بحث حذف چهار صفر از واحد پولی ایران و معرفی واحدی به نام «قران» در روزهای اخیر، بار دیگر توجه افکار عمومی و کارشناسان اقتصادی را به خود جلب کرده است. اگرچه این طرح در ظاهر می‌تواند موجب ساده‌تر شدن محاسبات مالی و کاهش پیچیدگی اعداد شود، اما از نگاه بسیاری از اقتصاددانان، اقدامی صرفاً شکلی و فاقد تأثیر واقعی بر بهبود وضعیت اقتصادی کشور است. به ویژه آن‌که «قران» به عنوان واحدی بسیار کوچک، در شرایط تورم بالای فعلی عملاً هیچ کارکردی نخواهد داشت و حتی پیش از ورود به بازار، ارزش و جایگاه خود را از دست می‌دهد. در واقع، بدون مهار تورم و اصلاحات بنیادین، این تغییرات پولی بیشتر شبیه یک جراحی زیبایی روی اقتصادی بیمار خواهد بود.
کامران ندری، کارشناس اقتصادی نیز به همین نکته تأکید کرده و یادآور شده که حذف صفرها در کشورهای موفق معمولاً پس از تثبیت تورم انجام می‌شود، نه در اوج بی‌ثباتی قیمتی. او معتقد است که معرفی «قران» و تبدیل هزار تومان به یک ریال جدید، در حالی که همین هزار تومان امروز قدرت خرید ناچیزی دارد، عملاً اقدامی بی‌ثمر است. به گفته وی، چنین طرح‌هایی نه قدرت خرید مردم را افزایش می‌دهد و نه مشکلات ساختاری اقتصاد را حل می‌کند، بلکه صرفاً برای مدتی کوتاه ظاهر اعداد را کوچک‌تر و شاید خوشایندتر نشان می‌دهد، بی‌آنکه تغییری در واقعیت معیشت مردم ایجاد کند.
«قران» هیچ ارزش و کاربردی نخواهد داشت
کامران ندری به فرارو گفت: «بعید می دانم موضوع «قران»، پیشنهاد اولیه دولت بوده باشد. مجلس این موضوع را اضافه کرده. نمی دانم دقیقا با چه میزان فکر، قران را اضافه کرده اند اما احتمال می دهم این اقدام بسیار سریع و عجولانه انجام شده است. هرچند که از دید من کل مسئله و اصلا حذف ۴ صفر، از اولویت های کشور ما نیست. اما به هر حال معنای این که ۴ صفر حذف شود، این است که با توجه به بی کاربرد بودن واحد ریال نزد مردم و جا افتادن غیر رسمی واحد تومان، برای سنجش ارزش قیمت ها، این اقدام را می توان درک کرد.»
وی افزود: «حذف ۴ صفر، هزار تومانی را به یک واحد پولی جدید تبدیل می کند که نام آن را ریال گذاشته اند. درواقع هزار تومانی که این روزها مورد استفاده قرار می دهیم، بعد از اجرای این طرح به یک ریال جدید تبدیل می شود. حقیقت این است که اکنون با این هزار تومان تقریبا هیچ کالایی را نمی توانیم خریداری کنیم. حتی به صورت بخشی از قیمت یک کالا نیز، این هزار تومانی فایده ای ندارد.
حالا این دوستان هزار تومان را به صد قسمت تقسیم کرده و نام آن را قران گذاشته اند. طبیعتا این پول هیچ ارزش و کاربردی نخواهد داشت و مرده به دنیا خواهد آمد. تنها در صورتی این قران معنا پیدا می کند که ۶ صفر از واحد پولی حذف شود. در غیر این صورت هیچ کاربردی نخواهد داشت.»
حذف ۴ صفر بدون مهار تورم بی معناست
این اقتصاددان در ادامه و در خصوص میزان اثربخشی و کاربرد این نوع اقدامات در اقتصاد گفت: «اصل قضیه این است که حذف ۴ صفر از اولویت های اساسی کشور ما نیست. معمولا موقعی حذف صفرها در کشورها انجام می شود که موفق شده باشند تورم را کنترل کنند. اگرچه اکنون دوباره تورم ترکیه عود کرده، اما دراوایل دهه سال ۲۰۰۰ هم که ۶ صفر را حذف کردند، موفق شده بودند تورم را کنترل کنند.
بنابراین چنین اقدامی یک پیش شرط دارد اما ممکن است اینطور استدلال شود که اکنون اعداد نجومی شده و ثبت و ضبط اعداد مالی بسیار سخت شده است. بنابراین می توان حذف ۴ صفر را قبول کرد. اما اگر تورم، کنترل و مهار نشده باشد، طبیعتا با ادامه نرخ تورم بالای ۴۰ درصد، مجددا باید صفرها را حذف کنند. البته برخی کشورها این کار را انجام داده اند.»
وی افزود: «این موضوع، یک اصلاح شکلی، صوری و ظاهری است و مسائل و مشکلات اقتصاد ما با این اصلاحات ظاهری برطرف نمی شود. مشکلات ساختاری که تورم بالا و مزمن را در کشور ما ایجاد کرده، بر جای خود باقیست و با این کارها حل نمی شود. برخی معتقدند این نوع اقدامات می تواند اثراتی روانی داشته باشداما من این را نمی پذیرم.
بالاخره وقتی ۴ صفر حذف می شود به معنای افزایش قدرت خرید نیست، درست است که اعداد با حذف صفر، کم قیمت به نظر می رسند اما حقوق افراد نیز به همان نسبت بی ارزش به نظر می رسند و ۴ صفر حقوق ها هم کم می شود. به همین دلیل معتقدم این نوع اقدامات به هیچ وجه قدرت خرید را تحت تاثیر قرار نمی دهد.
مجلس می گوید این موضوع در دستور کار است و چون دولت حذف ۴ صفر را پس نگرفته ادامه پیدا کرده است. اما واقعیت این است که در شرایط فعلی نه دولت و نه مجلس، طرح و برنامه ای برای معضلات اصلی و ساختاری اقتصاد ندارند و سر خود را با چنین برنامه هایی که اولویت اصلی نیست گرم کرده اند.»
بدون نظر