کبد یکی از بزرگ ترین و مهم ترین ارگان های بدن به شمار می آید و با برعهده داشتن بیش از ۵۰۰ کارکرد حیاتی در بدن، این وظیفه مهم را ایفا می کند. از جمله این وظایف می توان به تصفیه خون، از بین بردن سموم، تبدیل مواد غذایی به انرژی و ذخیره ویتامین ها و مواد معدنی اشاره کرد.
دکتر «رابرت اِس. براون» از بخش درمان بیماری های کبد مرکز پزشکی کورنل در این باره می گوید: “هر ماده خوراکی را که مصرف می کنید، یا هر آنچه بناست در بدن باقی یا دفع شود با دخالت کبد همراه خواهد بود.”
برای اینکه بتوانید در طول سالیان طولانی از این ارگان بسیار مهم و حیاتی بدن استفاده کنید بهتر است موارد ذیل را مورد توجه جدی قرار دهید. مواردی که در ادامه این نوشته برشمرده خواهند شد همگی این ارگان حیاتی را مورد مخاطره قرار می دهند.
۱- عدم نوشیدن آب به میزان کافی
این توصیه چندان جدید و عجیبی نیست که باید به میزان کافی آب صرف شود. اما از آنجایی که ۶۵ درصد مواد تشکیل دهنده بدن مان را آب تشکیل داده، به راحتی می توان به دلایل اهمیت مصرف کافی آن پی برد.
دکتر «مایکل نیل شروود» در این باره می گوید: “کمبود میزان آب در بدن که از آن به «دیهایدریت شدن» نیز نام برده می شود به طور مستقیم بر روی کبد تاثیر گذاشته و سم زدایی از بدن را در این عضو به مخاطره می اندازد. بنابراین اگر به اندازه کافی آب مصرف نکنیم، کبد نخواهد توانست به خوبی کار خروج مواد اضافه و سمی بدن را به عهده بگیرد و در نتیجه از بدن محافظت کافی به عمل نخواهد آورد.”
با ادامه این روند احتمال بروز بیماری ها در بدن افزایش پیدا خواهد کرد. دکتر نیل شروود نیز به مصرف کافی آب پاکیزه و بدون وجود مواد و افزودنی های مضر تاکید دارد.
۲- کشیدن سیگار
آمار بدست آمده از مرکز کنترل بیماری ها در آمریکا نشان داده که سالانه در حدود ۴۸۰.۰۰۰ نفر بر اثر کشیدن سیگار جان خود را از دست می دهند. آمار دیگری که تاثیر مصرف سیگار بر سرطان کبد را به اثبات رسانده نشان داده که حدود نیمی از این مبتلایان به این نوع سرطان در میان افراد سیگاری بوده اند. این مطالعه حدود ۵ سال پیش انجام شده بود.
دکتر نیل شروود نیز بر نقش بسیار موثر کشیدن سیگار به دلیل دارا بودن مواد شیمیایی در سیستم بدن تاکید می کند. این آسیب نه تنها کبد بلکه بسیاری از دیگر ارگان های مهم بدن را نیز به مخاطره می اندازد.
۳- اضافه وزن
تقریبا فردی وجود ندارد که به داشتن وزن اضافه علاقمند باشد. یکی از عواقب این وزن اضافه، تجمع چربی در اطراف کبد است و می تواند به بیماری هایی چون کبد چرب غیر الکلی یا NAFLD، NASH و یا حتی سرطان کبد منجر شود.
دکتر بروان در این مورد می گوید: “عبارت غیر الکلی به این دلیل به کار گرفته می شود که آسیبی که به کبد وارد می آید، می تواند کاملا مشابه آسیب مصرف مواد الکلی به آن باشد. حتی بیمارانی که تنها اندکی الکل هم مصرف می کنند می توانند با این کار آسیب فراوانی را به کبد خود وارد آورند. ”
بنابراین داشتن یک رژیم سالم غذایی می تواند از ابتلا به بیماری های خطرناک نام برده جلوگیری به عمل آورد.
۴- داشتن رژیم غذایی که در آن شکر فراوانی مصرف می شود
درست است که از این موضوع آگاه هستید که باید شکر کمتری مصرف کنید اما اگر از آسیب های این ماده به کبد اطلاعات بیشتری داشته باشید امکان دارد در میزان استفاده از آن تجدید نظر کنید.
از آنجایی که نوشیدنی های حاوی شکر در رژیم غذایی مردم آمریکا بسیار وجود دارد و این نوشیدنی محتوی فروکتوز هستند و کبد تنها عضو بدن است که قادر به شکستن این نوع از شکر است بنابراین اگر بیش از اندازه در رژیم غذایی از شکر استفاده شود، کبد با فعالیت بیش از اندازه خود برای حل کردن این ماده به مخاطره بیشتری خواهد افتاد.
دکتر شروود عمیقا مردم را از مصرف شکرهای فرآوری شده، نوشابه ها و شیرینی ها بر حذر می دارد و به جای آن مصرف شکرهای طبیعی موجود در میوه ها را توصیه می کند.
۵- خوردن غذاهایی برای افزایش قند خون و یا وعده حجیم قبل از خوابیدن
از آنجایی که بخش اعظم فعالیت های مربوط به کبد در طول شب انجام می پذیرد، بنابراین با وارد کردن حجم فراوانی از مواد غذایی به این ارگان، آن هم در هنگام خوابیدن بیشتر از همیشه کبد را درگیر می کنید. این اتفاق خصوصا زمانی که مواد غذایی بسیار چربی از جمله مارگارین وارد بدن شود، افزایش هم پیدا می کند.
دکتر «جورج کوسمیدز» از مرکز پژوهشی در کالیفرنیا می گوید: “به جای آن وعده های غذایی بسیار پرحجم، از هویج تازه و نپخته و چغندر در وعده غذایی شب استفاده کنید. هر دوی این مواد برای پاکسازی کبد و هضم بهتر مفید هستند.”
۶- مصرف «چربی های ترانس» در هر زمانی از شبانه روز
خصوصا اگر سطح کلسترول خون تان بالا باشد، به شما بیشتر توصیه می شود که از چربی های ترانس پرهیز کنید. این نوع از چربی ها که در مورد آنها توضیح بیشتری خواهیم داد، باعث افزایش کلسترول مضر بدن یا همان «اِل دی اِل» و کاهش کلسترول مفید خون یعنی «اِچ دی اِل» خواهد شد.
این نوع از چربی ها در میان وعده های آماده ایی چون چیپس، پاپ کورن هایی که در ماکرو ویو تهیه می شوند و یا تمام غذاهای سرخ شده موجود در رستوران هاست. علاوه بر این در رستوران ها و برای نگهداری طولانی مدت از این روغن ها به آن افزودنی هایی نیز اضافه می شود که وضعیت را بدتر هم می کند.
۷- مصرف برخی از مکمل های گیاهی و ویتامین ها
شاید باورتان نشود اما حتی مصرف برخی از مکمل های کاملا گیاهی هم می تواند به کبد آسیب برساند. دکتر براون می گوید: “اگرچه کار اصلی کبد فیلتر کردن سموم است اما بدان معنا نیست که هر ترکیبی را که به بدن وارد کنید، کبد قادر به شکستن آن باشد.”
مصرف مکمل ها و حتی نوع گیاهی آنها نیز باید تحت نظر پزشک و با توجه به تاریخچه بیماری و سلامت فرد تجویز شوند.
۸- خستگی جسمی و روحی و داشتن بیش از اندازه استرس
داشتن طولانی مدت استرس می تواند به کبد، آسیب هایی را وارد کند. مطالعات انجام پذیرفته که نتایج آن در مجله «گاستروانترولوژی» به چاپ رسید، عامل بسیاری از مرگ و میرها را استرس فراوان و ادامه داری دانسته که به افسردگی و مرگ منجر شده اند.
اگرچه چنین مطالعاتی برای رسیدن به نتیجه قطعی به پژوهش های بیشتری نیازمند است با این حال، بسیاری از مطالعات بر این نتیجه صحه می گذارند. در درمان های بسیار قدیمی انجام شده در میان چینی ها نشان داده شده که ارتباط تنگاتنگی میان سلامتی جسم و وضعیت روحی وجود دارد.
دکتر شروود بر این باور است که علی الرغم تصور بسیاری از افراد، عصبانیت و حالات بد روحی از جمله استرس فراوان می تواند کارکرد نرمال کبد را مسدود کرده و مخاطراتی را به همراه داشته باشد.
۹- عدم انجام تمرین های ورزشی یا فعالیت های بدنی
حتی اگر اضافه وزن هم ندارید بهتر است که تمرین و ورزش بخشی از برنامه هفتگی تان باشد. حداقل این کار را برای کارکرد بهتر کبد انجام دهید.
دکتر شروود در این باره می گوید: ” در طول انجام فعاایت ورزشی تعرق افزایش پیدا می کند و این امر به سم زدایی از بدن کمک می کند. همین امر سبب خواهد شد که کبد اندکی برای انجام فعالیت های ۲۴ ساعته خود، فرصت استراحت پیدا کند.”
انجمن قلب آمریکا ۱۵۰ دقیقه پیاده روی ملایم در هفته را توصیه می کند. این کار می تواند با انجام سه پیاده روی سریع ۵۰ دقیقه ای در هفته انجام پذیرد.
۱۰- اعتماد بیش از اندازه به داروهایی که مصرف می کنید
درست است که برای برطرف کردن یک سردرد ساده، سرماخوردگی و یا درد عضلانی می توان به داروخانه مراجعه کرد و با دریافت یک مسکن به راحتی از آن درد رهایی یافت اما باید دانست که اگر این روند به طور دائم ادامه پیدا کند می تواند برای کبد آسیب رسان باشد.
درواقع علت این امر آن است که مصرف مداوم چنین داروهایی می تواند میزانی سم را در بدن تولید کند که همانند هر ماده خوراکی که مصرف می کنیم این داروها هم از مسیر کبدمان عبور می کنند و با حمل برخی سموم از این منطقه باعث آسیب این ارگان حساس بدن خواهند شد.
به عنوان مثال مصرف آستامینوفن که چندان هم جزء داروهای مضر به حساب نمی آید اگر با دُوز حدود ۴۰۰ میلی گرم و تنها گاهی و آن هم یک بار در روز مصرف شود، موردی ندارد اما اگر مدام ادامه پیدا کند می تواند باعث مشکلاتی در کارکرد کبد شده و در مواقعی نیز سبب مرگ شود.
این دارو با میزان آرامبخش هایی که دارد و برای سردرد یا سرماخوردگی مصرف می شود، ممکن است بدون آنکه حتی متوجه باشید به ارگان هایی چون کبد آسیب جدی وارد کند. همیشه روی نوشته های داخل جعبه دارو را چک کنید تا بیش از دُوز توصیه شده مصرف نکنید.
۱۱- پرهیز از چک کردن سالانه کبد و آنزیم های کبدی
بسیاری از افراد تصور می کنند که در چک های سالانه خود تنها کافی است که از وضعیت کلسترول و ضربان قلب خود آگاهی پیدا کنند. خصوصا در میان افرادی که در برخی از کشورها از الکل استفاده می کنند لازم است هر سال آزمایش های مربوط به کبد نیز انجام پذیرد.
دکتر بروان در این باره می گوید: “باید کلیه آزمایش های مربوط به کبد حتی در میان افرادی که به هیچ عنوان الکل مصرف نمی کنند هم انجام شود چرا که بسیاری از بیماری های مربوط به کبد، ربط چندانی به مصرف این ماده ندارد.” وی ادامه می دهد:
“برخی از بیماری های کبدی تنها با یک آزمایش ساده تشخیص داده می شوند و برای برخی دیگر از انواع آن لازم است که بایوپسی یا همان نمونه برداری کبد انجام شود.”
بدون نظر