چگونه از روی حرکات جزئی صورت، احساسات واقعی دیگران را بخوانیم؟

گاهی در یک جلسه کاری یا قرار ملاقات، نمی‌توان فهمید که طرف مقابل واقعاً چه فکری در سر دارد. اما خوشبختانه کارشناسان زبان بدن و میکرواکسپرشن‌ها (ریزتغییرات صورت) رازهایی را فاش کرده‌اند که می‌تواند به ما کمک کند احساسات واقعی دیگران را تشخیص دهیم. حتی کوچک‌ترین تغییر در حالت چهره، از حرکت ابرو گرفته تا فک یا بینی، می‌تواند پیام‌های مهمی را درباره درون فرد منتقل کند. کورمک مویلان، مدیر ارشد بازاریابی فروشگاه بازی‌های دیجیتال لودد (Loaded)، در این باره می‌گوید:

چهره‌های پنهان‌کار یا همان «پوکرفیس‌ها» در اطراف ما زیاد هستند؛ در مصاحبه‌های شغلی، جلسات کاری و حتی پشت میزهای کازینو. اما تشخیص آنها همیشه آسان نیست. چالش واقعی، کشف چیزی است که در پس آن پنهان شده.

یکی از کلیدهای برملا شدن رازهای چهره‌ پنهان‌کار، یادگیری تشخیص ریزتغییرات چهره است. این حرکات گذرا و ناخودآگاه صورت، احساسات واقعی را آشکار می‌کنند و جعل یا پنهان ‌کردن آنها تقریباً غیرممکن است. اگرچه این حرکات در یک چشم به هم زدن اتفاق می‌افتند، اما با تمرین و تمرکز می‌توان آنها را تشخیص داد و درک عمیق‌تری از احساسات واقعی افراد به دست آورد.

حالات و نشانه‌هایی در چهره‌ که می‌توانند احساسات پنهان افراد را لو بدهند

۱. تعجب

به گفته مویلان، وقتی کسی متعجب می‌شود، ابروهایش بالا رفته و خمیده می‌شوند. ممکن است که چین‌های افقی در پیشانی ظاهر شود و پلک‌ها بازتر از حالت عادی باشند، طوری که سفیدی چشم در بالا و پایین مردمک دیده شود. فک معمولاً کمی باز می‌ماند، بدون آنکه فشاری در اطراف دهان وجود داشته باشد.

۲. ترس

وقتی کسی در تلاش برای پنهان‌کردن ترس یا اضطراب است، ابروها بالا می‌روند و به هم نزدیک می‌شوند، اغلب در یک خط صاف. چین‌هایی در مرکز پیشانی و  بین ابروها ظاهر می‌شود. معمولاً فقط سفیدی بالای چشم دیده می‌شود و بخش پایین آن نه.

۳. انزجار

انزجار یکی از احساساتی است که به سختی می‌توان آن را پنهان کرد. چشم‌ها ممکن است باریک شوند و بینی کمی چروکیده شود. گاهی دندان‌های بالایی نیز به‌طور ناگهانی دیده می‌شوند.

۴. خشم

در یک گفت‌وگوی داغ یا زمانی که حرفی ناراحت‌کننده زده‌اید، می‌توانید نشانه‌های عصبانیت را در چهره طرف مقابل ببینید. ابروها پایین می‌آیند و به هم نزدیک می‌شوند، خطوط عمودی بین آنها شکل می‌گیرد. لب‌ها سفت و گوشه‌هایشان رو به پایین می‌رود یا دهان به شکل مربع درمی‌آید. گشاد شدن سوراخ‌های بینی نیز از دیگر نشانه‌های خشم است.

۵. شادی

شادی واقعی جعل‌کردنی نیست. مویلان می‌گوید:

«اگر در گوشه بیرونی چشم‌ها چین‌های معروف به پنجه‌کلاغی وجود داشته باشد، یعنی لبخند واقعی است. در غیر این صورت، لبخند احتمالاً ساختگی است، حتی اگر دهان کاملاً باز باشد.»

۶. غم

ریزتغییرات ناشی از غم معمولاً کمی بیشتر از سایر احساسات دوام دارند. گوشه‌های داخلی ابروها به سمت داخل و بالا کشیده می‌شوند، در حالی که گوشه‌های لب‌ها رو به پایین می‌روند. گاهی لب پایین کمی بیرون می‌آید و حالت برآمده پیدا می‌کند.

۷. تحقیر

این تنها احساسی است که در چهره به‌صورت نامتقارن دیده می‌شود. اگر فقط یک سمت دهان کمی بالا رفته باشد، احتمالاً فرد احساس برتری یا نارضایتی دارد و از شما خوشش نمی‌آید.

نشانه‌های ظریف دروغ گفتن

دروغ گفتن برای مغز و بدن فرآیندی پیچیده است. هنگام دروغ‌گویی، مغز در ابتدا حقیقت را می‌سازد، سپس باید آن را سرکوب کرده و دروغ جدیدی را جایگزین کند. این فرآیند باعث ایجاد مجموعه‌ای از واکنش‌های رفتاری و فیزیولوژیکی می‌شود که می‌توان آنها را با دقت تشخیص داد.

۱. مکث طولانی پیش از پاسخ

وقتی کسی دروغ می‌گوید، معمولاً پیش از پاسخ دادن کمی بیش از حد مکث می‌کند. ممکن است از جمله‌هایی مانند «چرا این را می‌پرسی؟» استفاده کند تا زمان بخرد و دروغش را تنظیم کند.

۲. حرکت سریع چشم‌ها

چشم‌ها دروغ نمی‌گویند. نگاه به بالا و سمت چپ معمولاً به یادآوری خاطره مربوط است، اما نگاه به بالا و سمت راست می‌تواند نشانه ساختن و تخیل باشد. همچنین، افراد دروغ‌گو معمولاً تماس چشمی خود را قطع می‌کنند یا نگاهشان را به پایین می‌دوزند.

۳. تغییر در تنفس

پنهان‌کردن حقیقت باعث فعال ‌شدن واکنش استرس در بدن می‌شود. دهان خشک می‌شود، ضربان قلب بالا می‌رود و نفس‌ها کوتاه و سطحی می‌شوند. این تغییرات معمولاً هم قابل دیدن و هم قابل شنیدن‌اند.

۴. جبران افراطی

دروغ‌گوها گاهی برای قانع‌کردن دیگران بیش از حد تلاش می‌کنند؛ زیاد حرف می‌زنند، حرکات دستشان زیاد می‌شود و حتی بیش از اندازه به چشم‌ها نگاه می‌کنند، بدون پلک‌زدن. هر چه حرکات نمایشی‌تر باشد، احتمال دروغ بیشتر است.

۵. چهره بیش از حد کنترل‌شده

برخی افراد برای پنهان‌کردن احساسات خود، کاملاً بی‌حرکت می‌شوند. آنها تماس چشمی را کم می‌کنند و سعی دارند چهره‌ای خنثی (پوکر فیس) حفظ کنند.

۶. پنهان ‌کردن صورت

یکی از واکنش‌های ناخودآگاه هنگام دروغ گفتن، تمایل به پوشاندن بخشی از صورت است. فرد ممکن است که بینی یا دهان خود را لمس کند یا صورتش را کمی برگرداند.

۷. لمس‌های آرامش‌بخش

استرس ناشی از دروغ‌گویی باعث می‌شود افراد برای آرام ‌کردن خود حرکاتی مانند بازی‌کردن با مو، لمس گردن، یا چرخاندن حلقه ازدواج انجام دهند. این حرکات اگر تکرار شوند، نشانه‌ای از ناراحتی درونی هستند.

۸. ریزژست‌ها (Microgestures)

ریزژست‌ها همان حرکات سریع و جزئی چهره‌اند که فقط برای کسری از ثانیه دیده می‌شوند. کارشناسان برای تشخیص آن‌ها معمولاً از فیلم‌های آهسته استفاده می‌کنند، اما در دنیای واقعی نیز می‌توان آن‌ها را درست پس از پایان صحبت فرد دروغ‌گو مشاهده کرد؛ مثلاً دهان ناگهان کج می‌شود یا چشم‌ها لحظه‌ای می‌چرخند.

۹. دست‌ها و پاها؛ افشاگران اصلی

کنترل دست و پا دشوار است. زمانی که حرکات بدن با گفتار هماهنگ نباشند، به آن «اشاره نامتجانس» گفته می‌شود. این ناهماهنگی اغلب نشانه دروغ است؛ چون دست‌ها یا پاها ناخواسته حقیقت را لو می‌دهند.