود؟

مواد لازم  گوزلمه

نمک به میزان لازم، سیر له شده ۴ یا ۵ حبه،  کره یا روغن محلی به میزان لازم، تخم مرغ ۴ عدد،ماست چکیده ۳ پیمانه و
آب نصف فنجان.

طرز تهیه
اول تخم مرغ هارا در ماهیتابه سرخ میکنیم. وقتی کاملا پخت ،ابتدا نمک و سیر له شده و سپس ماست را اضافه کرده با شعله ملایم کمی به هم زده،  بعد از ۵ دقیقه همزمان شعله گاز را خاموش و غذا را به آرامی هم میزنیم. غذا آماده است.

سوپ بلغور (یارما شورباسی)

در منطقه‌ی آذربایجان، شوربا یکی از اصیل‌ترین غذاها محسوب می‌شود و مردم آذربایجان غربی، به خصوص ارومیه هنوز هم این غذا را می‌پزند. البته در بیرون مرکز نیز این غذا، طرفداران زیادی دارد. این غذا از پیاز، سیب زمینی، لوبیا قرمز، بلغور، گوجه‌فرنگی، نخود و مرزه تهیه می‌شود و طعم بسیار خوشمزه‌ای دارد. مثل دیگر غذاهای این استان،  طبخ آسان، ارزان و ساده ای دارد.

مواد لازم یارما شورباسی

سیب زمینی: ۱ عدد متوسط/ فلفل دلمه ای: ۱ عدد کوچک/ گوجه : ۱ عدد/ بلغور: ۱ پ/ لوبیا قرمز پخته: ۱ پ/ پیاز: ۱ عدد/ رب گوجه: ۱ قاشق غذاخوری/ نعناع خشک: ۱ ق غ/ نمک، فلفل و زردچوبه/ لیمو ترش تازه

طرز تهیه یارما شورباسی

ابتدا، به سراغ بلغور بروید. بلغور را نیم ساعت قبل از طبخ غذا، خیس کنید. سیب زمینی و فلفل دلمه ای را نگینی خرد کنید و بگذارید کنار تا بعدا از آن استفاده شود. پیاز را خلال و سرخ کنید. نمک، فلفل، زردچوبه را هم ریخته و به آرامی تفت دهید. رب گوجه فرنگی تازه هم اضافه کنید و باز تفت دهید. بلغور را با کمی آب به بقیه مواد اضافه کنید. یکی دو جوش که زد، سیب زمینی و فلفل را هم  اضافه کنید و بگذارید با درب بسته و حرارت ملایم سیب زمینی نرم شود.

توجه داشته باشید که اگر آب کم بود، آب جوش اضافه کنید و مواظب باشید ته نگیرد. سیب زمینی که پخته شد، لوبیا قرمز پخته را هم اضافه کنید. مواد که پخته شد، نعناع خشک را هم اضافه کرده و هم بزنید. آش بلغور شما یک آش لعاب دار خوشرنگ است که موقع سرو آب لیمو ترش تازه می زنید و نوش جان می کنید.

 ارومیه خورشت

ارومیه خورشت یکی از غداهای معروف و سنتی ارومیه است که بسیاری از بانوان اذربایجان غربی ان را در منزل تهیه میکنند. این غذا چیزی شبیه خوراک لوبیا چیتی است. در معروفیت این خورشت همین بس که اسم شهر را به این خورشت داده اند. ارومیه خورش از گوشت، لوبیا چیتی، پیاز، بادمجان، گوجه‌فرنگی، غوره و ادویه‌جات تهیه می‌شود و طعم خاص خود را دارد.

مواد لازم

گوشت خورشی  ۳۰۰ گرم/ لوبیا چیتی  ۲ و نیم پیمانه/ بادمجان ۲ عدد/ سیب زمینی ۱ عدد بزرگ/ گوجه فرنگی   ۲ عدد/ رب گوجه فرنگی  ۱ قاشق سوپخوری/ پیاز ۱ عدد/ غوره   ۲ قاشق سوپخوری/ نمک و فلفل و زردچوبه و ادویه و زعفران  به میزان لازم.

طرز تهیه

به منظور تهیه ارومیه خورشت، می بایست، لوبیا را از شب قبل خیس کنید و چندین بار آب آن را عوض کنید و بعد بپزید. پیاز را خرد کرده و با گوشت تفت داده تا وقتی خوب تفت خورد، کمی فلفل و ادویه خورشی و زردچوبه به آن اضافه کنید و روی گوشت آب بریزید و بگذارید بپزد. بادمجان های شسته شده و آماده را به ۲ قسمت تقسیم کنید و نمک بپاشید و بعد از نیم ساعت که تلخی شان گرفته شد، بشویید و سرخ کنید. چون بادمجان برای سرخ شدن، روغن زیادی نیاز دارد، از روش  هایی استفاده کنید که با روغن کمتر،  بادمجان برای این غذا آماده شود.

گوجه فرنگی را نیز به ۲ قسمت تقسیم کنید و تفت دهید. سیب زمینی ها را هم خلالی کنید و سرخ کنید. رب را در کمی روغن تفت دهید. نیم ساعت آخر پخت خورش، خیلی آرام بادمجان ها و لوبیا چیتی را به همراه غوره و رب تفت داده شده، به خورشت اضافه کنید و اجازه دهید تا خورش جا بیافتد. نمک خورش را هم اضافه کنید. خورش ارومیه را در ظرفی کشیده و با سیب زمینی سرخ کرده و گوجه فرنگی تفت داده شده تزیین کنید و با برنج ایرانی سرو کنید.

شورجه ارومیه

شورجه یکی از غذاهای خوشمزه، ارومیه است که گزینه مناسبی برای مهمانی می باشد. شورجه ارومیه هم می تواند به عنوان پیش غذا و هم غذای اصلی سرو شود. شورجه یکی از خوشمزه‌ترین خوراک‌های ارومیه محسوب می شود که اهالی این شهر هم به عنوان پیش‌غذا و هم به عنوان غذای اصلی آن را سرو می‌کنند. این غذا را از ماست سفت، تخم‌مرغ، پیاز داغ، گوشت و نشاسته‌ی ذرت تهیه می‌شود. این غذا را می‌توان هم با برنج و هم بدون برنج نوش جان کرد..

مواد لازم برای تهیه شورجه ارومیه

ماست سفت.۱کیلو/ تخم مرغ ۱ عدد/ زعفران خشک  مقداری/ پیاز داغ  ۱ پیمانه/ گوشت قیمه پخته ۵۰۰ گرم / آب گوشت  ۱ استکان/ نمک و فلفل  به میزان لازم/ نشاسته ذرت  ۲ قاشق سوپ خوری

طرز تهیه شورجه ارومیه
در ظرفی ماست را با تخم مرغ و زعفران مخلوط کنید. پیاز داغ را در قابلمه ریخته و گوشت را با آن تفت داده  آب گوشت را به ان اضافه کنید و اجازه دهید جوش بخورد و آب ان کشیده شود و آب کمی داشته باشد. سپس مخلوط ماست را آرام آرام به مایه گوشت اضافه کرده (در چند مرحله) و مرتب هم بزنید تا به روغن بیفتد. بعد از چند لحظه هم زدن آن را از روی حرارت کنار گذاشته و در آخر نمک و فلفل آن را اندازه کرده نشاسته ذرت را با ۴ تا ۵ قاشق سوپخوری آب سرد مخلوط کرده و روی غذا بدهید. مجددا یک حرارات کوتاه توام با هم زدن به غذا داده و آن را از روی حرارت بردارید . این غذا را میتوان هم با برنج و هم بدون برنج سرو کرد.

آش کلم (یرتخلی یا تورشولی آش)

در خطه‌ی آذربایجان انواع آش‌ها پخته می‌شود و طرفداران خیلی زیادی هم دارد. از آش‌های معروف ارومیه می‌توان به آش کلم اشاره کرد که به دو صورت پخته می‌شود: یکی با سماق و دیگری با آبغوره. در این آش از بلغور، برنج، پیاز، کلم برگ، رب گوجه فرنگی، نعناع خشک و طبق ذائقه سماق یا آبغوره استفاده می‌کنند.

مواد لازم

بلغور گندم یک پیمانه/ برنج ۴/۱ پیمانه/ کلم برگ سفید خرد شده ۵۰۰ گرم/ پیاز دو سه عدد پوست کنده و سرخ شده/ رب گوجه فرنگی ۲ قاشق غذاخوری/ سبزی ( نعناع ۵۰ گرم- جعفری ۲۰۰ گرم)/ نمک – فلفل – زردچوبه و نعناع داغ به میزان لازم.

طرز تهیه

بلغور را پاک کنید و از شب قبل خیس کنید و چند بار هم آبش را عوض کنید. برنج را هم با کمی نمک و آب بذارید چند ساعتی خیس بخورد. در قابلمه مناسب بلغور خیس خورده را با هفت هشت لیوان آب بگذارید بپزد. وقتی بلغور پخت  برنج خیس خورده ، کلم برگ خرد شده و نصف پیاز داغ را اضافه کنید و بگذارید مواد با هم پخته شوند. در قابلمه را کامل نگذارید که موادتان سر نرود. رب گوجه را در کمی روغن تفت دهید، به ان زردچوبه بزنید و به آش اضافه کنید. سبزی خرد شده را هم به آش اضافه کنید وبگذارید سبزی آش هم پخته شود و آش لعابدار شود. آش را در ظرف مورد نظر بریزید و رویش را با پیاز داغ و نعنا داغ تزئین کنید.

اگر شما هم تجربه پخت این غذاها را دارید، پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید