انرژی هسته‌ای سال‌هاست به عنوان منبعی ایمن، پاک و پایدار معرفی می‌شود که توانایی تأمین نیازهای رو‌به‌رشد انرژی در جهان را دارد؛ حالا به نظر می‌رسد جهان کم‌کم در حال درک واقعی مزایای آن است.
بر اساس داده‌های انجمن جهانی هسته‌ای (WNA) نیروگاه‌های هسته‌ای در سال ۲۰۲۴ بیشترین میزان برق تاریخ را تولید کردند. در این سال، مجموع تولید برق هسته‌ای به ۲۶۶۷ تراوات‌ساعت رسید که رکوردی بی‌سابقه محسوب می‌شود. امروز حدود ۹ درصد از برق جهان توسط نزدیک به ۴۴۰ راکتور هسته‌ای در نقاط مختلف جهان تأمین می‌شود. انجمن جهانی هسته‌ای این منبع انرژی را «تأمین‌کننده‌ای مطمئن و بلندمدت برای برق» توصیف می‌کند، هرچند همچنان موضوع تولید پسماندهای رادیواکتیو بحث‌برانگیز است.
دکتر ساما بیلبائو ی لئون، مدیرکل این انجمن، می‌گوید:
رکورد تازه تولید برق هسته‌ای در سال ۲۰۲۴ نشان‌دهنده توان و پیشرفت این صنعت است. اما برای دستیابی به اهداف جهانی در زمینه انرژی و تغییرات اقلیمی، لازم است این رکورد هر سال دوباره و در مقیاسی بزرگ‌تر تکرار شود.
بر اساس گزارش «عملکرد جهانی انرژی هسته‌ای ۲۰۲۵»، نیروگاه‌های هسته‌ای در سال گذشته ۲۶۶۷ تراوات‌ساعت برق تولید کردند که یک رکوردی بی‌سابقه در تاریخ محسوب می‌شود. این رقم از رکورد قبلی در سال ۲۰۰۶ (۲۶۶۰ تراوات‌ساعت) بیشتر بوده و نسبت به سال ۲۰۲۳ نیز ۶۶ تراوات‌ساعت افزایش داشته است. همچنین این هفتمین بار در دهه اخیر است که میزان تولید سالانه از مرز ۲۵۰۰ تراوات‌ساعت عبور می‌کند.
آمارهای انجمن جهانی هسته‌ای نشان می‌دهد که ترکیب انرژی در جهان به این صورت است: زغال‌سنگ ۳۶ درصد، گاز ۲۲ درصد، برق‌آبی ۱۵ درصد، انرژی خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی ۱۲ درصد، هسته‌ای ۹ درصد و نفت ۳ درصد. در بریتانیا، بر اساس آمار رسمی دولت، حدود ۳۰ درصد از برق از طریق توربین‌های بادی و ۳۰ درصد دیگر از گاز تأمین می‌شود. انرژی هسته‌ای و زیست‌انرژی هر کدام سهمی ۱۴ درصدی دارند، در حالی که انرژی خورشیدی پنج درصد، برق‌آبی دو درصد و زغال‌سنگ کمتر از یک درصد (۰.۷) از ترکیب انرژی این کشور را تشکیل می‌دهند.
بریتانیا در حال حاضر ۹ راکتور فعال دارد و ساخت دو راکتور جدید نیز در دست اجراست. انتظار می‌رود این ظرفیت بیشتر شود، چراکه هم‌اکنون دو نیروگاه دیگر در هینکلی‌پوینت در سامرست نیز در حال ساخت هستند. دولت بریتانیا در فوریه اعلام کرد قصد دارد قوانین برنامه‌ریزی و مقررات ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید در انگلستان و ولز را بازنگری و ساده‌تر کند تا روند توسعه این پروژه‌ها سرعت بگیرد. انجمن جهانی هسته‌ای می‌گوید طی دهه گذشته، تعداد راکتورهای جدیدی که سالانه وارد مدار می‌شوند به‌تدریج افزایش یافته و جایگزین واحدهای قدیمی شده است.
بر اساس گزارش، افزایش تولید برق هسته‌ای در جهان طی سال‌های اخیر عمدتاً به دلیل رشد سریع ظرفیت نیروگاه‌ها در آسیا است. از ۶۸ راکتور جدیدی که طی دهه گذشته در جهان به بهره‌برداری رسیدند، ۵۶ مورد در کشورهای آسیایی ساخته شده‌اند و این روند همچنان ادامه دارد؛ به‌طوری که از ۷۰ راکتور در حال ساخت، ۵۹ راکتور در آسیا قرار گرفته‌اند. راکتورهای هسته‌ای فعال در جهان انرژی خود را از طریق فرایندی به نام شکافت هسته‌ای تولید می‌کنند. در این فرایند، یک نوترون به هسته یک اتم بزرگ برخورد می‌کند و باعث می‌شود هسته برانگیخته شده و به دو اتم کوچک‌تر تقسیم شود؛ این محصولات کوچک‌تر نیز انرژی آزاد می‌کنند.
این شکافت زنجیره‌ای علاوه بر ایجاد محصولات جدید، مقدار زیادی گرما تولید می‌کند که معمولاً توسط آب یا سیالی درون راکتور منتقل می‌شود. این گرما سپس برای تولید بخار مورد استفاده قرار می‌گیرد و بخار به نوبه خود توربین‌ها را می‌چرخاند و برق کم‌کربن تولید می‌کند. اگرچه شکافت هسته‌ای فناوری جدیدی نیست، اما سهم آن از تولید برق جهانی از دوران اوج خود در دهه ۱۹۸۰ کاهش یافته؛ دلیل اصلی این کاهش، نگرانی‌های مربوط به ایمنی و حوادث بزرگ مانند چرنوبیل بوده است.
همچنین درباره جایگاه زیست‌محیطی انرژی هسته‌ای نیز بحث‌های زیادی وجود دارد؛ سازمان محیط‌زیستی Friends of the Earth، هسته‌ای را «راه‌حل کند و پرهزینه برای بحران اقلیمی» توصیف می‌کند.
نیروگاه‌های هسته‌ای در حین بهره‌برداری هیچ‌گونه گاز گلخانه‌ای تولید نمی‌کنند و به همین دلیل، انرژی هسته‌ای معمولاً به عنوان منبعی پاک در نظر گرفته می‌شود، اگرچه ماده‌ای که معمولاً در این نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، یعنی اورانیوم، تجدیدپذیر نیست. دکتر بیلبائو ی لئون می‌گوید انرژی هسته‌ای به عنوان منبعی کم‌انتشار برای تولید برق ضروری است تا بتوان نیازهای انرژی آینده را تأمین کرد. او همچنین می‌گوید:
با افزایش تقاضا در بخش‌های جدید، مانند سرورها و هوش مصنوعی، چالش صنعت هسته‌ای این است که رشد خود را با سرعت و مقیاسی لازم برای پاسخگویی به نیازهای آینده افزایش دهد.
بدون نظر