نوروز ۹۶ تمام شد و دوران آجیل های پر نمک و شیرینی های بزرگ و کوچک، حداقل برای مدت کوتاهی پایان یافت. اما به هر حال، کم تحرکی و جوش های پوستی که به دلیل تغییر رژیم غذایی در طول تعطیلات ایجاد شده است، به ریکاوری خوب نیاز دارد.
بهترین ریکاوری و بازگشت به شرایط مطلوب قبل از سبک غذایی تعطیلات نوروز، افزایش تحرک و استفاده از هوای پر طراوت بهاری برای پیاده روی و دوچرخه سواری های صبحگانی و عصرگاهی است.
علاوه بر افزایش تحرک در روزهای بهاری، برخی نوشیدنی ها و خوردنی ها هم هستند که می توانند حس و حال خوبی را به شما تقدیم کنند.
کسانی که در نوروز امسال مسافر شیراز، دیار بهار نارنج و ادب ایران زمین بوده اند، حتما تحفه ای از این سرزمین پر افتخار و جذاب برای خود و دوستان به ارمغان آورده اند. عرقیجات شیرازی ها همچون گلاب کاشانی ها، شهره خاص و عام است. بخشی از رژیم غذایی بهاری را می توان با نوشیدنی هایی که ترکیبی از عرقیجات شیرازی ها است دنبال کرد.
عرقیجات بهاری؛ آغازی برای خداحافظی با نوشابه های گازدار
بهار، طبیعت و روزگار، رویش دیگری پیدا کرده و رنگ و چهره دیگری به خود می گیرند. انسان ها نیز باید چنین روشی را در زندگی خود به کار بگیرند تا تحول به طور واقعی در آنها احساس شود.
یکی از روش هایی که می توان با آغاز رویش مجدد طبیعت در زندگی خود ایجاد کرد، تغییر در سبک و رژیم غذایی پر کالری، پر شکر و نمک است.
خیلی ها شکر، نمک و قند را سموم سفید رنگ می دانند. عدم مصرف این سه عنصر در وعده غذایی، هیچ مشکلی در زندگی انسان ایجاد نمی کند. می توان از قند طبیعی و نمکی که در انواع سبزیجات و میوه ها و دیگر عناصر غذایی است، بهره برد.
استفاده از چیپس و پفک و پاپ کورن های پر نمک و انواع فست فودها، جز افزایش فشار خون و وارد کردن نمک بیش از حد به سیستم گوارش و ایجاد اختلالات مختلف در کوتاه مدت و بلند مدت، هیچ منعفتی ندارد.
اگر سبک زندگی مردم در سال جدید تغییر کند، می توان جلوی بسیاری از مشکلات گوارشی، تنفسی و عضلانی را گرفت. به عنوان مثال می توانیم چنین کارهایی را انجام دهیم:
۱- آرام غذا خوردن و غذا درست کردن را تمرین کنیم.
۲- غذا را خوب بجویم.
۳- غذا را کم روغن درست کنیم.
۴- استفاده از غذاهای بخار پز در وعده های غذایی طول هفته را تجربه کنیم.
۵- با نوشابه های گاز دار در یک برنامه بلند مدت، به طور دائمی خداحافظی کنیم.
۶- از غذاهای پر نمک و پر کالری و فست فودی برای همیشه دوری کنیم و با خشکبار کم نمک آشتی نماییم.
۷- از خوردن آب سرد و بردن آن سر سفره برای همیشه خودداری کنیم.
۸- نوشیدن چای داغ به خصوص چای پر رنگ که مشکلات کلیوی و گوارشی به ارمغان می آورد را کنار بگذاریم.
۹- از سبزیجات و جایگزین های خوب مواد پروتئینی مانند سویا و قارچ و لوبیا در وعده های غذایی بیشتر بهره بگیریم.
برای هر کدام از این ۹ مورد که در بالا ذکر شد، می توان کتابی چند صفحه ای نوشت و از جنبه های علمی و روانشناختی آن سخن گفت. ناگفته پیداست که عوامل ۹ گانه فوق الذکر، بخشی از رژیم غذایی سالم و سبز هستند. افراد می توانند با توجه به سن و شرایط بدنی خود، آن ها را به کار گرفته و به عنوان عاملی برای تقویت نیروی فکری، ذهنی و بدنی استفاده کنند.
عرقیات چگونه بدست می آید؟
از هر گیاهی مانند برگ نعنا، بیدمشک، ریحان، گل محمدی یا زیره که دارای رایحه و اسانس باشد، می توان عرقیات گیاهی تولید کرد. برای تولید عرق گیاهی، ابتدا آب و ماده معطر که همان گیاه باشد را می جوشانند. پس از تبخیر آب، عملیات سرد کردن بخار و تقطیر به صورت سنتی یا صنعتی انجام می شود. مایعی که با تقطیر به دست آمده، همانی است که ما ایرانی ها به آنها عرق گیاهی می گوییم.
طی فرآیند تبخیر و تقطیر، اسانس و رایحه گیاه داخل مولکول های آب نفوذ می کند و در اصطلاح علمی، آب مقطر تولید می گردد.
این آب‌های معطر مقطر، علاوه بر طعم و رایحه خوب، خواص زیادی برای بدن دارند. ما ایرانی ها معمولا به مایعی که از گلبرگ های گل محمدی تهیه می شود، «گلاب» می‌گوییم و سایر آب‌های معطر مقطر را «عرق گیاهی» یا «طبی» می نامیم.
بسیاری از مردمان شهرهای سنتی کشورمان همچون شیراز، اصفهان، یزد و کاشان، در فصول مختلف سال به جهات دارا بودن خواص درمان و معطر بودن، از عرقیجات استفاده می کنند. عرقیجاتی که در فصل بهار استفاده می شود، سیستم گوارشی بدن را تمیز می نماید.
مزاج فصل بهار، معتدل و کمی رو به گرمی دارد. در برخی از نقاط کشور مانند استان های جنوبی، بهار را می توان از اوایل اسفند احساس کرد. اما در شهرهای شمالی کشور مانند اردبیل و آذربایجان که سردسیر هستند، بهار از اواسط اردیبهشت آغاز می شود.
اقلیم هر استان ایران، مزاج خاص خود را دارد. به همین خاطر باید در انتخاب عرقیجات متناسب با شرایط اقلیمی اقدام کرد. سن و جنس افراد نیز در نوشیدن عرقیجات بهاری تاثیر گذار است. به عنوان مثال، آقایان به نسبت خانم ها مزاج گرم تری دارند و افراد سالمند به نسبت افراد جوان، سرد مزاج تر هستند.
عرقیجات دارای سه طبع گرم و سرد و معتدل هستند. در فصل بهار همواره توصیه شده که از عرقیات با مزاج معتدل و گرم رو به سردی استفاده شود. البته باید توجه داشت که فرهنگ استفاده از عرقیجات برای تقویت قوای ذهنی و بدنی باید در همه فصول سال مورد اهتمام هموطنان باشد.
عرقیجات سنتی از صنعتی بهتر است
ناگفته پیداست که ترشی، رب، آب لیمو و بسیاری از خوردنی ها و نوشیدنی هایی که در خانه تهیه می شوند، بسیار بهتر از نمونه صنعتی و کارخانه ای هستند. افزودنی هایی که در کارخانه ها به مواد خوراکی برای طول عمر بالاتر اضافه می شود، گر چه استانداردهای مخصوص به خود را دارد، اما به هر حال ارزش غذایی را کاهش می دهد.
درباره عرقیجات نیز چنین اصلی برقرار است. عرقیات سنتی در مقایسه با انواع صنعتی آن خواص بیشتری داشته و کارآمد تر هستند. در این روش اسانس یا همان عصاره گیاه که روغنی بوده و خواص درمانی قوی تری دارد را از عرقیجات جدا نمی کنند، اما در کارخانه ها چنین کاری انجام می شود. البته امروزه نیز دستگاه هایی وجود دارد که اسانس را از عرقیات جدا می کنند.
عرقیجات دو آتشه بهترین نوشیدنی هستند
عرقیات گیاهی دو آتشه همچون دوغ دو آتشه دارای خواص بیشتری هستند. از تقطیر مجدد عرقیجات معمولی، عرقیجات دو آتشه به دست می آید. آن ها غلظت بیشتری داشته و آب کمتری ایجاد می کنند. این نوشیدنی ها معمولا مزه و بوی تلخ تر و تند تری به نسبت عرقیات معمولی دارند. اسانس گیری با عرقیجات دو آتشه ایجاد می شود.
انسانس ها به دلیل غلظت بالا در حجم کمتری استفاده می شوند. در صورت استعمال موضعی آن ها در مقادیر زیاد، پوست تاول زده و در صورت میل شدن نیز سیستم گوارشی آسیب می بیند.
بهترین عرقیجات برای روزهای بهار
روزهای بلند بهار برای کسانی که دوست دارند رژیم غذایی متفاوتی را در این فصل زیبا تجربه کنند، بسیار مناسب به شمار می رود.
در روزهای بهاری، برخی افراد دچار تنش و استرس شده و تند خویی و عصبانیت به واسطه طول روز زیاد افزایش می یابد. در سه ماهه دوم سال که هوا گرم تر می شود، شاهد بروز ناهنجاری های بیشتری هستیم.
بنابراین مصرف عرقیجاتی که موجب آرامش و کاهش استرس و اضطراب می شوند، توصیه می گردد. عرق بهار نارنج، بیدمشک و گلاب، می توانند برای افراد کم حوصله و پر استرس مفید باشند.
موارد گفته شده را می توان در طول روز با مقداری آب لیمو ترکیب کرد و شربتی خنک تهیه نمود. کسانی که همواره با تشنگی و خستگی در طول روز مواجه هستند، باید از نوشیدنی های گفته شده استفاده نمایند.
آرامش اعصاب و رفع بی خوابی را می توان با عرقیاتی که از گل یا گلبرگ نارنج یا پرتقال بدست آمده باشد، به ارمغان آورد. اگر در مناطقی هستید که شکوفه های بهار نارنج در سه ماهه نخست سال به بار می نشیند، حتما از نوشیدنی های طبیعی در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
عرقیات طبع سرد مخصوص آجیل خورها
کسانی که در این مدت میزان زیادی آجیل مصرف کرده اند، باید از عرقیجات طبع سرد استفاده نمایند. عرق کاسنی و عرق شاتره، ترکیبی فوق العاده برای پاک کردن سیستم گوارشی خواهد بود. این ترکیبات نوشیدنی جوش های پوستی ناشی از گرمی مزاج را از بین می برد و برای پاکسازی روده و کبد و جگر و کلیه، از هر دوایی بهتر است.
برخی از تابستان سال قبل، آلبالو یخ زده نیز در فریزر نگهداری کرده و با آن چای درست می کنند. این نوشیدنی رنگی فوق العاده داشته و جلا دهنده خون است.
افرادی که سرد مزاج هستند باید در استفاده از عرقیجات سرد بیشتر دقت کنند تا با مشکلات افت فشار خون و رخوت مواجه نشوند.
ماساژ با عرقیجات
اگر عاشق دنیای SPA و ماساژ هستید، از عرقیجات بهاری نیز می توانید استفاده کنید. فضاهایی که عصاره اسطوخدوس که خاصیتی ضد درد دارد در آن ریخته شده را در نظر داشته باشید.
ماندگاری عرقیجات نهایتا ۲ سال است و اگر در این مدت فاسد نشود، خواص خود را از دست می دهد.
چای نعناع را فراموش نکنید
چای نعنا یکی از بهترین نوشیدنی های بهاری و تابستانی است. نعناع خواص درمانی بسیاری دارد که از آن جمله می توان به ضد نفخ بودن، بهبود حافظه کوته مدت و تقویت خلق و خو اشاره کرد. افزایش سطح هوشیاری افراد به واسطه نعناع ، از دیگر خواص این ماده طبیعی ارزشمند است.
بهتر است تمام عرق های گیاهی از جمله عرق نعنا در ظرف های شیشه‌ای نگهداری شوند. از آنجا که شیشه های رنگی مانند شیشه های سبز یا قهوه‌ای نور کمتری از خود عبور می دهند، استفاده از آن ها برای نگهداری از عرقیات بهتر از شیشه های شفاف است. پس از ظرف های شیشه‌ای، ظرف های فلزی (مانند ظرف‌های آلومینیومی) بهترین ظرف ها برای نگهداری از عرق ها هستند.
در کنار چای نعناع، استفاده از دم نوش به جای چای های داغ پر رنگ را در رژیم غذایی بهاری خود اضافه کنید. البته فراموش نشود که به جای قند، از قند قهوه ای یا خشکبار ایرانی تازه مانند انجیر یا توت خشک استفاده نمایید. استفاده از خرما (غذای استراتژیک ایرانیان) همیشه باید اولویت اول غذایی افراد در همه سنین باشد.
عرق نعنا تنها حاوی رایحه نعنای ترکیب شده با آب است و خاصیت ضد نفخ، ضد درد و ضد اسپاسم (گرفتگی) دارد. از آنجا که تمام ترکیب های نعنا وارد عرق آن نمی‌شود، نمی توان همه خواص برگ نعنا را به عرق آن نسبت داد، با این حال مصرف این عرق گیاهی پس از غذا و برای رفع دل درد، نفخ یا هضم بهتر غذا مفید است.
معجونی به نام سکنجبین خیار
کاهو و سرکه /سکنجبین عصرگاهی، بخشی از رژیم غذایی روزگار نه چندان دور ایرانیان بود که این روزها در کمتر خانه ای شاهد مصرف آن به عنوان یک غذای سالم هستیم. علاوه بر این ، یکی از نوشیدنی های فوق العاده را می توان سکنجبین خیار دانست که در رفع عطش و تقویت قوای ذهنی تاثیر بسیاری دارد.
سکنجبین خیار به عنوان یک نوشیدنی فوق العاده بهاری، هنگامی که با کمی عرقیجات همراه شود، مواد غلیظ و چسبیده در مجاری مختلف بدن را جدا کرده و آنها را آماده دفع می نماید. برخی ها به سکنجبین خیار، مقداری آب لیمو و نعناع نیز اضافه می کنند که نوشیدن غیر سرد آن، می تواند شادابی و طراوت فرد در طول روز را دو چندان کند.
شربت زعفران و بیدمشک
بهار نارنج و گلاب، سوغات بهار است. این دو را در فصل بهار می توان به راحتی در کاشان و شیراز بدست آورد. خاصیت گرمی آن ها را می توان با اضافه کردن هل و زعفران مشهد، دو چندان نمود. عرق بیدمشک در مقایسه با موارد قبلی خاصیت سرد و تر دارد. این نوشیدنی، آرام بخش و ضد اضطراب است و قند خون را کاهش می دهد.
توصیه شده است که این معجون عالی را به جای شکر، با عسل آمیخته کنید.
زعفران را در کمی آب جوش ریخته و حل نمایید. شکر، آب و تکه های یخ را هم درون مخلوط کن بریزید و چند بار روشن خاموش کنید تا یخ ها خرد شوند. عرق بهار نارنج، گلاب، عرق هل، عرق بیدمشک و زعفران آب کرده را در مخلوط کن به مواد قبلی (شکر، آب و یخ) اضافه کرده و دوباره با هم مخلوط کنید.حالا شربت را در لیوان ریخته و سرو نمایید.
توت فرنگی و لیمو ترش
گرچه توت فرنگی های غیر سنندجی (از نوع جیرفتی) مزه خاصی ندارند، اما در اوایل خرداد، می توان انتظار توت فرنگی های خوشمزه بهاری از مناطق مختلف کشور را کشید. ترکیب توت فرنگی و لیمو ترش تازه وقتی با مقداری عرقیجات (با تناسب به طبع و مزاج شما) مخلوط شود، می تواند نوشیدنی بهاری فوق العاده ای برای همه سنین باشد.
توصیه های ۱۰ گانه مهم بهاری
نوشیدنی بهاری با تخم شربتی از آغاز خرداد ماه انتخاب خوبی خواهد بود
۱- عرقیجات را در فضای خشک و خنگ نگهداری کنید.
۲- کودکان و نوجوانان، به واسطه نوشیدنی ها و خوردنی های صنعتی، علاقه ای به عرقیجات ندارند. ترکیبی از معجون های مختلف را با عرقیجات در اختیار آنها قرار دهید تا ضمن تغییر رژیم غذایی آنان، شامه خود را با این محصولات طبیعی آشنا کنند.
۳- حتی المقدور در خرید عرقیجات سنتی، از نمونه غیر کارخانه ای و سنتی را در نظر داشته باشید.
۴- اگر در مناطق روستایی کشور زندگی می کنید، در این فصل می توانید شکوفه ها و گلبرها را از هم جدا و از درخت پرتقال، نارنج، نارنگی و سیب که روی زمین ریخته شده، عرق گیری کرده و عصاره هایی خوب برای نوشیدنی های فوق العاده بدست آورید.
۵- بهترین زمان شروع پاکسازی بهاره در زمان آغاز بهار طبی، یعنی روزهای پایانی زمستان و روزهای نخست فروردین ماه است که آب و هوا بهاری می شود. اندام های هدف در پاکسازی بهاره، کبد، کلیه ها و روده ها هستند. برای پاکسازی می توان از روش‌های سنتی و مرسوم ایجاد لینت مزاج، مانند خوردن آش های ملین بهره برد یا در صورت توصیه پزشک متخصص طب ایرانی، از داروی مسهل استفاده کرد.
۶- افرادی که به هیچ یک از شیوه های پاکسازی اخلاط و سموم بدن عادت ندارند نیز باید دقت کنند که در فصل بهار مقدار غذایشان را نسبت به فصل‌های دیگر کمتر نمایند تا مواد زائد و سموم کمتری در بدن شان انباشه شود.
۷- پرهیز از نوشیدنی های گرمی بخش مانند شربت‌های بسیار شیرین که از انگور یا خرما تهیه شده باشند نیز باید مورد توجه دارندگان طبع گرم قرار بگیرد.
۸- پرهیز از زیاد خوردن غذاهای مولد خون (مانند شیرینی‌ها، کیک و خامه زیاد) و کم کردن معقول مصرف انواع گوشت نیز باید مورد توجه قرار گیرد. یک متخصص طب سنتی مصرف دمنوش های گیاهی مانند نعناع، ریحان، بابونه، بهار نارنج، رزماری و آویشن را برای کاهش خارش و حساسیت فصل بهار مناسب دانسته است.
۹- توجه داشته باشید که در متون طب ایرانی از غذاهایی مانند آش، بورانی، اسفناج، بورانی شبدر و یونجه، کاهو سکنجبین، سمنو، آش شبدر و قره قروت به عنوان بهترین و سبک ترین غذاهای ایرانی برای فصل بهار نام برده شده که انرژی پایه و ویتامین مورد نیاز بدن را تامین می کنند اما خاصیت غذایی کمتری دارند. مصرف این غذاها موجب پاکسازی خون و تقویت اعصاب و قوای بدن می‌شود.
۱۰- در فصل بهار مصرف حبوباتی مانند ماش، نخود فرنگی و جو نیز توسط حکمای طب ایرانی توصیه شده که برای رفع سردی و گرمی آنها، می توان از نوشیدنی هایی که در این گفتار معرفی شد استفاده نمود.
بدون نظر