هنگامی که به تصاویر خیابان ها در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی نگاه انداخته و آن ها را با یکدیگر مقایسه می نماییم، تغییر چندانی مشاهده نمی گردد. بسیاری از ساختمان ها و حتی نوع لباس پوشیدن مردم شبیه به هم هستند. اما این مسئله در ماشین ها مقداری تفاوت دارد. وقتی طراحی جعبه مانند آنها در دهه ۸۰ را با طراحی خمیده خودروهای امروزی مقایسه می نماییم، متوجه تغییرات اساسی زیادی خواهیم شد.
این تبدیل ناشناخته، احتمالا بزرگترین تحول ۵۰ سال گذشته در دنیای خودروها به شمار می رود. برای بسیاری از ماشین های آمریکایی این تغییرات از سال ۱۹۸۶ میلادی آغاز گشته. در برخی محصولات حتی می توان سال دقیق آغاز تحول را بر شمرد. به عنوان مثال، بیوک لِسابر (LeSabre) در سال ۱۹۹۱ میلادی طراحی لبه تیزی داشت، اما سال بعد تغییراتی در آن اعمال شد.
در طول این دهه ها، طراحی خودروها خمیده تر و خمیده تر شده. این سوال پیش می آید که علت این تغییرات چیست؟
سه عامل مهم را می توان برای این مسئله بر شمرد: روند طراحی های اروپایی، فشار دستگاه های دولتی برای کاهش مصرف سوخت خودروها و فناوری های جدیدی که تولید محصولات خمیده را آسان تر می نمود.
همه چیز با طراحی های لوکس اروپایی آغاز شد
در دهه ۸۰ میلادی، طراحی خمیده ماشین ها ایده جدیدی نبود و تولیدکنندگان آمریکایی به کلی آن را کنار گذاشته بودند. در دهه ۱۹۳۰ میلادی، خودروهایی مانند کرایسلر (Chrysler Airflow) به منظور کاهش اصطکاک هوا طراحی شدند.
اما این خودور و دیگر خودروهای مشابه در آمریکا، از نظر تجاری شکست خورده و میدان را به رقبای بزرگتر و جعبه ای ترشان واگذار کردند. در دهه ۷۰ میلادی، تقریبا تمام خودروهای آمریکایی طراحی مشابهی داشته و از لبه هایی تیز بهره می بردند. تمام اجزای آنها مانند کاپوت، اتاق و صندوق عقب، به همین گونه ساخته شده بود.
در کتاب «یک قرن با طراحی خودروها» (A Century of Car Design) نوشته پنی اسپارک (Penny Sparke) آمده است که سوخت، همواره در اروپا قیمت بیشتری داشته و به همین دلیل طراحان به خصوص در آلمان، بسیار زودتر طراحی آیرودینامیک (aerodynamic) را در دستور کار خود قرار دادند.
در دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی، تولیدکنندگان خودروهای لوکس مانند پورش (Porsche)، بی ام دبلیو (BMW)، آئودی (Audi) و مرسدس-بنز (Mercedes-Benz) از جمله نخستین شرکت هایی بودند که راه طراحی خمیده را در پیش گرفتند.
به عنوان یکی از بهترین مثال ها در این زمینه، می توان به پورش ۹۱۱ (Porsche 911) اشاره نمود که در سال ۱۹۶۳ معرفی گشت و طراحی بسیر خمیده ای داشت.
این طراحی هم در اروپا و هم در آمریکا (به عنوان ماشین های وارداتی)، برای ساخت خودروهای لوکس به کار گرفته می شد. دیوید گارتمن (David Gartman) در کتاب «جادوی خودرو : تاریخچه ای از طراحی خودروهای آمریکایی» (Auto Opium: A Social History of American Automobile Design) می نویسد: ” تولیدکنندگان آمریکایی در دهه ۸۰ میلادی با تقلید از رقبای اروپایی خود و برای افزایش موفقیت های تجاری، طراحی خمیده محصولاتشان را آغاز نمودند.”
فورد (Ford) به عنوان یکی از شرکت های مطرح در این زمینه، تصمیم گرفت محصولاتش با این طراحی را به طور انبوه وارد بازار کند. اووه بانسن (Uwe Bahnsen) (طراح شرکت) نخستین خودروی اروپایی گونه خود را با نام فورد سیرا (Ford Sierra) طراحی نمود.
کارشناسان از طراحی این خودرو ایراد گرفتند و فورد سیرا در ابتدا فروش خوبی را تجربه ننمود. در ادامه مصرف کنندگان به آن روی خوش نشان دادند، به خصوص که دیگر شرکت ها نیز این نوع طراحی را در دستور کار خود قرار دادند.
جک تلناک (Jack Telnack) طراح شرکت فورد که قبل از دهه ۸۰ میلادی برای تولیدکنندگان اروپایی کار می کرد، به عنوان عامل اصلی تغییر دیزاین در آمریکا شناخته می شود. طراحی تاندربرد (Thunderbird) فورد، ایده همین فرد بود که آزمایشات سنگینی مانند تونل باد (wind tunnel) برای بهینه سازی آیرودینامیک (aerodynamic) را در بر داشت. در سال ۱۹۸۶ میلادی نیز نخستین خودروی دارای این طراحی با نام فورد تائوروس (Taurus) به صورت انبوه راهی بازار شد.
شاید امروزه این طراحی چندان جالب توجه نباشد، اما در زمان خود ایده ای نوآورانه و خلاقانه به شمار می رفت. این خودرو حتی در فیلم «پلیس آهنی» (RoboCop) نیز مورد استفاده قرار گرفت. آقای گارتمان می گوید: “فورد تائوروس بیشتر جوانان را ترغیب می نموده و برای کسانی مناسب بوده که محصولات شرکت بی ام دبلیو را می پسندیدند.”
این نقشه راه موفق ظاهر شد و توانست حال روز نه چندان خوب فورد را سر و سامان دهد و خودروهای آمریکایی را در بازار مطرح نماید.
تولیدکنندگان باید مصرف سوخت را پایین می آوردند
یکی از دلایلی که خودروهای این چنینی به سرعت فراگیر گشت، نوع فیزیک خاص آنهاست. طراحی بیرونی خمیده تر و شیشه های محکمی که اصطکاک ناشی از باد را کاهش می دادند، باعث می شد تا خودروها بتوانند راحت تر و پر شتاب تر حرکت کنند. بنابراین به سوخت کمتری برای حرکت نیاز بود.
همانند خودروی فورد تائوروس (Taurus)، دیگر تولیدکنندگان نیز برای نخستین بار استانداردهای مصرف سوخت را رعایت نمودند. در سال ۱۹۷۸ و قبل از آغاز این روند، برای هر مایل به ۲۷.۵ لیتر سوخت نیاز بود.
با وجود اینکه تولیدکنندگان با انجام کارهایی مانند تقویت موتور توانستند به موفقیت نسبی در این زمینه دست یابند، طراحی خمیده به آنها اجازه می داد بسیار راحت تر و ارزان تر اهداف خود را پیگیری نمایند. آقای گارتمن در بخش دیگری از کتاب خود می نویسد: “یکی از طراحان فورد بیان نموده در حالی که برای کاهش مصرف سوخت از راه بهینه سازی موتور باید هزینه ای بالغ بر ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار انجام می گرفت، طراحی خمیده می توانست بدون تحمیل هیچ گونه هزینه ای، مصرف سوخت را ۳ تا ۴ برابر کاهش دهد.”
سازندگان برای طراحی محصولات خود، آزمایشات سنگین تری در تونل باد و محاسبات آیرودینامیک در نظر گرفتند و به همین دلیل موتور خودروها با طراحی شان بیشتر از قبل هماهنگ شد. مدت زیادی طول نکشید که تقریبا تمام خودروهای موجود در بازار، شبیه به فورد تائوروس به نظر می رسیدند. «لری ادسَل» (Larry Edsall) یکی از نویسندگان مطرح در این زمینه بیان نموده: “خودروها بسیار شبیه به یکدیگر به نظر می رسیدند، زیرا تمامشان در تونل باد و به منظور کاهش مصرف سوخت طراحی شده بودند.”
فناوری کار طراحی خودروهای خمیده را آسان تر نمود
پیشرفت های کلیدی در این زمینه، طراحی های این چنینی را ممکن نمود و به تولیدکنندگان اجازه داد تا هرچه بیشتر محصولات خود را به سمت طراحی خمیده سوق دهند.
برای دهه ها، شرکت ها با استفاده از رس، چوب و مواد دیگر، نمونه محصولات خود را می ساختند. از سال ۱۹۸۰ میلادی، تولیدکنندگان به ساخت نمونه های کامپیوتری روی آوردند. آقای اسپارک می گوید: “ساخت نمونه ها با استفاده از طراحی کامپیوتری، بسیار آسان تر از ساخت آنها با چوب بوده و به همین دلیل تولیدکنندگان می توانستند محصولات خود را بیشتر خمیده نمایند.”
همچنین با پیشرفت فناوری، شرکت ها توانستند بیشتر از قبل در آلومینیوم (aluminum) انحنا ایجاد کنند.
می توان این گونه نتیجه گرفت که از سال ۱۹۹۰ میلادی، خودروها بیشتر و بیشتر خیمده شدند. این تغییر حتی در خودرویی مانند Scion xB که طراحی جعبه گونه دارد نیز کاملا نمایان است.
این خودرو، بزرگ و مربع شکل به نظر می رسد، اما باز هم لبه های آن بسیار گرد تر از نمونه های ساخته شده در دهه ۸۰ میلادی و حتی فورد سائوروس طراحی شده.
بدون نظر