جای تعجب نیست که ارتش کشورهای مختلف جهان بخش بزرگی از منابع خود را به عملیاتهای دریایی اختصاص میدهند. بهعنوان مثال، نیروی دریایی ایالات متحده حدود ۶۲۰,۰۰۰ نفر پرسنل از جمله اعضای فعال، ذخیره و غیرنظامی دارد. طبیعی است که آمریکا و دیگر کشورهای بزرگ دریانورد مانند چین، به دسترسی گسترده به اقیانوسهای جهان نیاز داشته باشند.
با این حال، ۴۴ کشور جهان که بدون دسترسی به دریا و اقیانوس هستند، با شرایط متفاوت و چالشبرانگیزی دستوپنجه نرم میکنند؛ ممکن است برخی بر این باور باشند که این کشورها نیازی به نیروی دریایی ندارند.
اما داشتن نیروی دریایی لزوماً به معنی بزرگترین ناوهای هواپیمابر یا ناوشکن نیست. برخی از این کشورها، حتی بدون دسترسی به اقیانوس، آبراههای مهمی دارند که باید از آنها محافظت کنند و نیروهای دریاییشان را دقیقاً برای همین منظور در نظر گرفتهاند. این که یک کشور تا چه حد این نیروها را در اولویت قرار دهد، بستگی به منافع قابل حفاظت آن کشور دارد.
واتیکان، کوچکترین کشور جهان، بدون ساحل است؛ واتیکان هیچ نیروی دریایی یا ارتش سنتی ندارد، اگرچه در گذشته نیروی دریایی پاپی وجود داشت. چارلز اچ. جنریچ در نشریه مؤسسه نیروی دریایی آمریکا مینویسد:
به مدت حدود ۱٬۰۰۰ سال … این نیرو صدها هزار مسیحی را از بردگی نجات داد، کشتیهای تجاری را اسکورت کرد، سواحل را در برابر تهاجمات وحشیانه محافظت نمود و به اعزام نیرو برای کمک به مستعمرات مسیحی در سرزمین مقدس پرداخت.
این نیرو در سال ۱۸۷۰ توسط ایتالیا تصاحب شد. با این حال، امروزه کشورهای محصور در خشکی دیگری هم هستند که نیروی دریایی دارند.
نیروی دریایی وطنپرست بولیوی
بولیوی مهمترین کشور محصور در خشکی است که نیروی دریایی دارد. این کشور آمریکای جنوبی، همراه با پرو، در جنگ اقیانوس آرام که پنج سال طول کشید، در سال ۱۸۸۴ مغلوب شیلی شد. تغییرات سرزمینی ناشی از این جنگ بولیوی را مجبور کرد تا آنتوفاگاستا، تنها بندر خود، را از دست بدهد. بنابراین، بولیوی تقریباً یک و نیم قرن است که دسترسی به دریا ندارد. از آن زمان، روابط بین دولتهای این کشورها چندین بار بهدلیل اصرار بولیوی برای دسترسی به دریا دچار تنش شده است.
در سال ۲۰۱۱، بیبیسی گزارش داد که اوو مورالس، رئیسجمهور وقت بولیوی، اعلام کرد:
مبارزه ما برای احقاق حقوق دریایی، که ۱۳۲ سال تاریخ ما را شکل داده، اکنون باید شامل عنصر دیگری شود… ما باید به دادگاهها و سازمانهای بینالمللی مراجعه کنیم تا دسترسی آزاد و حاکمیتی به دریا را به دست آوریم.
مذاکرات در این زمینه ادامه دارد. برای بولیوی، بخش مهمی از تلاشها برای بازگرداندن دسترسی به دریا، حفظ علاقه نسلهای جدید به اقیانوس و خدمت در نیروی دریایی است. تا سال ۲۰۱۸، نیروی دریایی بولیوی ۵٬۰۰۰ نفر پرسنل داشت و حضور آنها صرفاً تشریفاتی و نمادین نبود. فارغ از دسترسی به دریا، آنها یکی از شناختهشدهترین پهنههای آبی جهان را برای گشتزنی در اختیار دارند: دریاچه تیتیکاکا، بزرگترین دریاچه آمریکای جنوبی و مرتفعترین دریاچه جهان که در ارتفاعات رشتهکوههای آند واقع شده است.
نیروهای دریایی بولیوی همچنین از آبراههای متنوع رودخانههای آمازون محافظت میکنند؛ کشتیها و تانکرهای آنها مانع فعالیت قاچاقچیان میشوند و برای امور دیگر مانند امدادرسانی در بحران نیز بهکار میروند. برخی دیگر از کشورهای محصور در خشکی نیز به دلایل مشابه، نیروی دریایی خود را حفظ میکنند. قزاقستان، بزرگترین کشور محصور در خشکی جهان، نیروی دریایی خود را در دریای خزر مستقر کرده؛ اگرچه خزر از نظر فنی اقیانوس نیست و در خشکی محصور شده اما این کشور در آنجا از موقعیت ویژهای برخوردار است.
نیرویهای دریایی خاص و نیروهای نظامی فعال در آبها
نیروی دریایی قزاقستان که در دریای خزر فعالیت میکند، جایی که هواپیمای افسانهای «هیولای دریای خزر» شوروی در آن کشف شده بود، تمرکز خود را بر شناورهایی گذاشته که بتوانند در شرایط دشوار این پهنه آبی بهخوبی عمل کنند. سطح آب دریای خزر بهتدریج در حال کاهش است و همین موضوع پهلو گرفتن کشتیهای بزرگ را هر روز دشوارتر میسازد. به همین دلیل، شناورهای کوچکتر و تخصصیتر، مزیت مهمی برای این نیروها به حساب میآیند؛ مزیتی که برای نیرویهای دریایی کشورهای محصور در خشکی بسیار ارزشمند است.
البته این به آن معنا نیست که کشورهای بدون دسترسی به دریا فقط از کشتیهای کوچک استفاده میکنند. یکی از غیرمتعارفترین نمونهها، ناوگان تجاری سوئیس است. این ناوگان بزرگترین ناوگان دریایی در میان کشورهای محصور در خشکی محسوب میشود و برخی از کشتیهای آن، مانند Bregaglia، Tzoumaz و Diavolezza، هرکدام با وزنی حدود ۸۷ هزار تُن، بسیار قدرتمند و قابلتوجه هستند. علاوه بر این، قایقهای کوچک و تندرو نیز در دریاچههای مرزی سوئیس گشتزنی میکنند.
رواندا بهطور رسمی نیروی دریایی ندارد، اما نیروهای امنیتی این کشور همچنان آبهای داخلی را تحت نظر میگیرند. پلیس ملی رواندا توانسته یگان دریایی خود را به ۱۵ شناور و بیش از ۱۵۰ نیرو گسترش دهد و این یگان در حال توسعه برای حفاظت از مناطقی مانند دریاچه کیوو است.
وظیفه این نیروها مقابله با فعالیتهای مجرمانه و خشونتآمیز در آبها و همچنین انجام عملیات امداد و نجات است. نیروهای مستقر آموزشهای لازم برای مواجهه با شرایط مختلف، از نجات در آب گرفته تا اطفای حریق، را دریافت کردهاند. در مجموع، کشورهای محصور در خشکی که نیروی دریایی دارند، معمولاً از آن برای حفظ امنیت، حفاظت و اجرای قانون در دریاچهها، رودخانهها و پهنههای آبی بزرگ داخلی بهره میبرند.
بدون نظر