سرعت جنگنده F-4 Phantom چقدر بود و چه نقص‌هایی داشت؟

پرسروصدا، سریع، و غیرقابل نادیده‌گرفتن، جنگنده F-4 Phantom هواپیمایی بود که قطعاً توجه‌ها را به خود جلب می‌کند. این جنگنده محصول دوران جنگ سرد بود و هم در نیروی دریایی و هم در نیروی هوایی ایالات متحده به‌کار گرفته شد؛ جنگنده‌ای با سرعت بالا و قدرت آتش چشمگیر. اما حتی چنین جتی نیز تا ابد در آسمان نمی‌ماند، و دوران خدمتش در نهایت در دهه ۱۹۹۰ به پایان رسید.

اف-۴ فانتوم دارای حداکثر سرعت حدود ماخ ۲٫۲۳ بود، که به‌لطف موتورهای قدرتمند J79 خود به آن دست می‌یافت. این سرعت تقریباً ۲٬۳۷۰ کیلومتر بر ساعت در ارتفاع ۴۰٬۰۰۰ فوتی (۱۲٬۱۹۲ متری) است. در طول خدمت خود، فانتوم چندین رکورد سرعت را شکست و در سال ۱۹۶۱ به سرعتی بیش از ۲٬۵۷۵ کیلومتر بر ساعت در یک مدار کوتاه دست یافت. این هواپیما همچنین توانست عرض ایالات متحده را در کمتر از سه ساعت طی کند؛ با استفاده از سوخت‌گیری هوایی برای حفظ سرعت بالا.

اما فانتوم در نهایت نه‌فقط به دلیل کهنگی، بلکه به‌خاطر برخی نقص‌های طراحی که در نبردها پرهزینه ظاهر شدند، از خدمت خارج شد؛ به‌ویژه در جنگ ویتنام که یکی از پنج جنگنده استفاده‌شده در این جنگ بود. فانتوم در مانورها با ناپایداری پروازی مواجه می‌شد، دید عقب خلبان ضعیف بود، و دود موتور باعث می‌شد که به‌راحتی توسط دشمن دیده شود. سیستم‌های هیدرولیک آسیب‌پذیر آن نیز باعث می‌شد که آتش ضدهوایی زمین، تهدیدی جدی باشد؛ عاملی که بیشتر از هر تهدید دیگری، باعث سقوط فانتوم‌ها شد.

جنگنده فانتوم حتی بعد از بازنشستگی نیز در آسمان ماند

آخرین نمونه F-4E Phantom در اکتبر ۱۹۷۹ تولید شد، که پایان تولید این جنگنده را رقم زد. اگرچه این هواپیما به‌تدریج در اوایل تا اواسط دهه ۱۹۹۰ از خدمت فعال نیروهای مسلح ایالات متحده خارج شد، اما یگان‌های گارد ملی هوایی همچنان به پرواز با آن ادامه دادند و حتی تیم نمایشی Blue Angels نیز از آن استفاده می‌کرد. در نهایت، آخرین فانتوم‌ها در سال ۱۹۹۷ به‌طور رسمی بازنشسته شدند – اما این پایان ماجرای این جنگنده نبود.

در سال‌های پس از آن، برخی از فانتوم‌ها به پهپادهای هدف‌ پروازی کنترل از راه دور تبدیل شدند و در تمرین‌های نظامی مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین، فانتوم‌ها به پرواز خود در کشورهایی غیر از ایالات متحده ادامه دادند، از جمله یونان، ترکیه، کره جنوبی و ایران. با اینکه اطلاعات متناقضی درباره تعداد فانتوم‌های فعال وجود دارد، طبق گزارشی از World Air Forces، در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۶۷ فروند اف-۴ فانتوم همچنان در خدمت فعال بودند.

پس از بازنشستگی فانتوم از خدمت فعال، ارتش ایالات متحده آن را با جنگنده‌هایی مدرن‌تر و به‌روزتر جایگزین کرد. نیروی دریایی و تفنگداران دریایی آمریکا جنگنده‌های اف-۱۴ تامکت – که یکی از بهترین جنگنده‌های دهه ۱۹۷۰ محسوب می‌شود – و F/A-18 هورنت را انتخاب کردند، در حالی که نیروی هوایی آمریکا به‌سراغ اف-۱۵ استرایک ایگل و اف-۱۶ فایتینگ فالکن رفت.