بیوگرافی مرجان شیخ‌الاسلامی؛ از نامزدی در مجلس تا شهرت با عنوان «ملکه اختلاس ایران»

مرجان شیخ‌الاسلامی روزنامه‌نگار سابق ایرانی است که به‌عنوان یکی از متهمان اصلی و فراری پرونده بزرگ اختلاس در شرکت بازرگانی پتروشیمی معرفی شده‌ است. او که سال‌ها در مطبوعات ایران فعال بود، ازجمله متهمان فساد اقتصادی است که از کشور فرار کرده و هم‌اکنون در کانادا به سر می‌برد. سخنگوی قوه قضائیه در سال ۱۴۰۳ اعلام کرد برای او اعلان قرمز اینترپل صادر شده و علیه‌اش احکام ۲۰ سال و ۷ سال حبس در دو پرونده مجزا قطعی شده است. صحبت‌های پرویز پرستویی درباره مرجان شیخ‌الاسلامی در یک گفت‌وگوی تازه بار دیگر نام او را بر سر زبان‌ها انداخته است.

بیوگرافی مرجان شیخ‌الاسلامی

تولد و خانواده

مرجان شیخ‌الاسلامی آل‌آقا در سال ۱۳۴۵ در شهر کرمانشاه متولد شد. پدر او «کمال‌الدین» نام دارد و خانواده پدری‌اش از طایفه «آل‌آقا» هستند. طایفه آل‌آقا یک خاندان روحانی شیعه ایرانی است که اصالتاً از اصفهان بوده و در قرن نوزدهم به کرمانشاه مهاجرت کرده‌ است.

تحصیلات و ورود به فعالیت‌های رسانه‌ای

گفته می‌شود شیخ‌الاسلامی در رشته‌های ارتباطات و علوم آزمایشگاهی تحصیل کرده است.

در دولت اصلاحات، او به سازمان میراث فرهنگی کشور پیوست و از حدود سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۳ مدیریت راه‌اندازی خبرگزاری تخصصی میراث فرهنگی را بر عهده داشت. او در دهه هشتاد به‌عنوان مدیر مسئول یا روزنامه‌نگار ارشد در رسانه‌هایی همچون خبرگزاری میراث فرهنگی و روزنامه «همبستگی» فعالیت داشته است.

فعالیت سیاسی

شیخ‌الاسلامی در دهه ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ تلاش‌هایی برای حضور در انتخابات مجلس داشت. او بار اول در انتخابات دوره ششم مجلس (سال ۱۳۷۵) با معرفی جبهه مشارکت ایران اسلامی (ائتلاف اصلاح‌طلبان) به عنوان نامزد تهران وارد رقابت شد، و بار دوم در انتخابات دوره هشتم (سال ۱۳۸۶) در لیست اصولگرایان مستقل تهران شرکت کرد. در هیچ‌کدام از این دو مورد او نتوانست وارد مجلس شود. طی این سال‌ها او خود را گاه اصلاح‌طلب و گاه اصولگرا معرفی می‌کرد؛ مثلاً در انتخابات ششم با عنوان اصلاح‌طلب و در انتخابات هشتم با عنوان اصولگرا نامزد شد.

در عین حال، پس از روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد (دهه ۸۰) گرایش سیاسی شیخ‌الاسلامی به جناح راست نزدیک شد. او همزمان به حوزه نفت و گاز و فعالیت‌های تجاری مرتبط با آنها وارد شد. مطبوعات از همکاری او با تیم‌های نفتی اصولگرا، از جمله در قراردادهای دور زدن تحریم‌ها در بخش پتروشیمی، گزارش داده‌اند.

فعالیت‌های اقتصادی و شرکت‌های خارجی

شیخ‌الاسلامی در عرصه اقتصادی، به‌ویژه در تجارت خارجی، شرکت‌های متعددی را در ایران و ترکیه تأسیس کرد. منابع خبری او را صاحب چندین شرکت در ترکیه (از جمله «آرام» و «دنیز») معرفی کرده‌اند. این شرکت‌ها به‌منظور صادرات و واردات کالا به ویژه در حوزه صنعت و پتروشیمی به کار می‌رفتند. بر اساس گزارش‌ها، او از این طریق به قراردادهای تجاری با مجموعه‌های پتروشیمی داخل کشور متصل بوده است. همچنین ذکر شده که شیخ‌الاسلامی تحت عناوینی مانند «صادرات تجهیزات صنعتی» یا «واردات کالاهای خاص»، اموال هنگفتی را به خارج از کشور منتقل کرده است.

گزارش‌ها حاکی است که وی پس از فرار خود به ترکیه و سپس کانادا، شرکت‌های گردشگری و تجاری مختلفی (مانند شرکت هواپیمایی «ماهور پرواز» و چند برند در تورنتو) را نیز ثبت کرده است. این فعالیت‌های گسترده اقتصادی و انتقال سرمایه به خارج، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است.

پرونده شرکت بازرگانی پتروشیمی

نام شیخ‌الاسلامی در سال ۱۳۹۷ در کیفرخواست اولین جلسه دادگاه ویژه جرائم اخلالگران اقتصادی مطرح شد. او به عنوان شریک اصلی رضا حمزه‌لو، مدیرعامل پیشین شرکت بازرگانی پتروشیمی، متهم شده است. بر اساس اعلام قاضی مسعودی‌مقام (رئیس شعبه سوم این دادگاه)، اتهام وی مشارکت در «اخلال کلان در نظام اقتصادی» با تحصیل مال نامشروع است. مبلغ محدوده اتهامات او در این پرونده ۷٬۰۶۵٬۵۲۹ یورو و ۸٬۷۱۰٬۳۸۴ دلار عنوان شده است. همچنین در کیفرخواست شعبه سوم آمده است که در جریان این پرونده ۱۳ متهم دیگر (از جمله حمزه‌لو) از چند سال قبل به مدت پنج سال تحت پی‌گیری بوده‌اند.

در دادگاه آمده است که شیخ‌الاسلامی به‌عنوان مدیرعامل شرکت‌های دنیز و هترا تجارت، قراردادهای تجاری جنجال‌آفرینی با شرکت بازرگانی پتروشیمی (PCC) منعقد کرده است. نماینده دادستان در جلسه دادرسی گفته است دو متهم (حمزه‌لو و شیخ‌الاسلامی) درمجموع ۷٬۰۶۵٬۵۲۹ یورو و ۸٬۷۱۰٬۳۸۴ دلار درآمد غیرمشروع کسب کرده‌اند. بر اساس کیفرخواست، ۳۱۸٬۶۳۷٬۲۷۵٬۰۰۰ تومان نیز به عنوان بخش ریالی اتهامات از سوی او اعلام شده است. در مجموع، رسانه‌ها این پرونده را بزرگ‌ترین اختلاس تاریخی ایران معرفی کرده‌اند.

شیخ‌الاسلامی اما به شدت اتهامات را رد کرده است. در اسفند ۱۳۹۷ او در بیانیه‌ای که از کانادا منتشر شد تأکید کرد که هرگونه فعالیت شرکت‌هایش کاملاً قانونی بوده و اعلام کرد علیه «تهمت‌ها» به مراجع قضایی شکایت می‌کند. او گفته است پس از خروج از ایران صرفاً در چارچوب قوانین به صادرات و واردات مشغول بوده و هیچ درآمد غیرمشروعی نداشته است. وی همچنین افزوده که حتی طلبکارانی داشته که برای آنها کالا تهیه کرده و پس داده است. به گفته او، هیچ ریالی از ارز صادرات پتروشیمی‌ها به حساب شخصی او نرسیده و ادعای بهره‌برداری از نرخ ارز دولتی را «ساختگی و دروغ» خوانده است.

تا سال ۱۴۰۴ پرونده دادرسی ادامه داشته و تلاش قوه قضائیه برای احضار او از طریق اعلان قرمز ادامه دارد. قاضی مسعودی‌مقام و نماینده دادستان بارها درخواست همکار‌ی بین‌المللی برای بازگرداندن او را عنوان کرده‌اند.

همسر و زندگی شخصی مرجان شیخ‌الاسلامی

شیخ‌الاسلامی پیش‌تر با مهدی خلجی، تحلیلگر سیاسی مقیم آمریکا، ازدواج کرده بود. خلجی که از مخالفان جمهوری اسلامی محسوب می‌شود در میانه‌های دهه ۹۰ (خورشیدی) به همراه همسرش در رسانه‌ها حضور داشت. او در سال ۱۳۹۸ با انتشار توئیتی اعلام کرد که این ازدواج بسیار کوتاه‌مدت بوده و با هم زندگی مشترک نداشته‌اند؛ به گفته وی، شیخ‌الاسلامی در کانادا زندگی می‌کرده و او خود در واشنگتن‌دی‌سی بوده و مدت‌ها پیش حکم طلاقشان صادر شده است. خلجی همچنین گفته است که هرگز از جزییات فعالیت‌های اقتصادی او مطلع نبوده و تخصصی در امور بازرگانی نداشته است.

خلجی که تحصیلات حوزوی دارد، از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۳ به‌عنوان پژوهشگر در انستیتو واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک فعالیت داشت.

مهاجرت و پیگرد بین‌المللی

طبق گزارش‌ها، شیخ‌الاسلامی در مرداد ۱۳۹۶ بدون اطلاع مراجع قضایی ایران از کشور گریخت. ابتدا به ترکیه رفت و با سرمایه‌ای که به ادعای مقام‌های قضایی از ایران خارج کرده بود، چند شرکت در آنجا تاسیس کرد. سپس دارایی و زندگی‌اش را به کانادا منتقل کرد.

در آبان ۱۴۰۳، سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرد که اعلان قرمز اینترپل برای وی صادر شده و روند استرداد او به کشور در جریان است. بر اساس اظهارات سخنگوی قوه قضائیه، حکم قطعی ۲۰ سال حبس در یک پرونده و ۷ سال حبس در پرونده دیگر برای او صادر شده و وی «فراری» است که به زودی دستگیر و به ایران بازگردانده خواهد شد. هم‌زمان با این خبر، تبعات رسانه‌ای ماجرای او در فضای مجازی نیز تحت عنوان «خلجی-گیت» خبرساز شد و کاربران نسبت وضعیت پرونده مالی او به فعالیت‌های سیاسی همسرش (خلجی) واکنش نشان دادند.

نکات حاشیه‌ای

پرونده مرجان شیخ‌الاسلامی در رسانه‌ها و در فضای مجازی بازتاب زیادی داشت. اصلاح‌طلبان و اصولگرایان هر دو به نحوی بر هویت سیاسی او تأکید کردند. برخی رسانه‌ها، از جمله روزنامه شرق، نام او را «یکی از شوکه‌کننده‌ترین چهره‌ها» در فساد پتروشیمی نامیدند. همچنین روزنامه جوان به تحولات ظاهری او (از چادر و حجاب تا بدون حجاب در خارج کشور) اشاره کرد و نوشت دگردیسی سیاسی وی نکته‌ برجسته سابقه‌اش است. در فضای مجازی، هشتگ «#خلجی‌گیت» برای اشاره به ابعاد اخلاقی و سیاسی ماجرا به کار گرفته شد.